Nga Aluf Benn*| Foreign Affairs
Më 7 tetor të vitit të kaluar, Hamas-i tronditi agjencitë e njohura izraelite të ushtrisë dhe inteligjencës. Prej vitesh, ato ishin në dijeni të përgatitjeve të grupit të armatosur palestinez për të sulmuar Izraelin, për të vrarë dhe rrëmbyer ushtarë e qytetarë izraelitë. Megjithatë, nuk besonin se Hamas-i do të guxonte apo do të kishte sukses në kryerjen e një operacioni kaq të paparë. Ushtria dhe inteligjenca izraelite, kryeministri Benjamin Netanyahu dhe vetë publiku izraelit besonin se kufiri jugor i fortifikuar i vendit ishte i padepërtueshëm dhe balanca e fuqisë ishte aq e favorshme për Izraelin, saqë Hamas-i nuk do të sfidonte kurrë status quo-në.
Por Hamas-i e sfidoi atë. Pas sulmit shkatërrues, një shprehje që qarkullonte mes izraelitëve ishte “gjithçka ka ndryshuar.” Dhe për një kohë, dukej se gjithçka kishte ndryshuar: sulmi tronditi vetëbesimin e thellë të izraelitëve, duke përmbysur bindjet e tyre të kahershme për sigurinë, politikën dhe normat shoqërore të vendit. Udhëheqësit e Forcave të Mbrojtjes së Izraelit (IDF) humbën prestigjin thuajse brenda natës, ndërsa zbardheshin detaje se si ata nuk arritën të parandalonin sulmin dhe mbërritën shumë vonë për të shpëtuar komunitetet kufitare, postat ushtarake dhe pjesëmarrësit e një festivali muzikor.
Drama politike që kishte kapluar Izraelin gjatë nëntë muajve të kaluar—përpjekja e Netanyahut për një reformë të thellë të sistemit gjyqësor, me synimin për të kufizuar pavarësinë e institucioneve shtetërore si Gjykata e Lartë, zyra e Prokurorit të Përgjithshëm dhe shërbimi civil teknokratik, për të dhënë më shumë pushtet aleatëve të tij të djathtë dhe fetarë—u zbeh krejt. Kryeplanifikuesi i reformës, ministri i Drejtësisë, Yariv Levin, u zhduk nga skena, ndoshta nga ndjenja e fajit për shpërqendrimin që shkaktoi në prag të sulmit të Hamas-it. Netanyahu formoi një kabinet lufte që përfaqësonte fraksione të ndryshme politike, dhe për disa ditë mobilizoi rreth 250,000 rezervistë për të nisur një kundërofensivë në Gaza.
IDF, pasi tejkaloi shokun fillestar, reagoi me forcë. Me urdhër për të çmontuar kapacitetet ushtarake dhe qeverisëse të Hamas-it, ajo shkatërroi pjesë të mëdha të Gazës, bëri rreth dy milionë palestinezë refugjatë të brendshëm dhe vrau mbi 40,000 palestinezë—rreth një e treta e tyre militantë të Hamas-it, sipas vlerësimeve zyrtare izraelite. Ushtria izraelite ndali efektivisht zjarrin me raketa të Hamas-it dhe çmontoi një pjesë të madhe të sistemit të tuneleve të tij në Gaza; ata thonë se kanë shpërbërë grupin terrorist të organizuar mirë në ekipe të shpërndara guerile.
Por edhe pse ushtria izraelite kontrollon tashmë rreth një të tretën e Gazës, shumë izraelitë ndihen sikur po humbasin. Pavarësisht mobilizimit të plotë dhe mbështetjes pothuajse të palëkundur të qeverisë amerikane, IDF—ende nën të njëjtin komandim si më 7 tetor—nuk ka arritur të fitojë. Udhëheqësi i Hamas-it, Yahya Sinwar, nuk është dorëzuar dhe rreth 100 pengje izraelite mbeten të zhdukura në Gaza, me gjysmën e tyre që besohet se janë gjallë, sipas deklaratave të Netanyahut.
