Është e pasigurt nëse hetimi do të zbardhë ndonjëherë dhe opinioni do të mësojë të gjitha detajet, veçanërisht sfondin dhe synimet e sulmit terrorist ndaj patrullës së Policisë së Kosovës të dielën në mëngjes në fshatin Banjskë të Zveçanit.
Megjithatë, tashmë mund të vlerësohet se, duke marrë parasysh profilin e pjesëmarrësve, sasinë dhe llojin e armëve, si dhe nivelin e organizimit dhe planifikimit, ky është lloji i incidentit që tani do të jetë shkas për zhvillimin e përshpejtuar të proceseve politike për zgjidhjen përfundimtare të marrëdhënieve Serbo-Kosovë.
Absurdisht, por edhe logjikisht, në zhvillimin e mëtejshëm të situatës, të gjitha palët e përfshira në incident (Kosova, Serbia dhe Vuçiç, BE, SHBA) mund të nxjerrin përfitime politike nga kriza e re dhe të arrijnë disa nga qëllimet e tyre.
Mund të shkohet më tej me supozimet se është një incident i drejtuar pikërisht me qëllim të përshpejtimit të proceseve drejt një lloj zgjidhjeje, pasi faktorët ndërkombëtarë përkatës tashmë po e humbin durimin dhe diplomacia nuk po e lë shterpësinë.
Një plan i plotë sulmi
Prandaj, është e padiskutueshme se bëhet fjalë për një sulm të planifikuar të një formacioni paramilitar të organizuar ndaj Policisë së Kosovës, por që është konceptuar si një aksion me shtrirje më të gjerë dhe kohëzgjatje, dhe jo vetëm si një pritë rrugore lokale.
Këtë e tregojnë sasitë dhe llojet e armëve dhe pajisjeve, automjetet, struktura e dukshme ushtarake, uniformiteti dhe stërvitja e grupit. Gjithashtu, magazinat sekrete të armëve të zbuluara së fundmi tregojnë për një përgatitje më të gjatë logjistike.
Skenari i ngjarjes është fare i thjeshtë: në mëngjesin e hershëm të 24 shtatorit 2023, një grup i armatosur serbësh bllokuan rrugën me kamionë në zonën e fshatit Banjskë, duke krijuar skenën për një pritë.
Kur policët e Kosovës u afrohen kamionëve, serbët (sipas supozimeve, një togë prej 30 qitësish) hapin zjarr, duke vrarë një dhe plagosur një polic tjetër. Në vend vendoset një linjë përleshjeje, ku është e dukshme një rregullim tipik taktik ushtarak i sulmuesve, të cilët janë më të shumtë në numër në fillim të të shtënave.
Mirëpo, në vendngjarje në kohë rekord arrijnë forca të forta speciale të MPB-së së Kosovës, të cilat duket se i befasojnë sulmuesit, thyejnë formacionin e tyre luftarak dhe i detyrojnë të ikin. Në atë moment, të gjitha planet e sulmuesve, sado serioze dhe të gjera të ishin, dështojnë.
Ndjekja e të arratisurve, me mbështetjen e mundshme të inteligjencës nga dronët e KFOR-it dhe EULEX-it, përfundon me rrethimin e tyre në objektin e Manastirit të Banjskës, i cili bëhet “fortesë” e përkohshme.
Duke qenë se ishte një situatë e pashpresë, pas të shtënave disaorëshe, terroristët që nuk arritën të arratiseshin në këmbë drejt kufirit të Serbisë, u dorëzuan në Policinë e Kosovës. Më pas nis hetimi policor-politik për ngjarjen, i cili do të marrë pak kohë. Por disa fakte kryesore tashmë dihen.
Terroristët nën kontrollin e Serbisë
Terroristët ishin kryesisht serbë nga veriu i Kosovës, por edhe nga Serbia. Disa burime zyrtare, duke përfshirë edhe Ministrinë e Brendshme të Kosovës, kanë bërë të ditur se bëhet fjalë për një grup që është trajnuar në një kamp sekret gjatë muajve të fundit, i cili dyshohet se ndodhet në territorin e Serbisë në kufi me Kosovën dhe se së paku 300 të rinj janë trajnuar aty.
Shumica janë rekrutuar më parë në “grupe demonstruesish” që veprojnë në zonën e veriut të Mitrovicës me emrat “Brigada e Veriut”, “Rojet e Urës”, “Mbrojtja Civile” dhe tashmë është e sigurt (sipas dokumenteve të gjetura në xhipin me targa BG) se ata janë udhëhequr në sulm nga Milan Radojiçiç, nënkryetari i Listës Srpska për Kosovën. Do të jetë me interes të hetohet nëse mes tyre kishte anëtarë të celulës së grupit Wagner që morën pjesë në trazirat dhe barrikadat e janarit të këtij viti.
Arsenal i konfiskuar i armëve tregon logjistikë serioze, shumë më lart se niveli i grupeve klasike kriminale dhe aftësia e popullatës së varfër nga veriu i Kosovës për t’u “vetëorganizuar”.
Të gjitha këto janë argumente për akuzat për përfshirje kyçe të Serbisë, të cilat vijnë nga shqiptarë dhe institucione me ndikim. Struktur sulmuese të kujton paraushtarakët e parë “Tigrat”, “Shqiponjat e Bardha”, “Akrepat”… të cilët u formuan në vitet 1990 në organizimin e Serbisë dhe më pas u dërguan në Kroaci dhe Bosnje.
