Në artikullin e tij “Jemi ende në Luftën e Dytë Botërore”, historiani ushtarak britanik Antony Beevor argumentoi se ndikimi i thellë i Luftës së Dytë Botërore dhe çështjet e pazgjidhura që e rrethojnë atë janë të dukshme në politikën globale bashkëkohore.
Artikulli fillonte me fjalët: “Historia rrallë zgjidhet, epokat ndërthuren dhe çështjet e pazgjidhura mbarten nga njëra në tjetrën”, duke theksuar kështu tezën e tij kryesore – se pasojat e luftës nuk kanë pushuar së qeni të dukshme.
Në artikullin e tij të gjerë në revistën amerikane Foreign Affairs, Beevor theksoi natyrën shumëplanëshe të konfliktit, duke e përshkruar atë si “një përzierje të shumë konflikteve, duke përfshirë urrejtjet etnike dhe kombëtare“, që rezultuan nga pasojat e Luftës së Parë Botërore.
Ai përmendi polemikat rreth fillimit të luftës, duke thënë se “edhe çështja se kur filloi lufta është ende një çështje debati” dhe se perspektivat amerikane, ruse, kineze dhe spanjolle kanë pika fillestare të ndryshme. Këto interpretime të ndryshme të historisë, thotë ai, janë ende një burim paqëndrueshmërie globale.
Ai përmendi mënyrën se si “Presidenti rus Vladimir Putin përfaqëson historinë ruse”, duke lidhur narrativat sovjetike të “Luftës së Madhe Patriotike” me ideologjitë regresive cariste, duke përfshirë besimin në superioritetin rus “nga Vladivostoku në Dublin”, siç përshkruhet nga filozofi politik rus i ekstremit të djathtë Alexander Dugin.
Ai gjithashtu vuri në dukje portretizimin e Joseph Stalinit nga Putini, të cilin fizikani rus Andrei Sakharov e tha se ishte përgjegjës për “miliona vdekje, madje më shumë se udhëheqësi nazist Adolf Hitler”, ndërsa Putin mohon pasojat e tmerrshme të epokës së Stalinit, përfshirë Holodomorin në Ukrainë – urinë e qëllimshme të Stalinit që çoi në vdekjen e më shumë se tre milionë njerëzve.
Dinamika e fuqisë globale
Artikulli, nga ana tjetër, trajton dinamikën në ndryshim të fuqisë globale që rezultoi nga Lufta e Dytë Botërore, duke përfshirë “çekuilibrin shpesh të pranishëm midis Evropës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës”.
Beevor deklaroi se Mbretëria e Bashkuar u detyrua të kërkonte ndihmën amerikane, gjë që çoi në një rënie të ndikimit të saj global, pavarësisht përpjekjeve të saj për të vepruar sikur “kishte fuqi joproporcionale me fuqinë e saj aktuale” dhe për të promovuar një “marrëdhënie të veçantë” me Shtetet e Bashkuara.
Ai gjithashtu vuri në dukje prirjen fillestare të Amerikës drejt izolacionizmit, e cila u përball me një “kërcënim nga Moska” gjatë Luftës së Ftohtë.
Beevor e lidhi këtë kontekst historik me të tashmen, duke vënë në dukje se “lufta e parë e madhe kontinentale në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore ka hyrë në vitin e saj të katërt, e nxitur pjesërisht nga interpretimi selektiv i historisë ruse nga Putini”, dhe shprehu shqetësim për shembjen e mundshme të rendit ndërkombëtar të pasluftës bazuar në “respektin për sovranitetin dhe kufijtë kombëtarë”.
Beevor theksoi numrin e madh të viktimave në njerëz të luftës, duke vënë në dukje se “brutaliteti absolut i Luftës së Dytë Botërore është gdhendur në kujtesën e shumë brezave” dhe se ishte “konflikti i parë modern në të cilin u vranë shumë më tepër civilë sesa luftëtarë”.
Ai ia atribuon këtë ideologjisë naziste të bazuar në “dehumanizimin e armikut të motivuar ideologjikisht”.
Ai përmendi shifra marramendëse në lidhje me humbjet njerëzore: gjashtë milionë hebrenj të vrarë në Holokaust, pothuajse një e pesta e popullsisë së Polonisë të vrarë, mbi 20 milionë kinezë të vrarë, ndërsa numri i viktimave sovjetike vlerësohet të jetë midis 24 dhe 26 milionë.
Ambiciet ekspansioniste të Stalinit
Ai theksoi se “nuk mjafton vetëm të kujtojmë të vdekurit, shumë prej të cilëve autorët e krimeve u përpoqën qëllimisht t’ua fshinin identitetin“, dhe përmendi ndikimin afatgjatë tek të mbijetuarit, përfshirë të burgosurit e luftës dhe civilët në kampe.
Artikulli shkruan gjithashtu për pasojat sociale dhe politike të luftës, duke vënë në dukje vazhdimin e “konflikteve të mprehta politike” dhe ripërcaktimin e “kufijve… që u hoqën ose u ripërcaktuan gjatë dhe pas luftës”, duke çuar në valë zhvendosjesh masive.
Beevor përshkroi në detaje ambiciet ekspansioniste të Stalinit, të cilat dolën në dritë në konferencat e Jaltës dhe Potsdamit, duke përfshirë interesin e tij për ish-kolonitë italiane dhe kërcënimin e një pushtimi të Evropës Perëndimore, i cili, sipas autorit, u ndal vetëm pasi Stalini mësoi për bombën atomike amerikane.
Autori trajtoi dilemat etike që lindën pas hedhjes së bombave atomike në Hiroshima dhe Nagasaki, duke pranuar se ato shkaktuan humbje të mëdha njerëzore, por edhe se mund të kenë kontribuar në shpëtimin e edhe më shumë jetëve sepse përshpejtuan përfundimin e luftës.
Në fund të fundit, Beevor deklaroi se “Lufta e Dytë Botërore riformësoi rrjedhën e politikës botërore”, duke çuar në ngritjen e Kinës, rënien e perandorive evropiane, shfaqjen e Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik si superfuqi dhe themelimin e Kombeve të Bashkuara.
Këtu ai vuri në dukje ironinë që reflektohet në faktin se Shtetet e Bashkuara tani duket se po i kthejnë shpinën parimeve themelore mbi të cilat u themelua OKB-ja.
Beevor e lidh lidershipin në Luftën e Dytë Botërore, kur “burrat e mëdhenj” i dhanë formë të fuqishme ngjarjeve, me të tashmen, duke argumentuar se veprimet e Putinit dhe favorizimi i Presidentit të SHBA-së Donald Trump e kanë ringjallur këtë koncept.
Ndërsa lufta e parë e madhe kontinentale e Evropës që nga Lufta e Dytë Botërore hyn në vitin e saj të katërt, konfliktet vdekjeprurëse në Lindjen e Mesme dhe gjetkë kërcënojnë të zgjerohen, sipas Beevor.
Ndërkohë, administrata Trump duket se po heq dorë nga lidershipi global i SHBA-së në një shpërthim konfuz zemërimi. Tetëdhjetë vjet më parë, fundi i Luftës së Dytë Botërore hapi rrugën për një rend të ri ndërkombëtar të bazuar në respektimin e sovranitetit dhe kufijve kombëtarë, por tani mund të jetë koha për të paguar një çmim të lartë për lëkundjen amerikane, vetëkënaqësinë evropiane dhe hakmarrjen ruse. /tesheshi.com/