Ky stanjacion katastrofik, i shoqëruar me izolimin global në rritje të Izraelit dhe parashikimet e zymta ekonomike, po kontribuon në një ndjenjë të përgjithshme të mungesës së shpresës dhe dëshpërimit kombëtar. Paradoksalisht, shumë aspekte të politikës dhe shoqërisë izraelite kanë ndryshuar shumë pak që nga pasojat e menjëhershme të sulmit të Hamas-it. Qytetarët e komuniteteve kufitare në veri dhe jug akoma nuk janë në gjendje të kthehen në shtëpitë e tyre. Në vend që të bashkojë izraelitët hebrenj kundër një armiku të përbashkët të jashtëm, lufta shumëfrontëshe që po zhvillohet me armiqtë e jashtëm vetëm sa ka thelluar ndasitë e mëparshme shoqërore dhe politike mes kundërshtarëve dhe mbështetësve të Netanyahut. Megjithatë, Netanyahu vazhdon të mbetet figura qendrore e politikës izraelite, pavarësisht se kundërshtarët dhe mbështetësit e tij kishin parashikuar një fund të ndryshëm. Koalicioni i djathtë që e mban atë në pushtet ka intensifikuar përpjekjet për të shtypur lëvizjen për shtetësi palestineze dhe për të “zëvendësuar elitën izraelite”, një term që përdoret për të nënkuptuar shkatërrimin e institucioneve demokratike dhe liberale të vendit.
Në shtator, ushtria izraelite filloi një seri kundërsulmesh të guximshme ndaj kundërshtarit të saj më të fortë fqinj, milicisë libaneze Hezbollahut, e cila hapi një front të dytë në veri një ditë pas sulmit të Hamas-it. Izraeli eliminoi liderin e Hezbollah-ut, Hassan Nasrallahun, dhe nisi një ofensivë tokësore në jug të Libanit. Komentet në mediat kryesore izraelite e kanë paraqitur zgjerimin e konfliktit në veri si një mundësi për Izraelin jo vetëm për të shtypur Hezbollahun, por edhe për të treguar se vendi ka kapërcyer traumën e vitit të kaluar dhe po e rikuperon identitetin e tij të fuqishëm dhe të vlerësuar globalisht. Por ashtu si lufta në Gaza nuk ndryshoi aq shumë nga realitetet e zymta të Izraelit sa izraelitët kishin parashikuar, as ky front i ri nuk do të ndryshojë, përveç nëse Izraeli përballet me nevojën për ndryshime të thella në politikën ndaj palestinezëve dhe çështjet e brendshme politike.
Lëvizje paradoksale
Një javë pas sulmit të 7 tetorit, nëse do t’i thoshe një izraeliti të zakonshëm—madje edhe një mbështetësi të Netanyahut—se “Bibi” do të ishte ende kryeministër një vit më vonë, dhe se pushteti i tij do të mbështetej nga i njëjti koalicion i djathtë, ai ndoshta nuk do të të besonte. Gjatë gjithë historisë izraelite, pas katastrofave më të rënda të sigurisë, qeveritë civile kanë rënë. Pas dështimeve ushtarake gjatë Luftës së Yom Kippur-it në vitin 1973 dhe gjatë pushtimit të Libanit në vitin 1982, rezervistët e zemëruar u kthyen nga fronti për të protestuar dhe detyruan kryeministrat Golda Meir dhe Menachem Begin të jepnin dorëheqjen. Në të dyja rastet, brenda disa muajsh, qeveritë nisën hetime të gjera për të zbuluar çfarë kishte shkuar keq.
Ishte logjike të mendohesh se Netanyahu do ta pësonte edhe më keq. Gjatë dekadave në politikë, ai është paraqitur si “zoti i sigurisë”, duke pretenduar se e kuptonte më mirë se gjeneralët izraelitë se si duhej ruajtur siguria e vendit. Ai e shihte veten më të ashpër, më të guximshëm dhe më pak të ndikuar nga dëshirat e Shteteve të Bashkuara se ata. Rivalët e tij politikë më të ashpër kanë qenë zakonisht ish-komandantë ushtarakë që gjithashtu kanë shërbyer si kryeministra ose ministra të mbrojtjes—njerëz si Yitzhak Rabin, Ehud Barak, Ariel Sharon, Benny Gantz dhe Yoav Gallant, ministri aktual i mbrojtjes. Tradicionalisht, nivelet më të larta të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit dhe shërbimeve të inteligjencës kanë qenë të zëna nga ashkenazët liberalë, një establishment që Netanyahu ka premtuar ta mposhtë. Ishte ky establishment që udhëhoqi kryengritjen popullore kundër përpjekjeve të Netanyahut për të reformuar gjyqësorin në fillim të vitit 2023.
