“Pa macet, Stambolli do të humbiste një pjesë të shpirtit të tij”, shpjegon një banor në “Kedi” (“Macja”), në një dokumentar të këndshëm të bërë së fundi. Në këtë qytet macet janë një simbol i gjallë. Qindra mijëra mace, të egra apo të buta, jetojnë së bashku me qytetarët e Stambollit.
Ata shpesh lënë pjata me ushqim dhe ujë në trotuar për macet, pasi këto të fundit mund t’i shohësh duke bredhur lirshëm ngado nëpër trotuare. Në një restorant mund të dhurosh para për lëmoshë, që më pas shkojnë drejt e te veterineri për kurimin e kafshëve të sëmura apo lënduara, mes tyre dhe macet; ndërkohë që në tezgën e një peshkatari, macet mund të hanë edhe sardele të saponxjerra nga Bosfori. Njerëzit sikur ndihen të detyruar të kujdesen për kafshët që sillen rreth shtëpive dhe punëve të tyre, pavarësisht mospërfilljes së lezetshme që vetë macet u bëjnë. “Macet e dinë se njerëzit e luajnë rolin e ndërmjetësit për të mirat e Zotit”, thotë një banor i Stambollit në film. “Ato s’është se s’janë mirënjohëse.”
Premiera e “Kedi” u dha në Festivalin e Filmit të Stambollit, për të vijuar më pas me shfaqjen në Nju Jork dhe qytetet të tjera botërore.
Stambolli është bërë fiks për njerëzit e dhënë pas maceve edhe në rrjetet sociale. Një faqe në Facebook, “Cats of Istanbul”, ka arritur 66,000 pëlqime. Në tetor, në Kadikoy u përkujtua një mace me emrin Tombili duke vendosur një statujë që u shoqërua me një fushatë në internet. Tombili u bë sensacion në rrjete sociale, pas publikimit të një fotoje që e tregonte macen e rrumbullakët duke ndenjur në rrugë, njëra putër e vendosur mbi shkallë e trupi i shtrirë e i rehatuar mirë. Një xhami në anën aziatike të qytetit, gjithashtu, zuri titujt e gazetave pas qarkullimit të disa fotove të maceve duke bredhur në mes të besimtarëve. Imami i dashur, Mustafa Efe, i mirëpret macet krahë-hapur.
Turqia nuk është i vetmi vend musliman që u dhuron maceve këtë përkujdesje. Macet në Islam konsiderohen si kafshë të pastërta e kjo shpjegohet nga hadithet, fjalët dhe veprat e koleksionuara të Profetit Muhamed, në të cilat ka shumë shembuj të dashurisë së tij për macet. Në një rast, transmetohet se Muhamedi preu mëngën e rrobës kur u ngrit për t’u falur, vetëm e vetëm që të mos shqetësonte një mace që ishte në gjumë në rroben e tij. Në një tregim tjetër, macja e Ebu Hurejrës (babai i koteleve) e shpëtoi Muhamedin nga një gjarpër vdekjeprurës.
Macet konsideroheshin rojtare në disa aspekte tjera në botën islame: ato mbronin libraritë nga dëmi i minjve dhe sëmundjet që kanë shkaktuar minjtë tek popullata.
Aferës së dashurisë së Stambollit me macet i paraprin Perandoria Osmane. Në perandori, të devotshmit kujdeseshin për macet nëpërmjet disa fondacioneve bamirëse lokale, apo siç njihen ndryshe vakëfe; në një imazh të kundërt, në qytetet europiane mesjetare macet nënçmoheshin dhe “përgojoheshin”. Anadolli, gjithashtu, është shtëpi për llojet e maceve Angora dhe Van, macet e bardha që kanë Heterochromia iridium, apo ngjyra të ndryshme të syve. Macet Van kanë një dashuri të pazakontë për ujin. Për këtë arsyje ato janë pozicionuar afër liqenit më të madh turk. Sipas një legjende, një çift i këtij lloji maceje ishte në anijen e Profetit Nuh; kur anija ndaloi në majen e Malit Ararat, macet kërcyen e notuan deri në breg.
Macet, sidoqoftë, janë të pranieshme edhe në politikë në shoqërinë e polarizuar turke. Në vitin 2014, ministri i Energjisë ia hodhi fajin një maceje që kishte hyrë në një central elektrik, në kohën kur u ndërpre energjia gjatë zgjedhjeve komunale.
Filmi “Kedi”, gjithashtu, flet për atë se çka mund t’ua vështirësojë eksiztencën këtyre maceve. Një i intervistuar thotë se popullata e Stambollit po has të njëjtat sfida sikur ato të maceve Vex: zgjerimi i popullatës dhe zhvillimi i shpejtë e i rrezikshëm urban ka transformuar qytetin viteve të fundit. Edhe pse mijëra emigrantë nga fshatrat e Anadollit, të shpërngulur për qëllime ekonomike, projektet e mëdha instrakturore dhe ndarjet politike, po riformësojnë këtë metropol, macet e rrugës mbesin konstante. Sikurse qyteti që shtrihet në 2 kontinente, edhe macet eksiztojnë brenda 2 botëve, asaj së egër dhe së butë, mirëpo një gjë i bashkon të gjitha: karakteri. /tesheshi.com/
