Nga Bashkim Kastrati
Viti 2015 ishte pak më i mirë sa i përket investimeve të huaja direkte në krahasim me vitin 2014, por nuk është më i mirë krahasuar me vitet tjera paraprake. Shuma e mjeteve të investuara në Kosovë brenda një viti mbetet e pakët në krahasim me nevojat që ka ekonomia Kosovës.
Sipas të dhënave që tesheshi.com i ka marrë në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë, del se në periudhën janar – shtator 2015, investimet e huaja direkte kanë qenë 260.7 milionë euro. Ndërkaq, në vitin 2014 kishte 151.2 milionë euro.
Viti 2007 shënoi një shumë më të madhe të investimeve të huaja gjithsej 440.7 milionë euro. Por nga ky vit ka pasur trend të rënies së investimeve të huaja.
Bizneset që kanë investuar vlera më të mëdha të parave në Kosovë gjatë periudhës Janar – Shtator 2015 vijnë nga vendet e Evropës dhe janë: Zvicra me 61.5 milionë euro, Turqia me 39.8 milionë, Mbretëria e Bashkuar me 32.7 milionë, Shqipëria me 28.8 milionë, Sllovenia 25.2 milionë, Austria 22.4 milionë, Gjermania 20.08, SHBA 19.1 milionë dhe Italia me 4.3 milionë euro.
Sipas sektorëve del se numri i bizneseve të huaja që kanë investuar në Kosovë në periudhën janar-shtator 2015 është 211. Ato kanë investuar në këto fusha: Tregti 63 biznese të huaja, procesim 50, veprimtari shërbyese 44, sektorin financiar 14, ndërtim 11, hoteleri dhe turizëm 9, telekomunikacion 8, transport 8 dhe në shëndetësi 4.
Ndërsa sa i përket shumës së mjeteve financiare të investuara në Kosovë në sektorë të ndryshëm gjatë periudhës Janar-Shtator 2015, sipas të dhënave zyrtare dalin këto të dhëna: Patundshmëria, Qiradhënia dhe aktivitetet tjera biznesore 146. 6 milionë euro, ndërtim 50.5 milionë, shërbime financiare 32.9 milionë, transport dhe komunikim 20.8 milionë, energjetikë 11.4 milionë, shërbime tregtare 10.4 milionë dhe industria 8.8 milionë euro.
Ja pse nuk po vijnë investitorët e huaj në Kosovë
Rënia e investimeve të huaja në Kosovë ka ngritur shqetësime të mëdha tek ekspertët e çështjeve ekonomike. Ata thonë se investimet e huaja janë të domosdoshme për ringjalljen ekonomike të Kosovës dhe fakti se këto po shënojnë rënie ndër vite, sipas ekspertëve, kanë humbur shpresat për një zhvillim ekonomik më të madh.
Sipas ekspertëve të ekonomisë, rënia e investimeve ka ndodhur për shkak të nivelit të lartë të korrupsionit, mosfunksionimit si duhet të sistemit të drejtësisë, procedurave burokratike etj. Gjithashtu, Kosova konsiderohet si vend ku ka një risk të lartë politik, funksionimi i institucioneve shtetërore ndër të tjerash këtë vit ka qenë shkatërrues sa i përket investimeve.
Nga hulumtimet e shumta të bëra nga shoqatat ekonomike, është vlerësuar se barrierat në të bërit biznes, siç është niveli i lartë korrupsionit, mungesa e politikave më të favorshme fiskale, si dhe evazioni fiskal, kanë ndikuar që shumë investitorë të mos shtrijnë kapitalin e tyre në Kosovë dhe vlera e këtyre investimeve të bie.
Investimet e huaja, pra tërheqja e kapitalit të jashtëm, është kusht i domosdoshëm për ringjallje të ekonomisë së Kosovës. Kjo tërheqje e kapitalit, varet nga mënyra si e qeveriset me vendin. Nëse ka qeverisje të mirë, sundim të ligjit, nuk ka korrupsion, krim të organizuar, ka siguri për investitorët e jashtëm, atëherë këto pasuri që i kemi janë interesant për investitorët potencialë.
Përfaqësuesit e ambasadave kanë treguar çfarë i mban larg Kosovës investitorët e huaj
Përfaqësuesit e ambasadave të shteteve që kanë investuar më shumti në Kosovë që nga shpallja e pavarësisë, tregojnë se çfarë i mban larg Kosovës, afaristët e vendeve të tyre.
Ambasada Amerikane në një përgjigje dhënë Gazetës Jeta në Kosovë ka thënë se investitorët amerikanë shohin rrezik për investime në Kosovë.
“Bizneset amerikane janë të kujdesshëm për shkak të asaj që perceptohet si nivel i lartë i korrupsionit dhe implementim i dobët i sundimit të ligjit që paraqet sfide për investim të mëtutjeshëm të huaj [në Kosovë”, thuhet në përgjigje.
Ndërkohë sipas Matthias Kieslerit, zëvendës-ambasadorit të Gjermanisë në Kosovë, biznesmenët gjermanë janë të pakënaqur “me përpjekjet që Qeveria e Kosovës ka bërë për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar. Po ashtu kanë vërejtje për prokurimin publik dhe për tenderët zyrtarë”.
Ai ka përmendur një anketë, që ka përfshirë mbi 1600 biznese gjermane, e publikuar në vitin 2013 që e rendit Kosovën në vendin e 18 nga 20 shtete pjesëmarrëse, sa i përket atraktivitetit për të investuar.
Nga anketa ku janë pyetur anëtarët e Dhomave Gjermane të Tregtisë në Evropën Qendrore dhe Lindore del se dobësitë kryesore të Kosovës janë problemet strukturore burokratike, mungesa e politikave dhe strategjive ekonomike, si dhe mungesa e sundimit të ligjit.
Po ashtu bizneset e pyetura kanë rekomanduar që Kosova të përmirësojë sistemin arsimorë.
“Kur punëson njerëz nga këtu, ata nuk kanë përvojën në standardet e pritshme. Disa investitorë gjermanë është dashur të dërgojnë të punësuarit e tyre në Gjermani për t’i trajnuar, trajnim që ka zgjatur disa javë, ose edhe muaj,” ka thënë Kiesler.
Kosova ka një strategji për promovimin e investimeve të huaja, në të cilën janë caktuar edhe sektorë ku investitorët e huaj mund të investojnë.
Bujqësia, energjia, përpunimi i metaleve, riciklimi i mbeturinave si dhe teknologjia informative, janë ata sektorë që janë caktuar në këtë strategji. /tesheshi.com/