Sidoqoftë, qëndrueshmëria e Netanyahut në pushtet përfaqëson ndoshta thyerjen më të madhe me status quo-në historike të Izraelit. Edhe sot, Netanyahu ka refuzuar të marrë ndonjë përgjegjësi për vdekjen e 1,200 izraelitëve; përdhunimet dhe plagosjet e shumë të tjerëve; rrëmbimin e 250 pengjeve; dhe shkatërrimin total të komuniteteve kufitare, të cilat në një ditë të vetme u shkatërruan plotësisht. Pavarësisht se niveli i mbështetjes për të ra ndjeshëm në fund të vitit 2023, ai ka filluar të përmirësohet, megjithëse ende mbetet pas opozitarëve si ish-kryeministri Naftali Bennett. Një sondazh i bërë pas vrasjes së Nasrallahut nga Keshet 12, kanali kryesor i lajmeve në Izrael, tregoi se nëse zgjedhjet do të mbaheshin sot, koalicioni i Netanyahut—i cili aktualisht ka 68 vende në Knesset—do të fitonte vetëm 46. Si një lexues i zjarrtë i sondazheve, Netanyahu e di se populli izraelit është i zemëruar, dhe ai ka ndjekur një strategji të shumëfishtë për të qëndruar në pushtet. Për një vit, Netanyahu dhe mbështetësit e tij kanë këmbëngulur se faji për 7 tetorin qëndron te Forcat e Mbrojtjes së Izraelit dhe Shin Bet, shërbimi i sigurisë i ngarkuar me monitorimin e palestinezëve, si dhe te protestuesit izraelitë që kundërshtuan reformën e tij gjyqësore, përfshirë rezervistët që kërcënuan të mos paraqiteshin për detyrat e tyre vullnetare.
Për të mbrojtur veten, Netanyahu u ka dhënë aleatëve të tij të ekstremit të djathtë autoritet të jashtëzakonshëm, të cilët kundërshtojnë çdo marrëveshje për pengjet që do të kërkonte një tërheqje të Izraelit nga Gaza ose lirimin e militantëve palestinezë nga burgjet izraelite. Kjo përfaqëson një ndryshim të thellë në politikën izraelite. Izraelitët gjithmonë janë krenuar për përkushtimin e tyre për të bërë gjithçka për të kthyer pengjet dhe të burgosurit e luftës, siç e dëshmuan në bastisjen e famshme të Entebbe-së në vitin 1976 në Ugandë. Vetëm pesë vjet më parë, kryeministri personalisht fluturoi për në Moskë për të siguruar lirimin e një të riu izraelit të arrestuar për trafik droge nga Rusia. Sot, Izraeli nuk po bën të njëjtën gjë për pengjet e marra më 7 tetor.
Duke e ditur se sa varet pushteti i tij nga aleatët e tij të djathtë dhe rënia e tij e mundshme në vlerësimet e opinionit publik, Netanyahu ka lejuar që ata të shtyjnë përpara prioritetet e tyre, përfshirë planet për të rindërtuar vendbanimet hebraike në Gaza, të cilat u evakuan në vitin 2005. Netanyahu deklaron publiksiht se është kundër kësaj ideje, por ai mund të tundohet të bëhet lideri i parë që zgjeron pretendimet territoriale të Izraelit pas dekadave të tërheqjes nga territoret palestineze. Në javët e fundit, ministri i Drejtësisë Yariv Levin ka dalë nga hija për të shtyrë përpara reformën gjyqësore, duke ndjekur strategji burokratike dhe duke injoruar gjithnjë e më shumë këshillat e prokurores së përgjithshme të Izraelit, Gali Baharav-Miara.
