“Ushtria jonë është ushtria më e madhe!”, “Nago-Karabak do të jetë e jona!”, thërret me të madhe një azer në Sheshin Bayezid në Stamboll gjatë një tubimi të organizuar nga komuniteti azerbajxhanas në Turqi, për të shprehur mbështetjen për ushtrinë e tyre në luftën kundër Armenisë .
Duke mbajtur fotografi të ushtarëve azerë të vrarë në konfliktet e vazhdueshme në vendin e tyre, ata gjithashtu thërrësnin me të madhe parullën e famshme turke: “Dëshmorët nuk vdesin, atdheu është mbi të gjitha!”
Komuniteti azerbajxhanas në Turqi po ndjek betejat në frontin e Nago-Karabakut me shumë entuziazëm dhe interes, duke shprehur lumturinë që ushtria e vendit të tyre arriti të çlironte disa fshatra dhe zona nga kontrolli i Armenisë.
Akhmed Khalilov, një student në Universitetin e Ankarasë, i cili erdhi në Turqi nga Azerbajxhani shtatë vjet më parë, tha: “Unë gjithmonë kam ndjerë mbështetjen e qeverisë dhe popullit turk për kërkesat e drejta të çështjes azerbajxhanase.”
Vëllezër nga gjaku dhe raca
Ai deklaroi se ai dhe bashkëqytetarët e tij mezi po presin ditën kur i gjithë territori i Azerbajxhanit do të çlirohet.
Serhat Huseynov, një mjek azerbajxhanas në Spitalin Ibn Sina në Ankara, shprehu lumturinë për fitoret e arritura nga ushtria azerbajxhanase në “rrugën e çlirimit të territoreve të okupuara nën kontrollin e forcave armene”.
“Unë jam krenar që ndjek lajmet për përparimin e bërë nga forcat azere. Sigurisht që kemi dëshmorë dhe do t’i kemi akoma në rrugën për çlirimin e territoreve të okupuara,” tha ai.
Ai tregon se si forcat armene shkatërruan shtëpinë e një azeri 50-vjeçar, e madje ekzekutuan dhe lopën e tij, por ai tha: “Nuk më intereson, le të sakrifikohen të gjitha pasuritë e mia për çlirimin e të gjithë atdheut”.
Ai shpjegon se populli i Azerbajxhanit ka qenë duke pritur për këto momente historike për gati 30 vjet.
Kur bëhet fjalë për marrëdhëniet strategjike dhe ekonomike, shpërndarjen etnike dhe kombin turk, është e vështirë të mos mendosh menjëherë për shtetin e Azerbajxhanit si një paradigmë të “shteteve turke”. Azerbajxhanët e shohin Turqinë si nënën, krahun dhe vëllain e tyre të madh, dhe turqit i shohin ata si vëllezërit e tyre në gjak dhe racë.
Një ditë pasi Erdogan ishte betuar si presidenti i Turqisë dy vjet më parë, ai shkoi në Baku, kryeqytetin e Azerbajxhanit, për të përmbushur një premtim për mikun e tij, presidentin Ilham Aliyev, se Baku-ja do të jetë kryeqyteti i parë që do të vizitojë pas fitores në zgjedhjeve.
Aliyev i dha të njëjtin premtim Erdoganit, para se të fitonte një mandat të katërt në zgjedhjet presidenciale të Azerbajxhanit dhe më pas vizitoi Ankaranë, në vizitën e tij të parë të huaj që prej fitores. Këto vizita ishin një tregues i rëndësishëm i lidhjes së thellë të ndërsjellë midis dy vendeve, e cila solli parullën “Një komb, dy shtete”.
Dy shtete me një popull
Duke u bërë homazhe azerëve të vrarë në luftë, Aliyev shprehu mirënjohje të thellë për Turqinë dhe homologun e tij Erdogan për solidaritetin e tyre të fortë me vendin e tij në kundërshtimin e sulmeve të fundit armene. Ai tërhoqi vëmendjen për faktin se lidhjet e bashkëpunimit dhe vëllazërimit midis Turqisë dhe Azerbajxhanit janë unike në botë.