A është “hakuar” veprimi paraprakisht?
Ka disa detaje që tregojnë një operacion depërtimi të kundërzbulimit. P.sh. reagimi i forcave të sigurisë ka qenë shumë i shpejtë.
MPB-ja e Kosovës demonstroi një nivel të lartë të gatishmërisë për të reaguar, ku angazhoi një gamë të gjerë të kapaciteteve të tyre, nga dronët dhe kamerat e deri te automjetet speciale, dhe një nivel të lakmueshëm të koordinimit në veprim.
Për më tepër, gatishmëria e inteligjencës kosovare është e dukshme, kështu që gjithçka tregon se ata prisnin aksionin e paraushtarakëve serbë. Duket se BIA-ja ka anashkaluar që sigurimi i Kosovës prej vitesh ka pasur pajisje moderne me të cilat mund të dëgjojnë kanalet zyrtare të shërbimeve serbe dhe ushtrisë. Gjithashtu, nuk duhet të ketë dyshim se kosovarët kanë mbështetje nga seksioni i inteligjencës së bazës Bondsteel dhe shërbimet miqësore të pranishme në rajon, kështu që sulmi nuk ishte aspak befasi.
Hisen Gecaj, ekspert i sigurisë, beson se grupi nuk ka hyrë në Kosovë krejt papritur, por ka pasur një grumbullim dhe armatim sistematik të njerëzve dhe studimin e terrenit ku po planifikonte konfliktin.
Prandaj, është realiste të supozohet se ato janë monitoruar për një periudhë më të gjatë.
Vuçiç pas murit
Nga rrjedha e mëtejshme e hetimeve do të përcaktohet se me çfarë pasojash do të dalin nga situata aktorët e ngjarjes. Prokuroria Speciale e Kosovës ka njoftuar se gjashtë të arrestuarit akuzohen për krime të rënda kundër rendit kushtetues dhe sigurisë së Republikës së Kosovës, sulm ndaj rendit kushtetues, armëmbajtje pa leje…, dhe rruga e mëtutjeshme ligjore është disi e qartë.
Pasojat politike janë shumë më të komplikuara dhe të pasigurta pasi kjo krizë ka pezulluar çdo dialog të mëtejshëm negociues midis Prishtinës dhe Beogradit dhe roli i të dërguarve specialë Miroslav Lajçak dhe Gabriel Escobar është bërë i tepërt. Por, siç u tha në hyrje, kriza mund ta përshpejtojë zgjidhjen dhe ta “lehtësojë” të gjitha palët marrjen e vendimeve të vështira.
Kryeministri Albin Kurti tani mund të refuzojë presionin nga Brukseli dhe Uashingtonin dhe kundërshtimet për mosbashkëpunim, duke e vënë në dukje Beogradin si palën që dëshiron ta zgjidhë çështjen e Kosovës me dhunë, jo me diplomaci.
Ata ndoshta do të refuzojnë pa ndjesë idenë e një “komuniteti të komunave serbe” si një faktor rreziku sigurie dhe të gjitha kërkesat e tjera të Beogradit. Çdo njohuri e mëtejshme e hetimit për përfshirjen e Beogradit, i rrit legjitimitetin Kurtit për veprim radikal në veri të Kosovës, futjen e forcave policore dhe eliminimin përfundimtar të të gjithë ndikimit serb në atë zonë.
Amerikanët mund të gëzohen fshehurazi si për shkak të dështimit të mundshëm të procesit të negociatave nën udhëheqjen e BE-së, ashtu edhe për shkak të argumenteve të reja me të cilat mund të bëjnë presion ndaj presidentit serb Vuçiç. Indikacionet e përfshirjes ruse, sado të largëta, favorizojnë edhe pozicionin amerikan në zhvillimet e mëtejshme, pasi lidhja me aksionin terrorist e komprometon Moskën si mbrojtëse legjitime të interesave të Serbisë në nivel ndërkombëtar. Nga ana tjetër, nuk ka gjasa që BE-ja së shpejti të ketë një plan të ri të besueshëm për Kosovën që do të sillte Vuçiçin dhe Kurtin në tryezën e bisedimeve.
Aleksandar Vuçiç është në situatën më delikate sepse do ta ketë të vështirë të distancohet dhe të lahet nga përgjegjësia për incidentin dhe vdekjet, sado që ai të përpiqet t’ia kalojë fajin Kurtit dhe serbëve të Kosovës.
Dhe kur të akuzohet pa mëdyshje se ka urdhëruar aksionin, Vuçiç do të mund të bëjë vetëm një pikë në opinionin vendas, duke e paraqitur gjithçka si një përpjekje të dëshpëruar për të ndihmuar serbët nga Kosova.
Në kuptimin… kur nuk funksiononte me diplomaci, provova me armë. Ky do të jetë fundi i luftës së Beogradit për një pjesë të Kosovës, edhe nëse nuk e njeh kurrë si shtet të pavarur.
Pra, situata po zhvillohet me shpejtësi drejt një epilogu, i cili tashmë është shumë më i qartë në skenën politike ballkanike pas javës dramatike. /tesheshi.com/