Në vitet para 7 tetorit, disa liderë arabë izraelitë po përpiqeshin të integronin qytetarët palestinezë të Izraelit në shoqëri duke kërkuar të drejta të barabarta dhe mundësi ekonomike më të mira. Pas sulmit të Hamasit, qeveria ka kthyer pas këto përpjekje, duke arrestuar dhe paditur qytetarët arabë për postimet e tyre në rrjetet sociale dhe duke parandaluar protestat kundër luftës. Mediat kryesore izraelite kanë shmangur përfshirjen e zërave arabë në panelet e diskutimeve. Në më pak se dy vjet, koalicioni i Netanyahut ka marrë kontrollin e policisë kombëtare dhe e ka kthyer atë në një mjet personal të ministrit të Sigurisë Kombëtare, Itamar Ben-Gvir, një përkrahës i rabinit racist Meir Kahane. Ben-Gvir ka emëruar miq të tij në pozita të larta dhe ka promovuar oficerë që kanë arrestuar protestuesit kundër qeverisë. Po ashtu, ai ka injoruar rritjen e krimit të dhunshëm në komunitetet arabe të Izraelit.
Deri kohët e fundit, shumica e hebrenjve izraelitë e shihnin këtë lloj ekstremizmi si të papranueshëm. Por duke mos e kundërshtuar publikisht, Netanyahu ka ndihmuar që kjo ideologji të normalizohet. Ndërkohë, një tjetër zyrtar i qeverisë së tij, ministri i Financave Bezalel Smotrich, po bën gjithçka që mundet për të marrë kontrollin e Bregut Perëndimor dhe për të minuar Autoritetin Palestinez duke i bllokuar fondet. Synimi i qartë i Smotrich dhe Ben-Gvir është aneksimi i plotë i Bregut Perëndimor dhe ndoshta edhe i Gazës.
Fatura e pengjeve
Lufta në shumë fronte që po zhvillon Izraeli është njëkohësisht edhe një luftë e brendshme—një luftë e ndërmarrë nga kryeministri për të ndryshuar normat dhe qëndrimet e shoqërisë. Edhe pse ai ndan shumë nga bindjet ideologjike të aleatëve të tij të djathtë, Netanyahu është vendosur në një pozitë politike ku është bërë peng i tyre; tani ai po përpiqet të mbajë peng edhe publikun izraelit.
Sulmi i 7 tetorit i vuri izraelitët sekularë dhe kozmopolitë në një pozitë të vështirë. Gjatë tre dekadave pas konferencës së Madridit të vitit 1991 dhe marrëveshjeve të Oslos të vitit 1993, këta izraelitë kishin filluar ta shihnin vendin e tyre si një pjesë krenare dhe integrale e Perëndimit dhe konfliktin me palestinezët si një problem të mbetur, të cilin mund ta menaxhonin dhe ta toleronin për një kohë të pacaktuar. Menaxhimi i konfliktit, ndërsa ekonomia e Izraelit vazhdonte të rritej, dhe shmangia e lëvizjeve të mëdha drejt luftës apo paqes ishte një qasje që Netanyahu e promovoi me sukses pas rikthimit të tij politik në vitin 2009. Derisa ai doli kundër tyre me përpjekjen për reformën gjyqësore, kjo strategji krijoi një aleancë të heshtur mes kryeministrit dhe elitave liberale të Izraelit. Edhe pse ata nuk do të votonin kurrë për të, ata përfituan nga përparësitë financiare të strategjisë së tij dhe kënaqeshin duke lavdëruar Izraelin si një “vend i zhvilluar perëndimor” dhe si “kombi i startup-eve” të botës.
