Nga Bashkim Kastrati
Deklarimi i pasurisë së zyrtarëve të lartë publik është një nga proceset që zgjon kureshtjen e qytetarëve për çdo vit. Zyrtarët e lartë që kanë pozita të larta vendimmarrëse për çdo vit janë të obliguar që sipas Ligjit për Deklarimin dhe Kontrollin e Pasurisë ta bëjnë deklarimin e pasurisë që e posedojnë. Ky afat fillon me 1 mars dhe përfundon me 31 mars.
Sipas agjencisë Kundër Korrupsionit, më shumë se 98 për qind e zyrtarëve të lartë publik e kanë deklaruar pasurinë e tyre komfor Ligjit për Deklarimin e pasurisë, duke përmbyllur kështu procesin një mujor të deklarimit të rregullt vjetor të pasurisë së zyrtarëve të lartë publik. Në listën e zyrtarëve të lartë publik kanë figuruar 4498 zyrtarë të obliguar që ta deklarojnë pasurinë dhe prej tyre 4421 zyrtarë e kanë deklaruar pasurinë që në përqindje të saktë i bije 98.3 %.
Prej numrit të përgjithshëm të atyre që kanë pasur për obligim ta deklarojnë pasurinë 47 zyrtar të lartë publik kanë deklaruar pasurinë pas afatit, 3 nuk e kanë deklaruar pasurinë me arsye dhe, 27 nuk e kanë deklaruar pasurinë deri më tani.
Deklarimet e pasurisë zgjojnë debate të shumta pasi që zyrtarë të lartë dhe politikanë me pozita të larta qeveritare deklarojnë pasuri me vlerë miliona euro, ndërkaq në disa raste kjo pasuri iu rritet atyre nga viti në vit.
Ja mangësitë që janë evidentuar në formularët e deklarimit
Ndërkohë, organizata “ÇOHU!” ka prezantuar analizën mbi deklarimin e pasurisë nga zyrtarët e lartë publik ku me theks të veçantë adresohen aspektet e kontrollit dhe vërtetësisë së të dhënave, e titulluar: “Kriza e Depërtimit”. Analiza përbën një dokument integral të politikave shtetërore në fushën kundër korrupsionit, konkretisht nxjerrë në pah mungesën e mekanizmit të mirëfilltë të kontrollit të pasurive dhe sigurimit të të dhënave të plota e të sakta si dhe renditë pengesat në këtë drejtim. Pjesë përbërëse e analizës janë edhe rekomandimet adresimi i të cilave do ta përmirësonte shumë sistemin e deklarimit dhe kontrollit të pasurive të zyrtarëve të lartë publik.
Analiza tregon se përkundër progresit të pjesshëm në aspektin e masave ndëshkuese përkitazi me deklarimin e rrejshëm dhe refuzimin e deklarimit të pasurisë, zyrtarët publik vazhdojnë ta shkelin ligjin në fuqi. Në këtë kontekst, analiza ka identifikuar problemet thelbësore në legjislacion si dhe ka adresuar sfidat e sistemit në tërësi gjatë zbatimit praktik.
Deklarimi i pasurisë konsiderohet si një ndër aspektet bazë në parandalimin dhe luftimin e korrupsionit politik. Marrë për bazë të metat e shumta në aspektin legjislativ, dhe kapacitetet e mangëta mandatore dhe profesionale të Agjencisë Kundër Korrupsion, deklarimi i pasurisë në Kosovë nuk ka ofruar bazë as për parandalim, por as për luftim të korrupsionit politik.
Përgjithësisht, analiza konkludon se regjistrat e pasurive të cilat publikohen në faqen elektronike të AKK-së, nuk ofrojnë të dhëna të sakta dhe si të tilla jo domosdoshmërisht paraqesin bazë të mirëfilltë për verifikim dhe kontroll të pasurive të zyrtarëve të lartë publik. Të metat e adresuara në analizë tregojnë për një sistem shumë të dobët të kontrollit dhe verifikimit të pasurive të deklaruara.
Në kuadër të analizës janë adresuar këto të meta: Saktësia e të dhënave (pasurisë), mos qasja në banka dhe institucione financiare, mungesa e standardeve për konstatim të vlerës së deklaruar, mungesa e standardizimit të përmbajtjes së emërtimeve dhe nocioneve, mos harmonizimi i regjistrave të pasurisë në aspektin material dhe teknik, mungesa e kontrollit të origjinës së pasurisë, pamundësia e verifikimit të pasurisë jashtë vendit, mos analizimi aritmetik i relacionit në mes të të hyrave të zyrtarit dhe pasurive të tij dhe (mos)funksionimi i Pikave të Kontaktit apo mos informimi i mirëfilltë.
Nga numri prej 199 zyrtarësh që kanë qenë subjekt i hulumtimit nga ana e organizatës “Çohu!” në 8 raste ka mospërputhje të deklarimit të pronave dhe pasurisë së patundshme krahasuar në regjistrin e pasurisë së AKK-së, me të dhënat e siguruara nga zyrat kadastrale nëpër komuna.
Në 3 raste është vërejtur mosdeklarimi nga ana e zyrtarëve të lartë publik, të pronësisë që ata kanë mbi biznese të caktuara, që paraqet shkelje të drejtpërdrejtë sipas nenit 437 të Kodit Penal;
Në 4 raste është gjetur mosdeklarimi i bizneseve në periudhën e paraparë më ligj (31 mars), ku pavarësisht arsyetimeve të bëra nga zyrtarët përkatës për mungesën e aktivitetit të këtyre bizneseve apo mos-menaxhimin e tyre nga ana e zyrtarëve, ligji në mënyrë specifike obligon deklarimin e tyre përderisa të njëjtat figurojnë të regjistruara në emër të zyrtarëve të lartë publik në Agjencionin për Regjistrimin e Bizneseve në Kosovë – ARBK;
Në 4 raste është vërejtur shpërputhje e formës së deklarimit të pasurisë, ku zyrtarët kanë deklaruar të hyra nga bizneset por nuk i kanë paraqitur ato si biznese në pronësi të tyre, apo si posedues të aksioneve apo të ndonjë forme tjetër të lidhjes me to. /tesheshi.com/
