Nga Ermir Hoxha
Kryeministri Rama po përpiqet të minimizojë, apo ta shesë si normale një valë emigrimi “rastisur” në këto 5 vite te qeverisjes së tij, që në fakt do quheshin ikje më shumë se emigrim. Kanë qenë ikje dhe jo emigrim mu për shkak se baza e tyre, referuar natyrës së lënies së Shqipërisë, nuk ka qenë ajo që mund të ketë karakterizuar polakët apo kroatët, dy vendet të cilat Rama i merr si shembuj në një përpjekje për ta përligjur atë që po ndodh së fundi në Shqipëri. Mjaft fakti se si te polakët e si te kroatët, nuk ka dominuar si fitil ndezës i zjarrmimit për t’u larguar, fakti që ky vend nuk bëhet…edhe nën Rilindje.
Po, tek polakët e kroatët ka një emigrim klasik, krejt normal, pjesë e tregut të punës, siç thotë Rama. Në Shqipëri nuk është kështu. Emigrimi normal ia ka lënë vendin një ikjeje dëshpëruese, e cila është e karakterit social më shumë se ekonomik. Do shërbente si e dhënë fakti se familje në një gjendje shumë të mirë ekonomike, dhe madje me prona të patundshme, kanë mbledhur plaçkat dhe kanë ikur. Kanë ikur të bindur se ky vend nuk bëhet. E për këtë goditjen më të madhe e kanë marrë nga Rilindja, pritshmëria e madhe që më pas ka rezultuar pa ndonjë efekt të dukshëm në realitet. Një ndër shembujt: rilindja urbane, në pjesën më të madhe rezulton e dështuar. Të paktën deri më tani dhe të paktën në qytete të vogla. Ajo as ekonomisë nuk i ka dhënë shtysë e as dëshpërim social nuk ka mundur ta mbysë.
Nga ana tjetër, kjo valë ikjeje nuk ka të krahasuar me emigracionin e deri para pakkohshëm të shqiptarëve që zuri fill në vitin 1991. Duhet thënë, ai deri në maksimumi nga viti 2010. Ka qenë një emigracion klasik dhe tejet normal. Për dy arsye: ka ushqyer ekonominë familjare dhe rrjedhimisht atë kombëtare me të ardhura. Ka qenë mbi të gjitha një emigracion që ka ruajtur ekuilibrat socialë. Jo e gjithë familja ka ikur. Një pjesë ka qëndruar e një pjesë ka shkuar në punojë. Ata që kanë shkuar të punojnë kanë sjellë të ardhura tek pjesa e qëndruar duke bërë që të investohet, e mbi të gjitha të mbahet koka e kthyer pas si prirje psikologjike e një kthimi të mundshëm një ditë. Pra, shkohet të punohet, të sigurohen të ardhura për ekonominë familjare të lënë pas dhe përvojat e marra të vlejnë për një kthim. Por ky lloj emgrimi, që në fakt këtij i referohet Rama kur e quan normal dhe për më tepër me efekte pozitive në planin afatgjatë, ka marrë fund me kohë. Sot është një ikje e yshtur nga një gjendje humbje shprese…se ky vend mund të bëhet. Dhe, ata që ikin nuk e mbajnë në asnjë gradë kokën pas. Ata ikin për të ndërtuar jetën nga e para atje ku shkojnë duke dhënë disa efekte sociale negative, ku veçohet humbja përfundimtare si asete njerëzore, e mbi të gjitha atë ekonomik: ata nuk sjellin më para në vendin e tyre.
A ka përgjegjësi Rama në gjithë këtë që po ndodh, që ka gjithashtu përmasat dhe të një psikoze kolektive?
Diku po e diku kjo. Po, sepse është dhe më e lehta për t’u thënë. Ai është i pari vendit dhe, psikologjikisht te ai do drejtohen të gjitha përgjegjësitë. Por më kryesorja, vërtet që Rama nuk ka mundur të diktojë një entuziazëm shoqëror me Rilindjen e tij, atë lloj shprese që për hir të së vërtetës e ka karakterizuar të gjithë frymën shoqërore shqiptare nën tranzicion, pavarësisht krizave të shumëanshme. Madje dhe kriza e ’97 nuk ka prodhuar kaq dëshpërim sa sot, kaq humbje shprese. Përkundrazi, post-ngjarjet e përgjakshme dhe ardhja në pushtet e së majtës provokuan një fije entuziazëm shoqëror.
Por Rama është i pafajshëm në pikën e të qënit i pafat në raport me ekonominë. Konteksti ekonomik ku atij i ka rënë të qeverisë nuk është ai i djeshmi. Sot Shqipëria nuk i ka dy hambarët e të ardhurave, ato nga emigracioni: Greqinë dhe Italinë, që të dyja në krizë për vete. E mbi të gjitha as atë informalitet të dikurshëm. Po ashtu, dje nuk ishin dhe mediat sociale. Këto të fundit kanë gati një rol bazik në krijimin e gjendjeve depresive. Problemet e Shqipërisë sot po ato që kanë qenë dhe dje janë. Por mediatizimi i tyre në rrjete sociale ka bërë që të shfaqen sefte, si për herë të parë, duke i mbetur në derë atij që sot ka pushtetin. Emigrimi ka qenë një ndër ato. Kurrë, në 25 vjet, ai nuk ka qenë çështje dite falë majisjes nga rrjetet sociale dhe mediat e gjithçfarshme online. Mos harrojmë se kanë qenë vite të tëra kur shqiptarët iknin me qindra në natë nëpërmjet trafikut me gomone. Askush nuk është marrë me ikjen në kuptimin social, por më së shumti nga fakti se një grusht njerëzish po bënin para me skafe. Nëse do ndodhte sot, me bombardimin informativ nga rrjetet sociale, ajo ikje e djeshme normale sot do quhej katastrofë kombëtare.
E megjithatë, Rama gabon kur e quan emigracion valën e tanishme të ikjeve. Është ikje, krejt e pakushtëzuar nga tregu i punës për t’u quajtur emigracion, pasi më shumë se ekonomik është social: ky vend vështirë se bëhet!
Rama e ka sfidën e tij pikërisht me këtë psikozë.
Thënia e tij e dikurshme se “Shqipëria është vendi më i dashur i çdo maskarai, e vendi më i urryer për atë që horr dot nuk bëhet”, i është bërë tashmë boomerang. Ai akoma nuk po mundet t’ia ndryshon kahjet…/tesheshi.com/