Tani, liberalët izraelitë po përballen me presione të shumta—si refuzimin nga Perëndimi progresist ashtu edhe demonizimin dhe margjinalizimin nga baza e Netanyahut në vend. Edhe pse konservatorët dhe fetarët izraelitë gjithashtu po vuajnë nga rënia e vlerës së shekelit dhe rritja e inflacionit, ata gjejnë kuptim në luftën për të vazhduar luftën. Kjo është veçanërisht e vërtetë për kolonët e vendosur në Bregun Perëndimor, të cilët ndihen se kundërshtimi i tyre ndaj tërheqjes nga Gaza në vitin 2005 është vërtetuar, dhe ata ndiejnë se kanë një mundësi për të rritur statusin e tyre brenda shoqërisë izraelite, sidomos duke marrë parasysh rolin e tyre të spikatur në forcat luftarake të ushtrisë.
Liberalët më të përkushtuar dhe më të dërrmuar kanë zgjedhur dy strategji për mbijetesë. Njëra është të emigrojnë, të paktën përkohësisht, ose të aplikojnë për pasaporta të huaja bazuar në prejardhjen e tyre. Ky fenomen ka filluar që para luftës në Gaza: që kur Netanyahu nisi reformën e tij gjyqësore, bisedat për emigrim janë bërë të zakonshme midis izraelitëve më të pasur dhe më të arsimuar, dhe ato janë intensifikuar me kalimin e kohës ndërsa lufta dhe qeverisja e Netanyahut vazhdojnë. Destinacionet më të kërkuara janë Greqia, Portugalia dhe Tajlanda, së bashku me destinacionet më tradicionale si Londra dhe Nju Jorku. Disa nga këta emigrantë kanë arritur të mbajnë vendet e tyre të punës në Izrael duke punuar në distancë si nomadë dixhitalë.
Strategjia tjetër e mbijetesës është të ngulmojnë dhe të vazhdojnë të protestojnë kundër Netanyahut dhe koalicionit të tij, ndërsa njëkohësisht mbështesin luftën ushtarake kundër Hamas-it dhe Hezbollah-ut dhe kërkojnë lirimin e pengjeve të mbetura. Në fund të gushtit, kriza e pengjeve arriti një kulm tragjik kur Hamasi ekzekutoi gjashtë izraelitë në një tunel në Rafah. Të dëshpëruar dhe të zemëruar që Netanyahu nuk kishte përfunduar një marrëveshje për të shpëtuar këta gjashtë—dhe që ai nuk po mbyll negociatat për lirimin e pengjeve të mbetura—qindra mijëra izraelitë dolën në rrugë në protestat më të mëdha kundër qeverisë që nga sulmi i Hamas-it.
Por deri tani, protestat në rrugë nuk kanë arritur të trondisin themelet e koalicionit të Netanyahut. Këto protesta janë mbështetur nga të njëjtat figura, përfshirë Gallant-in, të cilët udhëhoqën kundërshtimin ndaj përpjekjes së tij për të reformuar gjyqësorin, dhe Netanyahu i ka anashkaluar ato, duke i portretizuar me zgjuarsi protestuesit si një forcë të politizuar që thjesht synon rrëzimin e tij dhe tani po përdor me cinizëm fatin e pengjeve si një pretekst.
Kundërshtarët e Netanyahut shpresojnë që atë ta lërë fati, ose me shpresën se ndonjë çarje e vjetër në sistem do të gjenerojë një tronditje politike. Një pikë e ndjeshme që mund të çojë në përplasje është çështja e përjashtimit nga rekrutimi ushtarak për të rinjtë ultra-ortodoksë. Për dekada, liderët ultra-ortodoksë kanë mbrojtur përjashtimin e të rinjve të tyre nga shërbimi ushtarak, duke argumentuar se ata duhet të mbrohen nga tundimet e jetës laike që mund të përballen në ushtri. Lufta ka zbuluar pabarazinë e dhimbshme midis ultra-ortodoksëve që nuk shërbejnë në ushtri dhe pjesës tjetër të rinisë izraelite, të cilët tani thirren për të dhënë jetën për vendin.
