Konflikti i gjatë civil në Siri dhe përshkallëzimi i ngjarjeve në rajon me hyrjen në skenë të militantëve të Shtetit Islamik, ka shkaktuar një kalvar vuajtjesh për popullsinë, e ndërkaq ka dëmtuar rëndë edhe trashëgiminë e pasur kulturore të Sirisë e Irakut. Një pjesë e rëndësishme e kësaj trashëgimie është nën mbrojtjen e UNESCO-s, e cila nuk ka mundur të bëjë shumë për të ruajtur vendndodhjet antike apo monumentet e shpallura pjesë e trashëgimisë kulturore. Ja disa nga monumentet kryesore që brezat nuk do të mund t’i shohin më për shkak të shkatërrimit ose dëmtimit të rëndë të tyre nga konfliktet.
Qyteti antik Palmyra në Siri, një “oaz në mes të shkretëtirës” si përshkruhet nga UNESCO, qyteti përmban linja unike te arkitekturës së kohës, të periudhës greko-romake e perse. Shteti Islamik e ka nën kontroll dhe ka shkatërruar dy vende të shenjta në të, por që mund të shkatërrojë edhe monumentet e tjera.
Dikur xhamia më e madhe në botë, ndërtuar në shekullin e 9 në brigjet e lumit Tigris në veri të Bagdatit. E njohur për minarenë e lartë 52 metra dhe shkallën spirale për besimtarët, ajo u bombardua gjatë një kryengritjeje kundër forcave të NATO-s në 2005 dhe u shkatërrua një pjesë e minaresë dhe muret rrethuese
Qyteti i vjetër i Sanaa, kryeqytetit të Jemenit, vendosur në një luginë mes malesh e i banuar për më shumë se 2500 vjet, me 100 xhami, 14 hamame dhe mbi 6 mijë shtëpi ndërtuar në shekullin e 11, u shkatërrua nga konflikti mes qeverisë dhe rebelëve houthi.
Qyteti antik Bosra në Siri, i banuar prej 2500 vjetësh dhe kryeqendra e perandorisë romako-arabe. Teatri antik romak në të është dëmtuar rëndë nga bombardimet.
Xhamia e madhe e Aleppos në Siri, trashëgimi kulturore botërore, ndërtuar nga dinastia Umayyad, në vitin 715, tashmë është shkatërruar gati plotësisht nga lufta civile në Siri në vitin 2013, përshkruar si monumenti më i dëmtuar nga konflikti.
Rrotat e ujit në Hama të Sirisë. Shtatëmbëdhjetë nga këto noria si quhen mekanizmat për ngritjen e ujit, mbijetuan për t’u bërë atraksioni më i madh turistik i qytetit, por disa prej tyre u dokumentuan të djegura nga luftëtarët.
Citadela e Aleppos në Siri daton që në kohën e Aleksandrit të Madh, e shndërruar në një qendër të madhe turistike e pandryshuar që në shekullin e 16. Ajo u bë bazë ushtarake dhe disa nga pjesët e saj janë shkatërruar.
Qyteti i vjetër i Aleppos në listën e trashëgimisë së UNESCO-s prej vitit 1986, për shkak të stilit të rrallë dhe autentik arab dhe dëshmisë për zhvillimet kulturore, sociale e teknologjike të periudhës mamluke. Djegur në trazirat e konfliktit civil në Siri.
Ura Deir Ez-Zor në Siri, një pikëkalim në lumin Eufrat, ura e varur e stilit francez u rrëzua nga bombardimet.
Qyteti antik i Irakut Nimrod ishte i pasur me monumente, statuja e vepra të çmuara, por nga pushtimi i vitit 2003, u bë objekt vjedhjesh e shkatërrimi.
Kështjella e Kryqëzatave e shekullit të 11 u mbijetoi betejave e katastrofave natyrore dhe u bë pjesë e trashëgimisë kulturore botërore në viti 2006 së bashku me Qal’at Salah el-Din. Muret e saj u dëmtuan rëndë nga sulmet e qeverisë siriane, në 2013 kur kryengritësit morën strehë brenda saj.
Varri i Jonah në Irak, një monument që thuhet se përmban trupin e profetit biblik dhe një dhëmb nga balena që thuhet se e vrau atë. Daton në shekullin e 8 dhe ka qenë pjesë e rëndësishme e besimit kristian dhe musliman. U hodh në erë krejtësisht nga militantët e Shtetit Islamik në vitin 2014.
Xhamia Khaled Ibn Walid, një monument i bukur që sjell ndikimin e mamlukëve me kontrastet e forta. U përfshi në betejën për Homsin dhe pjesë të brendshme të saj janë djegur plotësisht.
Përgatiti Juli Prifti
/tesheshi.com/
