Banorët e Egjiptit ndoshta u përpoqën të hiqnin me kirurgji tumoret malinje më shumë se 4300 vjet më parë. Këtë e tregon një studim i ri.
Njerëzit në Egjiptin e lashtë kishin njohuri të gjera mjekësore. Dihet se ata bënin proteza dhe trajtonin dhëmbët dhe përdornin medikamente. Megjithatë, deri më tani nuk kishte asnjë dëshmi se ata posedonin njohuri për trajtimin e kancerit.
Një studim i ri në revistën profesionale “Frontiers in Medicine” i kryer në dy kafka jep rezultate befasuese për gjurmët e mundshme të operacionit të kancerit.
Një nga kafkat nga Koleksioni Duckworth në Universitetin e Kembrixhit në Angli i përket një burri rreth të tridhjetave, i cili ndoshta vuante nga një sëmundje e avancuar nga një tumor në nazofaringë. Një kafkë mbi 4300 vjeç përfaqëson një nga rastet më të vjetra të njohura të kancerit. Ka një vrimë të madhe në kockë në qiellzë, si dhe rreth tridhjetë dëmtime më të vogla të kockave në kafkë që ndoshta janë shkaktuar nga kanceri metastatik.
Kur shkencëtarja nga Tübingen dhe autorja kryesore e studimit, Tatiana Tondini, ekzaminoi më në detaje ndryshimet patologjike në kocka, ajo zbuloi, për habinë e saj, gjurmë të prerjeve.
“Nuk e prisja këtë. E thirra mentorin tim dhe pyetëm nëse këto ishin shenja të prera dhe nga mund të vinin? Ne mblodhëm gjysmën e klasës në laborator, ishte shumë emocionuese,” thotë Tatiana Tondini nga Instituti Arkeologjik i Universiteti i Tübingen.
Sipas saj, shenjat e prerjes së zbuluar në zonën e zonave të prekura mund të jenë shkaktuar nga një mjet i mprehtë, si bisturia. Kjo do të ishte prova më e hershme e trajtimit kirurgjik të kancerit në historinë njerëzore – megjithëse nuk ishte shpëtimtare, pasi burri vdiq – pak para ose pas operacionit.
“Nuk mund të dallojmë nëse personi vdiq për shkak të operacionit apo nëse ai tashmë kishte vdekur dhe egjiptianët e lashtë po përpiqeshin të kuptonin më mirë se nga çfarë vuante”, shpjegon Tondini. “Nëse ai njeri do të kishte mbijetuar, ne duhet të kishim parë një reagim në kockë, të cilin nuk e vëmë re”.
Kafka e dytë e studiuar i përket një gruaje mbi pesëdhjetë vjeç, e cila gjithashtu vuante nga kanceri. Autorët e studimit gjithashtu e studiuan atë për të mësuar më shumë për llojet e kancerit që ekzistonin në botën e lashtë dhe se si mjekësia egjiptiane u përpoq të hetonte këtë sëmundje më shumë se 4000 vjet më parë.
Përveç gjurmëve të kancerit, dy lëndime shtesë të shëruara tregojnë ndërhyrje të dhunshme. Një dëmtim është shkaktuar nga një objekt i mprehtë, si shpata. Kjo bëri të mundur arritjen e konkluzioneve për njohuritë mjekësore të kohës: “Nga formacionet kockore rreth dëmtimit shohim se gruaja ka arritur t’i mbijetojë dëmtimit”, tha Tondini. Kjo do të thotë se egjiptianët e asaj kohe ishin në gjendje të shëronin me sukses frakturat e kafkës të rrezikshme për jetën.
E habitshme dhe e re për shkencëtarët në studimin e dëmtimit të kockave ishte zbulimi se bëhej fjalë për kafkën e një gruaje.
Lëndime të tilla janë më tipike për kafkat e meshkujve nga rreth 600 para Krishtit në Egjipt. Është një periudhë e shënuar nga pushtime të shumta. “Nuk mund të themi me siguri nëse gruaja ishte luftëtare apo nëse këto janë gjurmë të dhunës në familje”, thotë Tondini, duke shtuar se ende mendon se hipoteza e grave luftëtare ka më shumë gjasa, sepse plagosja ndoshta është shkaktuar nga shpata.
Kanceri nuk është një sëmundje moderne
Bazuar në studimin, ajo iu referua edhe nocionit se kanceri është një sëmundje e kohëve moderne: Sëmundja ishte e zakonshme edhe tek egjiptianët e lashtë, sepse ata pinin edhe alkool, shtëpitë e tyre ishin të ajrosura keq, kështu që njerëzit ndoshta ishin të ekspozuar ndaj tymit.
Analiza e indeve çon në njohuri të reja
Analizat e indeve dhe ADN-së së dy kafkave mund të çojnë në njohuri të reja të rëndësishme. Tondini shpreson të mësojë më shumë nëse shënuesit e kancerit kanë ndryshuar me kalimin e kohës dhe të mësojë më shumë për historinë mjekësore dhe rrethanat e jetës së dy rasteve. Me kafkën e burrit, ajo shpreson të jetë në gjendje të provojë virusin Epstein-Barr, i cili tani është i lidhur me kancerin në nazofaringë.
Megjithatë, për të mbledhur mostra të indeve, është e nevojshme të dëmtohen kafkat. Nëse Universiteti i Kembrixhit e miraton atë, grupi hulumtues planifikon të bëjë analiza shtesë mbi kafkat. /tesheshi.com/