Në qershor, Gjykata e Lartë e Izraelit vendosi unanimisht se nuk kishte bazë ligjore për përjashtimin e ultra-ortodoksëve dhe se rekrutimi duhet të trajtojë të gjithë të rinjtë në mënyrë të barabartë. Megjithatë, qeveria ka zvarritur zbatimin e këtij vendimi dhe ushtria ka hezituar të rekrutojë me forcë. Kjo çështje do të rikthehet në plan të parë së shpejti, kur legjislatura izraelite të votojë për buxhetin e vitit të ardhshëm. Liderët politikë ultra-ortodoksë kanë kërcënuar të rrëzojnë qeverinë nëse ajo nuk miraton një përjashtim të ligjshëm për të rinjtë e tyre. Për të mbrojtur pozitat e tij, Netanyahu kohët e fundit ka tërhequr në koalicion një rival të vjetër—ish-ministrin e drejtësisë Gideon Saar.
Plagë të vetëshkaktuara
Pavarësisht protestave kundër Netanyahut dhe kërkesave për kthimin e pengjeve, dhe megjithëse qeveria ende nuk ka arritur “fitoren totale” që ka premtuar, në shoqërinë izraelite nuk ka pothuajse fare ndjenja kundër luftës. Edhe shumë izraelitë që e urrejnë Netanyahun dhe bazën e tij konservatore, dhe që krenohen me kozmopolitizmin e tyre dhe besimin në demokracinë laike, nuk do të përkrahnin kurrë atë që ata e shohin si vlerat pacifiste të amerikanëve dhe evropianëve liberalë pas Luftës së Dytë Botërore. Ata preferojnë të jetojnë sipas një mantrë të bërë të famshme në filmin perëndimor të vitit 1966 I Miri, i Keqi dhe i Shëmtuari: “Kur duhet të qëllosh, qëllo. Mos fol.” Izraelitët kanë arsyetuar prej kohësh këtë filozofi luftarake duke treguar se jetojnë në një rajon të vështirë. Në një mënyrë orientale, ish-kryeministri Ehud Barak e quajti këtë “një vilë në xhungël.”
Shumica e kundërshtarëve më të zëshëm të Netanyahut, përfshirë anëtarë të lartë të ushtrisë aktive dhe rezervistë si dhe familjarët e pengjeve të mbetura në Gaza, nuk kanë parsysh paqen kur bëjnë thirrje për një armëpushim: një tërheqje të përkohshme të IDF nga disa pjesë të Gazës në këmbim të lirimit të pengjeve femra, të moshuara dhe të sëmura, e ndjekur nga një ripushtim i IDF dhe një rifillim i luftës derisa Hamasi të shtypet dhe Sinwar-i të eliminohet—dhe pastaj, me sa duket, një kthim në një version më të ashpër të status quo-së para luftës, duke përfshirë marrjen e tokës në veri të Gazës si një kordon të ashtuquajtur sigurie. Ofensiva e re në Liban është edhe më pak kundërshtuese; disa liderë që kundërshtojnë Netanyahun janë, si vetë kryeministri, për një ripushtim të përkohshëm të kodrave përtej kufirit dhe për dëbimin e banorëve libanezë nga aty. Netanyahu mund të jetë i papëlqyer, por politika që ai ndjek është e popullarizuar.
Qeveritë e Shteteve të Bashkuara dhe ato të vendeve kryesore evropiane kanë ofruar rezistencë simbolike ndaj veprimeve të Izraelit në Gaza dhe Bregun Perëndimor. Kanadaja, Bashkimi Evropian, Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara kanë vendosur sanksione ndaj disa kolonëve izraelitë që kanë kryer dhunë ndaj palestinezëve, dhe Gjermania, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara kanë ndaluar shitjen e disa municioneve specifike, si bombat 2000-kilogramëshe, Izraelit. Por në përgjithësi, Perëndimi i ka dhënë Izraelit një dorë pothuajse të lirë në operacionet e tij në Gaza dhe Bregun Perëndimor dhe nuk ka bërë ndonjë përpjekje të madhe për të ringjallur procesin e paqes izraelito-palestinez, duke iu nënshtruar pretendimeve të Netanyahut se nuk është koha e duhur. Kjo politikë pasqyron një dinamikë të njohur në marrëdhëniet e Izraelit me Perëndimin, dhe sidomos me Shtetet e Bashkuara: aleatët perëndimorë bien dakord të ndjekin udhëzimet e Izraelit për çështjen palestineze për sa kohë që Izraeli respekton interesat e tyre më të gjera në Lindjen e Mesme.
