Facebook erdhi në Vietnam vetëm 10 vjet më parë. Për rreth 70 për qind të qytetarëve, Facebook është bërë sinonim i internetit. Por më pas administrata Meta filloi të bënte gjithnjë e më shumë lëshime ndaj Partisë.
“Ishte si një lloj revolucioni,” komentuan qytetarët e Vietnamit, një nga vendet e pakta komuniste të mbetura, në prezantimin e Facebook para një dekade.
Më shumë se 94 milionë qytetarë më në fund patën akses në informacione për ngjarjet aktuale dhe shumica e tyre ndjenë për herë të parë se po shijonin diçka që teorikisht mund të krahasohej me lirinë e fjalës që ekziston në Perëndim.
Kështu për herë të parë kanë shkruar hapur në “mure” për abuzimet e aparatit shtetëror, shpërdorimin e burimeve publike, propagandën e Partisë Komuniste.
Por më pas, menaxhmenti i Meta-s, gjiganti i Silicon Valley portofoli i të cilit përfshin Facebook, filloi të bënte gjithnjë e më shumë lëshime ndaj Partisë në këmbim të vazhdimit të biznesit në atë vend – i 15-ti në botë për nga popullsia, prandaj ata filluan të heqin “përmbajtjet e padëshirueshme” nga platformat e tyre.
Tendenca u konfirmua në redaksinë e The Washington Post nga ish-punonjës të filialit vietnamez të kompanisë, të cilët konfirmuan se administrata kishte një “listë të zezë” që përmbante emrat e zyrtarëve të shquar të Partisë, të cilët qeveria gjykoi se nuk duhet të kritikohen në platformat publike. Gjithashtu, aparati shtetëror u ka dhënë udhëzime se si dhe sipas cilave kritere të përgjojnë përmbajtjet e internetit.
Sipas informacioneve zyrtare, Meta ka monitoruar kërkesat e qeverisë për censurë që nga viti 2017. Deri në qershor 2022, ajo kishte bllokuar më shumë se 8,000 postime në Vietnam; shumica me shpjegimin se “përmbajtja fyente individë dhe/ose organizata duke shkelur kështu standardet e larta të biznesit”.
Në një intervistë me Los Angeles Times në vitin 2020, Bordi i Drejtorëve të Meta-s theksoi fuqishëm se ata i rezistojnë pa u lodhur presionit të Partisë Komuniste Vietnameze, por edhe qeverive të tjera që përpiqen të kufizojnë lirinë e fjalës. Megjithatë, kritikët dhe një numër në rritje i ish-punonjësve pohojnë se kjo rezistencë është dobësuar shumë vitet e fundit. Kufizimet arritën kulmin në vitin 2020, në prag të Kongresit të Partisë Komuniste.
Sipas informacioneve të Ministrisë së Informacionit të Vietnamit, nga 15 prilli deri më 15 maj të këtij viti, qeveria vlerësoi më shumë se 400 postime në Facebook si problematike, prej të cilave Meta hoqi 91 për qind të tyre. Në vitin 2021, Meta konfirmoi se herë pas here censuron përmbajtjet në Vietnam për të shmangur bllokimin e plotë në të gjithë vendin.
Rafael Frankel, drejtor i politikave publike të Meta-s në Azinë Juglindore, tha për The Washington Post se kompania është krenare për investimet e saj në Vietnam.
“Detyra jonë ishte t’u siguronim vietnamezëve qasje në platformat tona për t’i lejuar ata të shprehnin mendimet e tyre,” tha ai, duke shtuar se rrjeti i tyre social, pavarësisht të gjitha sfidave që i kanë dalë, megjithatë ka mundësuar dhjetëra mijëra sipërmarrës vietnamezë për të filluar bizneset e tyre.
Një nga konsulentët që analizoi biznesin e kompanive perëndimore në Azinë Juglindore konfirmoi për The Washington Post se zyrtarët vietnamezë janë gjithnjë e më pak të shqetësuar për ashpërsinë e kompanive të Silicon Valley.
“Komandantët e Partisë Komuniste mendojnë se kanë testuar kompanitë në fjalë për të parë se sa rëndësi ka fitimi për ta në lidhje me mbrojtjen e fjalës së lirë dhe janë të bindur se kanë fituar”, shpjegoi ai. Të njëjtën gjë e ka konfirmuar edhe Tran Duy Dong, zëvendësministër i Planifikimit dhe Investimeve të Vietnamit.
“Çdo ditë ata i kuptojnë ligjet vietnameze gjithnjë e më mirë,” tha ai, duke shtuar se “ata po bashkëpunojnë me Meta-n për heqjen e përmbajtjes së papërshtatshme në internet”. /tesheshi.com/
