Nëse do vijë dita që Rama të shpallë ndonjë vit Noli apo Konice, ngjashëm siç shpalli së fundi vitin e Skënderbeut, do ishte e nevojshme të dinit se ç’mendim kishte për këto dy emra ai në kohën e të qënit kozmopolitan.
Populizmi i shfaqur me anë të një patriotizmi që revokon rilindasit, apo figura si Ismail Qemali e Skënderbeu, siç u pa gjatë fushatës së fundit, ishte një pikë kthese e tij në strategjinë e komunikimit, gati e paimagjinueshme deri dje. Dhe më pas gjithçka kulmoi me shpalljen e vitit të Skënderbeut, diçka që në planin ideal apo moral, dhe hiç më pak në atë pragmatik, nuk ka asnjë efekt në instalimin e ndonjë ndërgjegje të re, dhe të nevojshme padyshim, në shoqërinë shqiptare, e asfiksuar nga çdo lloj ndërgjegjeje.
Rama është njohur për gjuhën e tij të pamëshirshme, ku si një anti-konformist nuk ka ngurruar që të prekë dhe të paprekshëm në altarin e kombit, t’i godasë më saktë. E ndër ta bën pjesë dhe Noli e Konica.
Ja ç’shkruante ai 20 vite më parë për këto dy figura, ku ajo që vlen për t’u vlerësuar është një kritikë, ose më saktë akuzë që ai hedh ndaj shkruesve të historisë. Të keqen e madhe ai e ka dhe me këta të fundit, duke e nisur prej tyre denoncimin të ca të vërtetave të panjohura sipas tij, mbi Nolin, Konicën, dhe Zogun gjithashtu. Ata nuk e donin Shqipërinë, konkludon Rama.
Pasazhet janë marrë nga punimi publicistik “Pinoku, mbreti i të varfërve”, në bashkëautorësi me Ardian Klosin.
“Ah, mik e bashkëudhëtar! Sa herë jemi çuar peshë kur kemi mësuar një të vërtetë historike dhe sa herë kemi varur kryet kur dëgjuam se kishte një të vërtetë edhe më të vërtetë që e hidhte poshtë të parën! Sa herë u ngritën dhe u rrëzuan idhujt e pubertetit dhe të rinisë sonë! Jeta jonë e atëhershme mund të përshkruhetedhe vetëm si një endje prej një idhulli tek tjetri, prej një autoriteti tek një tjetër, krejt i kundërt me të, nga ekzaltimi në gënjim dhe zhgënjim, nga zhgënjimi në boshllëk dhe ekzaltim, qerthull i pafund.
Sa më vjen ligsht kur shoh se jo dhjetë a njëmijë a dhjetëmijë, por një popull i tërë ndjek këto trajektore të çuditshme nëpër orbita idolatrike. Dje adhuronim udhëheqësit e fortë, patriotët me pendë e pushkë, Fan Nolin ose Mehmetin, sot rrëzojmë gjithë monumentet e deridjeshme dhe të përbalturit e dikurshëm mundohen t’i vënë në pidestalet e shëmtuara që mbetën bosh. Brenda një kohe të shkurtër ndryshuam gati gjithë emrat e rrugëve. Atdheu prodhoi për dy vjet pothuajse aq heronj sa kishte prodhuar para 50 vjetësh po për dy vjet, në rrethana njësoj të dyshimta.
Dhe gjithë këtë përmbysje dhe idiotlatrira në mendjet shqiptare nuk i shkakton askush tjetër përveç historianëve. (mos fajëso më kot politikanët për to, sepse niveli i tyre është i tillë, që, kur mësojnë se ka Zot, thërrasin rroftë Zoti, e po njësoj rroftë kanuni, Koliqi e Konica). Me zbulimet e tyre, i hedhin njerëzit e varfër (që mes luftës për frymëmarrje mezi gjejnë kohë për të gëlltitur një gazetë) nga një breg në tjetrin, nga majëmalet në gremina. Mbas një letrë që gjejnë diku në një kishë të Bostonit kërkojnë të na i ndërrojnë një orë më parë mendimet për të kaluarën e afërt: popo, burrat tanë më të mirë të asaj kohe, Konica, Noli e Zogu po bënin çmos për qeverinë shqiptare në ekzil, dhe për pak e ajo do krijohej sikur…Dhe njerëzit e mjerë rrëmbehen kaq keq pas asaj marrëveshjeje që kurrë s’u lidh, saqë harrojnë se aty nga viti 1641 Konica i kalonte ditët kryesisht ose duke lexuar enciklopedinë britanike në Bibliotekën e Kongresit ose në Lym afër Bostonit, me balerinën Sara M., dashnoren e kohës së ambasadorllëkut, të cilën, me moshën e kaluar dhe sëmundjet e ndryshme që e kishin pllakosur, arrinte vetëm ta zhvishte dhe fërkonte nga pak; Noli rrinte dhe ai në të ngrohtë në St. Geroge Street South Boston, rrethuar nga aroma e moçme e letrave dhe librave të zverdhur, duke pirë nga një gotëz verë që e linte pastaj mbi pianoforte, për të rizbuluar në tastierë tonet e dalldisura të Bethovenit, vetëm e vetëm që të harronte Shqipërinë; kurse Ahmet Zogu përgjithësisht, pasi luante disa duar xing me Mullajdin Mulosmanajn, u kthehej përsëri me Geraldinën llogaritjes së pasurive të tyre të tundshme dhe të patundshme. Të tre, në thelb, vetëm një okupim kishin: si e si ta harronin Shqipërinë.
Mirëpo asnjë historian nuk na i tregon këto, asnjë historiograf nuk përshkruan se çfarë bënin Konica, Noli e Zogu në 99 përqind të kohës së tyre…”
Përgatiti: Ermir Hoxha – /tesheshi.com/
