Fëmijë të vegjël, edhe shtatëvjeçarë, punojnë në kushte të tmerrshme në Republikën Demokratike të Kongos për të nxjerrë nga minierat kobaltin që përdoret në telefonat smart, makinat dhe kompjuterat që shiten me miliona në të gjithë botën. Hetimi i ri nga Amnesty International vë në dukje se kobalti i nxjerrë në këto miniera përdoret nga marka të njohura si Apple, Microsoft apo Vofafone.
Grupi i të drejtave të njeriut pretendon se ka gjurmuar kobaltin e përdorur në bateritë e litiumit që shiten nga 16 marka shumëkombëshe, deri tek minierat ku fëmijë të vegjël dhe të rriturit paguhen me një dollar në ditë, për të punuar në kushte të rrezikshme për jetën dhe ku janë shpesh pre e dhunës, zhvatjes dhe kërcënimit.
Më shumë se gjysma e ofertës botërore të kobaltit vjen nga RDK ku 20 për qind e kobaltit eksportohet pasi është nxjerrë nga miniera artizanale në pjesën jugore të vendit. Në vitin 2012, UNICEF vlerësoi se ishin 40 mijë fëmijë që punonin në të gjitha minierat në jug të Kongos, shumë prej të cilëve në miniera kobalti.
Në një hetim të përbashkët me “African Resources Watch”, një organizatë joqeveritare afrikane e fokusuar në të drejtat e njeriut në industrinë e minierave, Amnesty International thotë se ka intervistuar 90 të rritur dhe fëmijë që punonin në pesë vendndodhje të kobaltit në miniera artizanale. Punëtorët thanë se punonin për 12 orë në ditë, pa rroba mbrojtëse e si rezultat shumë prej tyre kishin problem të rënda të shëndetit.
Raporti thotë se fëmijët-minatorë të moshës edhe shtatëvjeçare mbartnin ngarkesa të rënda dhe punonin në kushtet e një të nxehti të padurueshëm për një pagesë nga një deri në dy dollarë në ditë pa maska në fytyrë apo doreza. Disa fëmijë thanë se ishin rrahur nga rojet e sigurisë të punësuar nga kompanitë e minierave dhe ishin detyruar të paguanin “gjoba” tek policia e paautorizuar minerare dërguar nga zyrtarët e shtetit për të zhvatur para dhe për të frikësuar punëtorët.
Grupi i të drejtave të njeriut thotë se ka gjurmuar zinxhirin e furnizimit nga këto miniera drejt kompanisë “Congo Dongfang Mining”, një nga kompanitë më të mëdha të përpunimit në Kongo dhe që është në zotërim të plotë të kompanisë minerare kineze, Zhejiang Huayou Cobalt Ltd (Huayou Cobalt).
Raporti thotë se Huayou Cobalt merr më shumë se 40 për qind të kobaltit që eksporton nga Kongo dhe e përpunon mineralin e papastër përpara se t’ua shesë prodhuesve të baterive, që pretendojnë se janë furnizuese të kompanive të tilla si Apple, Microsoft dhe Vodafone.
Në përgjigje të këtij raporti, Huayou Cobalt i tha organizatës Amnesty International se “kompania jonë nuk ka qenë në dijeni se ndonjë furnitor ka punësuar fëmijë për të punuar në minierat e tyre apo se ata operonin në kushte të pasigurta pune…kompania ka përzgjedhur rreptësisht furnitorët e mineralit për të siguruar materialin e parë përmes kanaleve të ligjshme”.
Nga 16 kompanitë që listohen në raport si burime të prodhuesve të baterive që përdorin kobalt nga kinezët e Huayou Cobalt, dy prej tyre mohuan se merrnin kobalt nga Kongo dhe pesë të tjera thanë se nuk kishin lidhje me kinezët në fjalë. Kompanitë e mbetura ose pranuan pretendimet e Amnesty ose thanë se do t’i hetojnë ato.
Apple tha se po vlerëson nëse kobalti në produktet e kompanisë e ka origjinën nga Kongo.
“Puna e të miturve nuk tolerohet në zinxhirin tonë të furnizimit dhe jemi krenarë që kryesojmë tregun në promovimin e masave të sigurisë”, thotë Apple.
Vodafone, në përgjigje ndaj Amnesty, thotë se nuk është në dijeni nëse kobalti që përdor vjen nga Katanga në Kongo, pasi burimi i kobaltit është disa hallka më larg nga zinxhiri i kontrolluar i furnizimit.
Amnesty International dhe Afrewatch e cilësojnë shqetësues faktin që asnjë nga kompanitë e listuara prej tyre nuk janë në gjendje të identifikojnë përmes dokumentacionit kobaltin e përdorur në prodhimet e tyre.
“Këto janë disa nga kompanitë më të mëdha në botë me një përfitim total prej 125 miliardë dollarësh dhe nuk ka asnjë justifikim që ato të mos munden të gjurmojnë mineralet që përdorin”, thonë organizatat.
“Secili që ka një telefon smart do të tronditej nëse mendonte se fëmijë të vegjël shtatëvjeçarë që u thyhet kurrizi në punë për 12 orë, të mund të jenë të përfshirë në një farë pike në prodhimin e telefonit të tyre”, thonë drejtues të hetimit.
Republika Demokratike e Kongos ka një histori të gjatë konfliktesh të përgjakshme të nxitura nga pasuria minerare e vendit dhe rajoni vlerësohet se ka një rezervë prej 24 trilionë dollarësh në minerale të pashfrytëzuara.
Kërkesa botërore për kobaltin sa vjen e rritet, por tregu mbetet i parregulluar.
Organizatat e të drejtave të njeriut po e përdorin raportin për të apeluar kompanitë shumëkombëshe të ndërmarrin hetime për zinxhirin e tyre të furnizimit për bateritë e telefonave, për t’u siguruar kundër abuzimit të fëmijëve dhe për të qenë më transparent për furnitorët e tyre.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
