Pas 40 vjetësh karriere të respektuar në licetë klasikë të Sicilisë, sot profesori në pension, Mario Tona do të japë mësim për klasën e tij të re. Jep mësime italishteje. “Profesori vullnetar” e quajnë. Në kuptimin që punon falas. “Përshëndetje të gjithëve, mirë se erdhët”, i thotë klasës me një zë të emocionuar.
Nxënësit e presin përpara kopshtit të San Nikolosë, në qendër të qytetit. “Kjo që shihni është banka”, thotë profesori, “këtu mund të depozitoni kursimet, të dërgoni para në shtëpi, prindërve tuaj. Kjo është komuna jonë, që do të thotë se jemi ne, të gjithë. Eshtë vendi ku kërkojmë të zgjidhim problemet. Nëse ecim në këtë drejtim, po ngjitemi, në të kundërt po zbresim”.
Klasa, 34 emigrantë që vijnë nga Gambia, Nigeria, Pakistani dhe Nepali përsërit në kor fjalët e profesorit, me zë të lartë, pikërisht ndërsa Carmelina Salomone shfaqet në kthesë për të hapur dyqanin e saj të ushqimeve. “Përshendetje Kufi, si je Aleks?”. Përqafime. Mësimi ndërpritet për tejkalim dashamirësie.
Historia ndodh në Sutera, një vend që ka vendosur të hapet me botën për të mos vdekur. Publikuar së pari nga e përjavshmja amerikane “Time”, më pas nga një e përditshme kanadeze që kishte dërguar në qytet një reporter të vetin, është historia e atyre që së pari, nuk duan të tradhëtojnë veten.
“Sutera është një vend emigrantësh – shpjegon kryebashkiaku Giuseppe Grizzante – në vitet gjashtëdhjetë ishim më shumë se 5 mijë njerëz, tani kemi mbetur vetëm 1500 persona. Të rinjtë ikin, gjithnjë kanë ikur. Për në Torino apo në veri të Europës”. Ata bëhen fshatarë në Angli, minatorë në Gjermani. E pas kaq shumë largimesh, në Sutera kanë menduar se ndoshta kishte mbërritur momenti që të ftohet dikush që ka dëshirë të vijë e jo të largohet. “Në udhëtimet toma, gjithnjë kemi shpresuar të pritemi në mënyrë dinjitoze”, thotë profesori vullnetar Mario Tona. “Ajo që po përpiqem të bëj, është që t’i bëj me sa të mundem, këta njerëz të pavarur”.
Të mbërrish në Sutera është një sipërmarrje e vështirë. Janë 39 kilometra nga qendra e Sicilisë, por duhet 1 orë e gjysmë me makinë. Një rrugë gjithë dredha, parmakë të nisur e të papërfunduar, gropa, bajame në lulëzim, fiq, heshtje. Si jetohet kaq të izoluar?
“Ky është problemi i vetëm”, thotë Chris Richy nga Nigeria. “Por, këtu njerëzit janë shumë të mirë, nuk ka racizëm. Na ndihmojnë vërtet. Dhe unë, një ditë kur të kem gjetur punë si elektricist, dua t’ua shpërblej atë që po bëjnë për ne”.
Ideja kishte lindur pas mbytjes së 3 tetorit 2013 të një anijeje në Lampeduza me një bilanc prej 366 të vdekurish. Por, filllimi nuk kishte qenë i lehtë. Disa të moshuar të qytezës kishin shprehur dyshime e frikëra. Për t’i tejkaluar këto në ndryshim nga vende të tjera në Itali ku emigrantët mbahen në periferi e në një distancë shkencore larg popullsisë vendase, në Sutera zgjodhën pikërisht mënyrën e kundërt. Rregulla të qartë dhe integrim maksimal. Komuna vendos në dispozicion një strehim për secilën familje pasi privacia mbahet e shenjtë. Emigrantët janë strehuar në qendrën historike, në lagjet antike që mbajnë emra arabë, si Rabato apo Rabatello. Punojnë si shitës në dyqanet e Suterës. Por momenti kur u kuptua që eksperimenti vërtet po funksiononte ishte pak para Krishtlindjeve.
Kur pikërisht nigeriani Chris Richy, veshur si një mbretërit magjistarë, mori pjesë në ceremoninë e vigjiljes, një krenari e zonës, që sjell në Sutera gati 15 mijë persona për çdo vit.
Carmelina Salomone, pronarja e dyqanit ushqimor, e përdor fjalën “negrit” pa e kuptuar as vetë. “Me Brixhitin jemi shumë të lidhura. Më ka telefonuar dje nga Padova. Më tha se do vijë të më bëjë një surprizë. Punonim bashkë në dyqan, më ndihmonte. Nëse sheh në sytë e këtyre njerëzve, e kupton”. Ndërrimi ka nisur tashmë. Familjet qëndrojnë në Sutera aq kohë sa të mësojnë nëse iu është miratuar kërkesa për azil politik, rreth dy vjet. Idili mes emigrantëve e banorëve parashikon mësime të detyrueshme të italishtes, dy herë në javë. Dhe rregulla të qarta: është e ndaluar të pihet alkool në shtëpi, ndalohet të mbahen shtëpitë e parregulluara, lavatriçet vihen në punë në mbrëmje për arsye kursimi. Me mbikqyrjen merren gjashtë punonjës të kooperativës “Luledielli”. Njëra prej tyre thotë se ndjehet me shumë fat. “Çdo ditë ndeshemi me botën. Falënderoj për këtë mundësi që po ndodh këtu. Fëmijët e Suterës janë të paktë, por tashmë luajnë me fëmijët e emigrantëve. Fëmija i ardhshëm do të lindë pas një muaji”.
Askush nuk e mohon se bëhet fjalë edhe për një mundësi ekonomike. Çdo vit, komuna merr 263 mijë euro për menaxhimin e pritjes. Janë vende pune, strehime të paguara që përpara rrinin bosh, të ardhura për dyqanet. Por sidomos është jeta që ka rinisur të qarkullojë, sit ë hapësh dritaret pas një viti mbyllur. “Jemi thjesht duke bërë atë që të tjerët kanë bërë për ne”, thotë profesor Tona.
Përpara se të dilte në “Time”, Sutera ishte e famshme për një tjetër histori. Atë të teleferikut“përbindësh”. Një impiant i financuar me 1 milion e 300 mijë euro nga fondet europiane, përfunduar në vitin 2009 e që kurrë nuk hyri në funksionim. Shpresa që të shndërrohej në një destinacion turistik nuk funksionoi. Lajmi është se teleferiku mund të kolaudohet shpejt.
E ndoshta, vërtet, që kjo periferi e vjetër italiane në mes të asgjësë mund të shndërrohet në një shkëndijë për të ardhmen. Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
