Nga Shkëlzen Rrecaj
“M’fal, a ka mundësi paswordin?”, “Shef, qysh e ke paswordi?”, janë këto shprehjet që posa të ulesh në kafe kamerieri duhet të jetë gati që t’u përgjigjet klientëve që nuk mund ta pinë kafen pa WiFi. Nuk është vetëm në kafene kështu, njëjtë është në shtëpi, në ndeja familjare porsa të ulët mysafiri ai kap telefonin dhe kërkon passwordin për t’u kyçur në internet. E si duket varësia e madhe në internet ndikimi i teknologjisë ka ndikuar në masë të madhe në humbjen e vlerave shoqërore, ndejave familjare, lezetit të kafesë, çajit, etj., vendin e këtyre kënaqësive që dikur kishin në familje e kanë zënë interneti me rrjetet sociale në veçanti.
Edhe pse sot interneti është bërë i domosdoshëm për punë, por që shihet si një rrezik i madh për mundësin e rritjes se analfabetizmit, ku leximi i librave çdo ditë e më shumë është në rënie.
Përkitazi më këtë sot është publikuar një raport analitik ku flitet në mënyrë kronologjike për shkaqet që ka ndikimi i teknologjisë tek të rinjtë e Prishtinës.
Sipas gjetjeve të këtij raporti, të cilin e ka prezantuar Fatmir Fazliu nga Instituti Kosovar për Studime Sociale ‘Gnosis’, i cili tregoi se në hulumtim janë përfshirë 450 respodentë, nga mosha 15 deri në 27 vjeç. Nga ta 231 (51.3 për qind) respodentëve të gjinisë femërore dhe 219 (48.7 për qind) e respodentëve të gjinisë mashkullore.
Ai tregoi së “të rinjtë e Prishtinës përdorin shumë pajisjet e teknologjisë informative. Ata përdorin nga tri pajisje të ndryshme. Pothuajse secili nga ta përdor smartfon dhe kompjuter ose laptop.”
Sipas gjetjeve të këtij raporti të rinjtë që përdorin laptop janë diku rreth 92.6 për qind, telefon të mençur 98.9 për qind, tabletë 20.4 për qind, lexues të librave elektronike 2.9 për qind, smart TV 65.8 për qind.
Ajo çka bien në sy në këtë raport është se tek përdoruesit e librave elektronike ka një dallim gjinor, ku dy të tretat e tyre janë femra që janë lexuese të librave elektronike.
Më tej, në raport thuhet se shumica e të tyre e përdorin teknologjinë informative mesatarisht pesë orë në ditë, në këtë aspekt dallimet gjinore janë të vogla. Koha të cilën e kalojnë më shumë në internet është nga ora 20 deri në ora 24.
Autori në këtë hulumtim tregon se rrjetet sociale janë më të përdorshme duke filluar nga viberi të cilin e përdorin diku rreth 92.4 për qind, facebooku 78.0 për qind, instagrami 77.4 për qind etj.
Përdorimi i pajisjeve teknologjike apo rrjeteve sociale përveç atyre që e përdorin për nevojat e tyre si për punë apo diçka tjetër ka edhe ndikim negativ tek të rinjtë.
Për këtë, tesheshi.com bisedoi me sociologun Gezim Selaci, i cili është pjesë e këtij hulumtimi.
“Interneti përdoret për arsye nga më të ndryshmet, e së këndejmi përdorimet e ndryshme kanë ndikim të ndryshëm në aspekte të ndryshme të jetës së të rinjve. Fëmijët janë kategori tjetër dhe “Hulumtimi mbi shprehitë dhe ndikimin e përdorimit të teknologjisë informative tek të rinjtë e Prishtinës” i “Institutt Gnosis”, gjetjet e të cilit u raportuan sot në Prishtinë, nuk ka përfshirë personat nën moshën 15 vjeçare”, u shpreh Selaci.
A janë të vetëdijshëm njerëzit për rrezikun që shkakton varësia e përdorimit të internetit?
“Duket se shumë prej tyre nuk janë të vetëdijshëm për rreziqet nga varësia, dhe rreziqet e tjera. Nga raporti i hulumtimit në fjalë, kuptohet që më shumë se gjysma e përdoruesve të rinj në Prishtinë nuk kanë mësuar asnjëherë për përdorimin e sigurt të internetit. Kjo është shqetësuese, pasi që interneti bart edhe rreziqe për përdoruesit e tij”, u përgjigj Selaci.
Më tej ai tha “nga hulumtimi del se çereku i të anketuarve raportojnë se përdorimi i pajisjeve të teknologjisë informative u shkakton shqetësim ose stres. Prej tyre shumica janë meshkujt”.
Po ashtu sociologu Selaci thekson “duke iu referuar hulumtimit në fjalë, pak më shumë se gjysma e të anketuarve që kanë raportuar se e kanë mbyllur së paku njëherë profilet në rrjetet sociale, thonë se kjo ka ndikuar për të mirë. Nga këta, shumica janë femra dhe mosha më të reja”.
Në shumicën e rasteve më shumë i kushtohet rëndësi përdorimit të internetit se sa komunikimit në familje apo respektit të më të vjetërve, sidomos pasi që pothuajse e gjithë Kosova është e mbuluar me rrjetëzimin e internetit. Për këtë sociologu Selaci thotë “Ndikimi është i dyanshëm. Një konkluzion i mundshëm nuk mund të përgjithësohet. Varet se si e për çfarë përdoret, etj. Ta zëmë, përdorimi i internetit kontribuon në informim, në lidhje të miqësive dhe në ruajtje të kontakteve miqësore e familjare, në zhvillim të një vetëdije e mendësie tolerante, etj, por mund të ketë ndikim negative në aspekte të tjera”.
Si të shërohen apo si të menaxhohet që përdoruesit të cilët varën nga interneti?
“Edukimi në familje e shkolla për përdorimin e matur, të kufizuar dhe për qëllime më të shëndosha e të dobishme kishte me qenë një mënyrës se si duhet adresuar ky problem. Veç kësaj, të rinjve duhet t’u ofrohet mundësia e hapësira për aktivitete të ndryshme sociale, kulturore e sportive ku do të kalonin kohë në vend se në internet”. /tesheshi.com/