Pavarësisht mbështetjes perëndimore për përpjekjet e luftës, izraelitët ndihen gjithnjë e më të izoluar nga pjesa tjetër e botës. Deri diku kjo ndjenjë izolimi është e justifikuar. Shumica e linjave ajrore të huaja kanë ndaluar fluturimet për në Tel Aviv. Vlerësimet e kredive të Izraelit janë në nivele historikisht të ulëta. Por një pjesë e këtij izolimi është e vetëshkaktuar: mediat kryesore hebraike japin shumë hapësirë për protestat pro-palestineze në kampuset perëndimore dhe për incidentet antisemitike, duke pranuar versionin e Netanyahut se këto janë forma të urrejtjes së vjetër dhe irracionale ndaj hebrenjve. Pretendimet se Izraeli ka kryer krime lufte apo gjenocid në Gaza—të cilat po shqyrtohen nga dy gjykata ndërkombëtare—në përgjithësi përshkruhen në Izrael si propagandë e ligë.
Ndryshimi i zemrës
Izraelitët patën një ngritje të përkohshme të vetëbesimit në shtator, kur qeveria intensifikoi sulmet ndaj Hezbollahut. Pas 7 tetorit, Hezbollahu kishte treguar se mund të shkatërronte qytete, pista ajrore dhe stacione të energjisë në Izrael, ndërsa mbështeste Hamasin, duke e detyruar IDF-në të ndante forcat e saj tokësore mes jugut dhe veriut të Izraelit. Për izraelitët—të dërrmuar dhe të demoralizuar që prej 7 tetorit—kundërofensiva e IDF-së u kujton Luftën Gjashtëditore të vitit 1967, kur Izraeli triumfoi me ndihmën e një force ajrore të pakrahasueshme. Netanyahu shpalli se Izraeli “po fiton” luftën dhe kërcënoi Iranin, padronin e Hezbollahut, me sulme të ngjashme. Ministria e Arsimit të Izraelit urdhëroi festime në shkollat fetare publike, me vallëzime për nder të fitoreve. Hebrenjtë izraelitë liberalë dhe laikë nuk po vallëzonin në publik, por edhe ata ndiheshin krenarë, duke u dhënë merita pilotëve dhe agjentëve të tyre inteligjentë për suksesin.
Por euforia u zbeh shpejt kur Irani u kundërpërgjigj me një seri raketash dhe terroristët vranë gjashtë persona në trenin e lehtë të Tel Avivit. Operacionet tokësore në Liban tashmë po sjellin më shumë viktima ushtarake për Izraelin sesa sulmet ajrore dhe operacionet speciale të mëparshme. Është e qartë se një luftë më e madhe rajonale me përfshirjen e Iranit nuk do të sjellë një triumf të shpejtë dhe të qëndrueshëm për Izraelin. Ndjenja e përhapur se Izraeli është duke humbur është shumë më e thellë dhe nuk mund të riparohet vetëm me suksese të përkohshme në fushën e betejës kundër Hezbollahut apo edhe Iranit. Populli izraelit duhet të pranojë se realiteti më i gjerë ka ndryshuar që nga 7 tetori dhe se strategjia e tyre duhet të ndryshojë bashkë me të.
Një vit më vonë, vendi vazhdon të qajë humbjet e masakrës, me skenat e saj që transmetohen vazhdimisht në media. Izraeli po humbet avantazhin ekonomik dhe po përballet me largimin e ndjeshëm të elitave liberale. Qeveria ka dështuar të rikthejë ndjenjën e unitetit mes qytetarëve, duke ngulmuar në politikat përçarëse. Forcat ushtarake dhe trupat e rezervistëve të Izraelit janë të rraskapitura nga lufta më e gjatë dhe më e paqartë e vendit. Edhe nëse gjykatat ndërkombëtare nuk lëshojnë ndonjë urdhër-arresti për liderët e Izraelit, vendi do të duhet të përballet me pasojat morale dhe reputacionale për vdekjet dhe shkatërrimet që ka shkaktuar në Gaza, si në Lindjen e Mesme ashtu edhe në mbarë botën.