Në fjalimin e tij të mëparshëm në Ditën e Pavarësisë së Azerbajxhanit, presidenti turk tha: “Turqia dhe Azerbajxhani janë dy shtete vëllazërore. E kaluara, kultura, gjuha dhe feja e tyre janë të njëjta”.
Marwa Akhmadova, një lektore azerbajxhanase në Fakultetin e Shkencave Politike të Universitetit Yildirim Beyazit, thotë se ajo ishte dëshmitare e okupimit të Nagorni-Karabakut. “Kam humbur shumë të afërm në luftën e parë në rajon, pasi ata u vranë nga bandat armene, me mbështetjen e Armenisë,” shtoi ajo.
Ajo iu referua “masakrës Khojaly” të kryer nga forcat armene kundër civilëve azerbajxhanas në Nago-Karabak, duke theksuar se opinioni publik botëror në atë kohë nuk bëri asgjë për të parandaluar masakrën dhe nuk u kërkoi armenëve t’i jepnin fund konfliktit. Natën midis 25 dhe 26 shkurt 1992, njësitë e ushtrisë armene kryen një masakër në qytetin e vogël Khojaly, të vendosur në atë krahinë, në të cilën u vranë dhjetëra azerë.
“Vendet evropiane po bëjnë presion Azerbajxhanin sot të ndërpresë luftimet pa dhënë asnjë garanci për integritetin territorial të vendit, megjithë rezolutat ndërkombëtare të miratuara nga Kombet e Bashkuara në 1993 që bëjnë thirrje që Armenia të tërhiqet nga territoret e okupuara azere,” tha ajo.
Akhmadova tregon se i ndjek ngjarjet aktuale me shumë entuziazëm përmes shtypit azerbajxhan, si dhe mediave turke, ruse dhe armene. Profesorja i shkencave politike thekson se “Azerbajxhani nuk ka ambicie për të ndërhyrë përtej kufijve të vendeve fqinje, por punon vetëm për të çliruar territoret e tij të okupuara”.
Ai beson se ish-presidenti Heydar Aliyev dhe Ilham Aliyev aktual “ndoqën politika të mençura dhe diplomaci të jashtëzakonshme për të sjellë zërin e Azerbajxhanit në botë”.
Investime prej pesë miliardë dollarësh
Azerbajxhani është një vend i banuar kryesisht nga azerë, një popull me origjinë turke. Ajo kufizohet me Turqinë në verilindje dhe është një anëtar i rëndësishëm i Këshillit të Vendeve Turqishtfolëse, i themeluar në 2009, i cili ka shtatë shtete anëtare. Turqia është vendi i parë që njohu Republikën e Azerbajxhanit pas shpalljes së pavarësisë nga Bashkimi Sovjetik në 1991, përveç që ishte mbështetësi më i madh i Azerbajxhanit në rajonin e Nago-Karabakut, i cili u pushtua nga Armenia.
Azerbajxhanishtja është një nga gjuhët më të afërta me turqishten. Azerët flasin gjuhën e degës turke të Oghuz, e cila sot është shumë afër turqishtes por është e ndikuar nga arabishtja, persishtja dhe rusishtja. Sot, midis 13 dhe 30 milion njerëz flasin azerbajxhanisht.
Në një deklaratë nga Zyra e Statistikave të Migracionit Ndërkombëtar të Turqisë për vitin 2018, irakianët kryesuan listën e të huajve që vijnë në Turqi, me një përqindje prej 20.6 përqind, të ndjekur nga azerët me 7.4 përqind. Numri i ndërmarrjeve azerbajxhanase në Turqi është rreth 1,600, ndërsa investimet azerbajxhanase shkojnë në pesë miliardë dollarë.
Numri i azerëve që janë arsimuar në Turqi që kur Azerbajxhani fitoi pavarësinë ka tejkaluar 125,000, dhe më shumë se 15,000 azerë janë duke u arsimuar aktualisht në universitetet turke. /tesheshi.com/
