Gjatë punimeve restauruese në Hamamin e Kalasë së Krujës, janë zbuluar 3 copë gjyle të topave të përdorur gjatë luftimeve te ndryshme. Arkeologët specifikojne se është rasti i parë që zbulohen të tilla objekte, gjyle të topave, pasi deri me sot kanë egzistuar vetëm topat, të cilat janë ekspozuar edhe në shesh para muzeut, apo brenda mureve rrethuese të kalasë së Krujës.
Sipas tyre, këto gjyle benin pjesë në arsenalin luftarak turk të përdoruar gjatë betejave në muret mbrojtëse të kalasë. Tashmë të 3 gjylet janë ekspozuar në Muzeun e Krujës “Gjergj Kastrioti Skenderbeu” dhe drejtori i muzeumeve të Krujës, Mehdi Hafizi, është mjaft entuziast për pasurimin e muzeut me keto objekte të reja të zbuluara dhe shton se dhe numri dhe interesi i turistëve do jete akoma më i madh.
Predhat janë të paplasura dhe ka shumë të ngjarë që ato te kenë qenë pjesë e arsenalit mbrojtës të trupave te instaluara mbrenda kalasë. Predha të tilla mbusheshin me lendë plasëse barut dhe gjatë goditjes ndizej fitili që realizonte shpërthimin në objektiv.
Fakti që janë të paplasura tregojnë se edhe hamami mund të ketë shërbyer si xhephane, ose më saktë depo armatimim gjatë luftimeve për përballimin e betejave të rrethimeve të kalasë. Ose edhe si depo për ndonje tregtar armësh të periudhës, pasi situata ka qënë tepër e trazuar me kryengritjet e zonës së Dibrës, Mirditës, Malësisë së Madhe etj.
Megjithese mendimet paraprake janë se ato i përkasin shekullit të XV-të kur u bënë rrethimet osmane kundër trupave të udhehequra nga Skënderbeu, duke u nisur nga tipi i predhave, rezulton se ato i përkasin shekullit 17-të- 18-të, prodhime veneciane, angleze e franceze.
Në prodhimin e tyre është shquar edhe industria suedeze dhe janë gjendur në fushëbetejat e Ëaterlosë, Scotland, si dhe dhe deri në Indi e Afrikë. Në Shqipëri ato janë përdorur nga Ali Pashai, Karamahmud Pasha, si dhe forcat ushtarake turke deri në fund të shekullit të XIX-të. Fotot analoge të këtyre periudhave që ndodhen në muzeumet e Italisë, Francës, Anglisë dhe SHBA-së, po i botojme për të bërë edhe krahasimet e duhura në vjetërsi dhe tipe me gjylet e gjetura në brendësi të kalasë.
Përgatiti: Mark Brunga – tesheshi.com