Pas një viti lufte, kërcënimet afatgjata ndaj demokracisë izraelite janë më të rënda se kurrë.
Në vend që të zhytet në triumfin e përkohshëm mbi vrasjen e Nasrallahut dhe të hidhet në një luftë rajonale të plotë dhe të shkatërruese kundër Iranit, Izraeli duhet të shfrytëzojë avantazhin e tij të tanishëm në fushën e betejës dhe të dobësimin e Hamasit dhe Hezbollahut. Ai duhet të arrijë një armëpushim të ndërmjetësuar nga SHBA-të në të dy frontet e tij, atë jugor dhe verior, të rikthejë pengjet, të lehtësojë procesin e rindërtimit të Gazës së shkatërruar dhe të nisë një proces shërimi kombëtar. Zgjatja e luftës me synimin për një “fitore të plotë” do të shkaktojë më shumë viktima dhe dëme ekonomike, edhe nëse, siç shpreson Netanyahu, Donald Trumpi do të fitojë zgjedhjet presidenciale në nëntor. Gaza dhe Libani kanë qenë për dekada vendet ku Izraeli është zhytur në një moçal lufte; ai nuk duhet të përsërisë gabimet e së shkuarës, por duhet të pranojë humbjet dhe të arrijë një marrëveshje. Një qeveri izraelite e përgjegjshme, duke vlerësuar interesat afatgjata strategjike të vendit, duhet të kishte kapur tashmë mundësinë për të rinisur procesin e paqes izraelito-palestinez dhe për të avancuar një marrëveshje për dy shtete me Mahmoud Abbasin e moshuar, ashtu si Begin nënshkroi marrëveshjen historike të paqes së Izraelit me Egjiptin pas triumfit të Izraelit në Luftën e Yom Kippur-it. Një rrugë e besueshme drejt krijimit të një shteti palestinez në Bregun Perëndimor dhe Gaza është e vetmja bazë që mund të sigurojë paqe dhe stabilitet afatgjatë për Izraelin dhe të mundësojë normalizimin e marrëdhënieve të tij me Arabinë Saudite.
Tragjedia e Izraelit është se qeveria e tij aktuale po e çon vendin në drejtim të kundërt. Misioni i përjetshëm i Netanyahut ka qenë të shkatërrojë lëvizjen kombëtare palestineze dhe të shmangë çdo kompromis territorial apo diplomatik me të. Qëllimi i deklaruar i koalicionit të tij është krijimi i një shteti hebraik nga lumi deri në det, duke u dhënë, nëse është e nevojshme, të drejta politike minimale, por duke i kufizuar ato sa më shumë që të jetë e mundur për ata që nuk janë hebrenj, përfshirë edhe ata që kanë shtetësi izraelite. Tragjedia e Izraelit përkeqësohet nga fakti që partitë opozitare sioniste bëjnë thirrje për rrëzimin e Netanyahut, por nuk guxojnë të ngrejnë flamurin e paqes dhe bashkëjetesës me palestinezët, duke pasur frikë se do të duken si jo-patriotë në kohë lufte ose se do të stigmatizohen nga e djathta si tradhtarë.
Në vend që të përballen me kuptimin më të thellë të 7 tetorit—dhe të pranojnë se status quo-ja para luftës ishte e paqëndrueshme, se përpjekja për të “menaxhuar” çështjen palestineze ishte një iluzion dhe se është e rrezikshme të bëjnë sikur palestinezët nuk ekzistojnë—izraelitët po udhëhiqen drejt pranimit të një aparteidi më të thellë të institucionalizuar në Bregun Perëndimor, një okupimi të përhershëm në Gaza dhe, ndoshta, në jug të Libanit, dhe një autokracie dhe teokracie në rritje brenda vendit. Fatkeqësisht, pas një viti lufte, kërcënimet afatgjata ndaj demokracisë dhe vlerave liberale të Izraelit vetëm sa janë bërë më të rënda. /Tesheshi.com/
*Autori është kryeredaktor i gazetës izraelite Haaretz.
