Çfarë dimë deri më tani për atë që COVID-19 (koronavirusi) i bën trupit të njeriut në rast infeksioni t dhe vdekjes?
Numri i vdekjeve nga koronavirusit në Kinë tejkaloi 1100 të mërkurën ndërsa Pekini rrit përpjekjet për të trajtuar dhjetëra mijëra njerëz të sëmurë. Nga ana tjetër, Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) i bëri thirrje botës të “luftojë këtë virus para se të dalë jashtë kontrollit”.
Që kur forma e re e virusit u zbulua për herë të parë në qytetin qendror kinez Wuhan në dhjetor, ai ka infektuar më shumë se 45,000 njerëz në të gjithë botën në të paktën 20 vende.
Përparimi i shpejtë i virusit – i njohur si COVID-19 – ka shkaktuar frikë në të gjithë botën, megjithëse të gjitha përveç dy vdekjeve dhe 99 përqind të infeksioneve kanë ndodhur në brendësi të Kinës.
Ndërsa ka përhapje frike kudo, shkencëtarët dhe studiuesit në të gjithë botën kanë bashkuar forcat për të kuptuar virusin e ri dhe mënyrën se si ai ndikon në trupin e njeriut.
Nivele të ndryshme të “seriozitetit”
COVID-19 i përket një familje virusesh që mund të shkaktojnë sëmundje të frymëmarrjes te njerëzit, siç janë ftohjet e zakonshme e deri ato serioze, siç janë sindroma akute e frymëmarrjes SARS apo ajo MERS.
Virusi i ri, që mendohet të ketë kaluar te njerëzit nga një burim ende i paidentifikuar i kafshëve, përhapet kryesisht përmes kontaktit të frymëmarrjeve, siç është ai kur një person i infektuar kollitet ose teshtin.
Mesatarisht, duhet pesë deri në gjashtë ditë që një person të shfaq simptoma pasi të infektohet.
Sidoqoftë, disa pacientë nuk tregojnë simptoma.
Virusi përsëritet në traktin respirator dhe mund të shkaktojë një numër simptomash, sipas Maria Van Kerkhova, drejtuese e programit të urgjencës së OBSH.
“Ju keni raste të buta që duken si një ftohje e zakonshme, keni disa simptoma të frymëmarrjes, dhimbje të fytit, rrjedhje të hundëve, ethe, deri në pneumoni. Nivele të ndryshme të ashpërsisë së pneumonisë mund të ndodhin deri në goditjen e shumëfishtë të organeve duke pasuar me vdekje”, tha ajo për reporterët në Gjenevë javën e kaluar.
Sidoqoftë, në shumicën e rasteve simptomat mbeten të buta.
“Ne kemi parë në të dhënat e afërsisht 17,000 rasteve – 82 përqind janë raste të buta, 15 përqind janë serioze dhe tre përqind janë kritike,” tha Van Kerkhova.
Ethet, kolla, pneumonia
Një studim i 138 pacientëve të infektuar me virusin e ri në Wuhan, botuar në Gazetën e Shoqatës Mjekësore Amerikane (JAMA) më 7 shkurt, zbuloi se simptomat më të zakonshme ishin ethet, lodhja dhe kolla e thatë.
Një e treta e pacientëve gjithashtu raportuan dhimbje të muskujve dhe vështirësi në frymëmarrje, ndërsa afërsisht 10 përqind kishin simptoma atipike, përfshirë diarre dhe vjellje.
Pacientët, të moshës 22 deri në 92 vjeç, u pranuan në Spitalin Universitar Zhongnan në Wuhan nga 1 janari deri më 28 janar.
“Mosha mesatare e pacientëve është midis 49 dhe 56 vjeç,” tha JAMA, duke shtuar se fëmijët rrallëherë preken nga sëmundja.
Edhe pse shumica e rasteve ishin të buta, të gjithë pacientët patën pneumoni, sipas JAMA.
Të paktën një e treta e tyre atëherë patën vështirësi të rënda në frymëmarrje, kjo është arsyeja pse ata duhej të trajtoheshin në kujdes intensiv.
Të sëmurët kritikë ishin më të moshuar dhe kishin sëmundje të tjera, të tilla si diabeti dhe presioni i lartë i gjakut.
Gjashtë nga 138 pacientë kanë vdekur, domethënë shkalla e vdekjes është 4.3 përqind, më e lartë se vlerësimet në pjesët e tjera të Kinës.
Më pak se 2 përqind e totalit të infektuar kanë vdekur nga virusi deri më tani, por ai raport mund të ndryshojë sepse epidemia është ende në fazat e hershme.
“Stuhia e citokinës” në pacientët e infektuar
Ndërkohë, një studim i botuar më 24 janar në The Lancet, një revistë mjekësore, gjeti një “stuhi citokine” në pacientët e infektuar që ishin më rëndë.
Kjo gjendje është një reagim serioz imunitar në të cilin trupi prodhon qeliza imune dhe proteina që mund të shkatërrojnë organet e tjera.
Disa ekspertë thonë se kjo mund të shpjegojë vdekjen në pacientët më të rinj.
Statistikat nga Kina tregojnë se njerëzit në moshën 30, 40 dhe 50 vjeç që nuk kishin asnjë problem shëndetësor të mëparshëm, gjithashtu vdiqën nga sëmundja.
Sipas JAMA, mesatarisht, njerëzit mund të ndërrojnë jetë edhe brenda pesë ditëve nga fillimi i simptomave.
Ndërsa sështirësi të konsiderueshme në frymëmarrje ndodhin mesatarisht pas tetë ditësh.
Sidoqoftë, një studim i mëparshëm i botuar në Gazetën e Virologjisë Mjekësore më 29 janar zbuloi se, mesatarisht, njerëzit vdiqën 14 ditë pas fillimit të sëmundjes.
Gazeta Mjekësore në New England, në një studim të botuar më 31 janar, gjithashtu ofroi njohuri se si një infeksion koronvirusi ndikon në trup me kalimin e kohës.
Ai studim ekzaminoi të dhënat mjekësore të një burri 35-vjeçar, i cili është rasti i parë i infeksionit në Shtetet e Bashkuara.
Kollë, të vjella, dhimbje barku
Simptoma e parë ishte një kollë e thatë, e ndjekur nga ethe.
Në ditën e tretë të sëmundjes, ai u raportuar të kishte të përziera dhe të vjella, ndjekur nga diarre dhe parehati në bark në ditën e gjashtë.
Ditën e nëntë, ai shfaqi pneumoni dhe vështirësi në frymëmarrje.
Ditën e 12-të, gjendja e tij ishte përmirësuar dhe ethet e tij ishin zvogëluar.
Sidoqoftë, hunda e tij rridhte.
Në ditën e katërmbëdhjetë ai ishte pa simptoma, përveç një kolle të lehtë.
Ai ishte megjithatë i shtruar në spital kur u botua studimi. /tesheshi.com/
