Bërthama e Tokës mund të ketë ndaluar së rrotulluari ose edhe tani po rrotullohet mbrapsht, thotë një studim i ri. Bërthama e planetit tonë përbëhet nga një shtresë e jashtme e metalit të lëngshëm dhe një bërthamë e brendshme prej metali të ngurtë që është rreth 70 për qind e madhësisë së Hënës.
Në përgjithësi besohet se bërthama rrotullohet në drejtim të kundërt të akrepave të orës siç shihet nga Poli i Veriut. Por një studim që analizon të dhënat e valëve sizmike gjatë 60 viteve të fundit nga studiues në Universitetin e Pekinit, arrin në përfundimin se rrotullimi i bërthamës ndaloi rreth vitit 2009 dhe më pas filloi përsëri, por në drejtim të kundërt.
“Ne mendojmë se bërthama, në lidhje me sipërfaqen e Tokës, rrotullohet në një drejtim dhe më pas në tjetrin, si një sharrë”, thanë për AFP autorët e studimit Xiaodong Song dhe Yi Yang.
Cikli i plotë i kësaj lëkundjeje (në një drejtim, pastaj në drejtimin tjetër) është rreth 70 vjet, shtojnë ata.
Sipas studiuesve, ndryshimi i fundit i rrotullimit para vitit 2009 ka ndodhur në fillim të viteve 1970, dhe i tjetri do të ndodhë në mesin e viteve 2040.
Gjetjet janë të diskutueshme
Natyra e bërthamës së Tokës është ende e debatuar gjerësisht në komunitetin shkencor, sepse mbledhja e informacionit për të është jashtëzakonisht e vështirë. Buza e bërthamës së jashtme takohet me mantelin e Tokës në një thellësi prej rreth 2890 kilometrash dhe ajo bërthamë e jashtme besohet të jetë prej hekuri dhe nikeli të lëngët.
Bërthama e brendshme fillon rreth 5000 kilometra nën sipërfaqen e planetit dhe mendohet të jetë prej hekuri dhe nikeli të ngurtë, për shkak të presionit ekstrem që detyron atomet e metalit të “paketohen” së bashku. Ndodhet brenda bërthamës së jashtme të lëngshme dhe besohet se rrotullohet në të njëjtin drejtim si pjesa tjetër e Tokës, dhe gjetjet bazohen në analizat e valëve sizmike të shkaktuara nga tërmetet.
Xiaodong Song dhe Yi Yang studiuan këto valë sizmiologjike, duke gjetur një “kthim gradual të bërthamës së brendshme si pjesë e një lëkundjeje përafërsisht shtatë dekadash”. Puna e tyre u botua në revistën Nature Geoscience.
“Ky është një studim shumë i kujdesshëm nga shkencëtarë shumë të mirë, dhe ata përdorën shumë të dhëna,” tha John Vidale, një sizmolog në Universitetin e Karolinës së Jugut, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim. Por ai shtoi se “asnjë nga modelet ekzistuese nuk i shpjegon mirë të gjitha të dhënat në dispozicion.”
Vidale publikoi një studim vitin e kaluar duke sugjeruar se bërthama e brendshme lëkundet shumë më shpejt, duke ndryshuar drejtimin rreth çdo gjashtë vjet, sipas të dhënave sizmike nga dy shpërthime bërthamore që datojnë nga fundi i viteve 1960 dhe fillimi i viteve 1970. Një tjetër gjeofizik, Hrvoje Tkalçiç i Universitetit Kombëtar Australian, beson se cikli i bërthamës së brendshme është rreth 20 deri në 30 vjet, jo 70 vjet siç sugjerohet nga studimi i kësaj jave në Nature Geoscience.
Studiuesit e Universitetit të Pekinit pohojnë në punimin e tyre se kjo lëkundje “përkon me ndryshimet në disa vëzhgime të tjera gjeofizike”, si gjatësia e ditës dhe ndryshimet në fushën magnetike të Tokës.
“Këto vëzhgime ofrojnë dëshmi për ndërveprimet dinamike midis shtresave të Tokës, nga pjesa më e brendshme në sipërfaqe, potencialisht për shkak të bashkimit gravitacional dhe shkëmbimit të momentit këndor nga bërthama dhe manteli në sipërfaqe,” shkruajnë ata.
“Shpresojmë që kërkimi ynë do t’i motivojë studiuesit të hartojnë dhe testojnë modele që trajtojnë Tokën si një sistem dinamik të integruar,” shpjegojnë ata. /tesheshi.com/
