Jeta moderne nuk e ka ndryshuar grafikun e gjumit tek njerëzit, sa ç’mund të mendohet.
Ndriçimi elektrik, televizioni, interneti dhe kafeina, janë faktorët që fajësohen së bashku për reduktimin e sasisë së kohës që njerëzit e përdorin për të fjetur, krahasimisht me periudhën kur lukse të tilla nuk ekzistonin. Mungesa e gjumit për shkak të këtyre faktorëve mbahet ndonjëherë përgjegjës për rritjen e obezitetit, çrregullimeve të humorit dhe sëmundjeve të tjera moderne. Problemi me këtë argumentim, megjithatë, është se askush nuk e di në të vërtetë, sesa gjatë flinin njerëzit përpara se të ekzistonte kafeja dhe poçat elektrikë.
Një studim i sapopublikuar në revistën shkencore të biologjisë nga kërkues të universiteve të Kalifornisë, Los Anxhelos dhe Nju Meksikos, përpiqet të mundësojë një përgjigje. Kërkuesit, Dr. Siegel dhe Yetish kqyrën tre grupe që kanë ruajtur gjurmët e gjumit në ndryshim nga njerëzimi urban. Për habinë e disave, ata gjetën se në mjaft mënyra, edhe këto grupe nuk ishin aq të ndryshëm sa mund të mendohet.
Grupet në fjalë janë tribuja Hadza në veri të Tanzanisë, Ju/’hoansi San që jetojnë në shkretëtirën e Kalaharit, në jug të Afrikës dhe komuniteti Tsimané në Bolivi. Të gjithë këto individë jetojnë gjerësisht me gjueti dhe mbledhjen e ushqimit. Kërkuesit apeluan për vullnetarë dhe 94 persona ranë dakord të bashkëpunojnë me ta duke mbajtur mjetet e regjistrimit të nivelit të tyre të lëvizjeve dhe rritjes së qarkullimit të gjakut në kapilarët e lëkurës. (Kjo ndodh kur njerëzit që nuk jetojnë në vende me ajër të kondicionuar, zgjohen: rritja e qarkullimit çon më shumë gjak në tru dhe organe të tjera të brendshme).
Dr. Siegel dhe Yetish po ashtu vendosën mjete monitoruese për lagështinë dhe temperaturën në zonat ku vullnetarët pushonin gjatë natës në mënyrë që të përcaktonin kohën kur ata flinin dhe kur zgjoheshin.
Në total, ata mblodhën të dhëna për 1165 ditë. Ata gjetën se njerëzit nga të treja grupet flinin midis 5.7 deri në 7.1 orë në ditë, me një mesatare që shkonte në rreth 6.5 orë. Në vend që të tejkalonin shumë më tepër banorët e qyteteve moderne, këto vlera ishin në fundin e poshtëm të mesatares të shoqërive industriale. Norma në këto shoqëri është një mesatare prej 7.5 orë gjumi për natë.
Nuk ishte e vërtetë që njerëzit Hadza, Ju/’hoansi San apo Tsimané flinin menjëherë sapo binte nata. Në vend të kësaj, ata qëndronin zgjuar edhe për nje mesatare prej 3.3 orësh pas rënies së errësirës, po aq sa edhe njerëzit në botën e zhvilluar. Koha e gjumit për ta dukej se rregullohej me shumë nga temperatura sesa nga drita e ditës, dhe duheshin disa orë pas lindjes së diellit që sendet apo rrethinat ku ata flinin, të ftoheshin.
Studimi mori po ashtu në shqyrtim idenë se siesta, gjumi i drekës, ishte tipar i sjelljes njerëzore që është shmangur nga mënyrat moderne të jetës. Vullnetarët rrallë merrnin një sy gjumë në verë (gati një herë në pesë ditë) dhe pothuajse kurrë në dimër.
Kishte edhe disa ndryshime. Një prej tyre ishte se mbledhësit e gjahut paraqitnin një variacion më të madh mes stinëve për sasinë e gjumit që flinin, krahasimisht me popujt modernë. Ata flinin pothuajse një orë më shumë në dimër sesa në verë. Një fakt më intrigues është se ata nuk vuanin fare nga pagjumësia, një ankesë kjo shumë mbizotëruese në më shumë se 20 për qind të popullsive të shoqërive industriale.
Nëse njerëzit që jetojnë me gjueti dhe mbledhje ushqimesh kanë diçka për t’i mësuar botës moderne është pikërisht atmosfera shpirtërore. Një shqyrtim më i afërt i jetëve të tyre mund të tregojë mënyra për reduktimin e pagjumësisë. Por, ama, herën tjetër që dikush pretendon se gjumi i drekës është një pjesë natyrale e jetës njerëzore, dhe jo reagim ndaj ndenjies vonë në ndonjë festë, tregohuni skeptikë.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
