Më 13 prill, Instituti Rus për Zhvillimin Teknologjik të Kompleksit të Karburantit dhe Energjisë organizoi një panel për të diskutuar bashkëpunimin energjetik midis Moskës dhe vendeve afrikane.
Një nga ekspertët, Gabriel Anicet Kotchofa, i cili shërbeu si ambasador i Beninit në Rusi, shpjegoi se “në Afrikë ne presim Rusinë – për atë që Rusia mund të bëjë. Unë do t’ju them diçka që nuk thuhet kurrë sot: ne jemi të lodhur nga Evropa”.
Si i diplomuar në Universitetin Shtetëror rus të Naftës dhe Gazit Gubkin dhe shtetas rus, Kotchofa nuk është neutral, por pavarësisht kësaj, tendencat e fundit të energjisë mbështesin pretendimin e tij. Vendet afrikane po rrisin në mënyrë eksponenciale importet e tyre të naftës ruse në përgjigje të sanksioneve evropiane dhe kufizimeve të çmimeve, duke i dhënë Kremlinit fleksibilitet shtesë në financimin e luftës kundër Ukrainës.
Siç shkruan National Interest në analizën e tij të interesit rus në Afrikë, Maroku importoi 600,000 fuçi naftë nga Rusia gjatë vitit 2021. Vetëm në shkurt 2022, afërsisht dyfishi i kësaj sasie mbërriti në portet mesdhetare të këtij vendi të Afrikës Veriore. Muajin e kaluar, Maroku, Tunizia dhe Algjeria përbënin 30 për qind të eksporteve të naftës të Rusisë, të cilat u kthyen në nivelet para pandemisë.
Duke iu drejtuar kompanive ruse të gazit
Moska po plotëson nevojat në Afrikë. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë ka vënë në dukje se pandemia e koronavirusit ka shkaktuar kriza borxhi në rreth dy duzina vende afrikane, të cilat do të përkeqësojnë barrën e subvencioneve që ato vende tashmë përballen për shkak të luhatjeve të shpeshta të çmimeve të energjisë.
Kombinuar me faktin se fabrikat ende nuk janë rikuperuar nga kufizimet e shkaktuara nga pandemia, vendet afrikane po kërkojnë ndihmë të jashtme nga burime të reja.
“Pjesë të rëndësishme të [rafinerive afrikane] janë të papunë ose të pashfrytëzuara për shkak të prishjeve të pajisjeve, problemeve të mirëmbajtjes [dhe] ndërprerjeve në furnizimin me lëndë të parë,” tha Lyudmila Kalinichenko, një studiuese në Akademinë Ruse të Shkencave, gjatë një fjalimi në panel. Në të njëjtën kohë, popullsia e Afrikës po rritet në qiell.
Si të tilla, vendet afrikane përballen me dy sfida komplekse: mungesa e energjisë në rafineri dhe kërkesa në rritje. Një zgjidhje që ata kërkuan ishte rritja e varësisë nga importet. Prandaj, ato vende iu drejtuan kompanive ruse të gazit, të lumtura për të fituar akses në tregje të reja. Disa kompani afrikane përfituan nga ky devijim i importeve dhe eksporteve për të mashtruar vendet evropiane që kërkonin një zëvendësim për furnizimet ruse të energjisë që vinin nga Deti Baltik.
Në Marok, për shembull, një përfaqësues akuzoi disa kompani energjetike për falsifikim të dokumenteve mbi origjinën e gazit rus të rishitur shpejt në Evropë me një çmim më të lartë pas mbërritjes. Këto kompani dyshohet se kanë përzier naftën ruse me përbërësit e tyre për të lehtësuar presionin nga proceset vendore të nxjerrjes dhe për të rritur fitimet nga shitësit rusë dhe blerësit evropianë.
Gazi që Moska dërgon në Afrikë nuk përdoret vetëm për të plotësuar kërkesën e brendshme.
Përveç çështjes së energjisë, marrëdhëniet midis BE-së dhe Afrikës janë përkeqësuar gjatë dekadave të fundit. Taktikat ruse të dezinformimit, të cilat janë intensifikuar që nga fillimi i luftës ruso-ukrainase, e shpjegojnë pjesërisht këtë prirje.
Dështimi i Francës dhe i propagandës ruse
Pavarësisht garancive të Presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen se BE-ja “nuk ka sanksione për ushqimet dhe produktet bujqësore”, presidenti senegalez Macky Sall po ngre shqetësime se kufizimet tregtare evropiane kanë bllokuar mekanizmat që lejojnë vendet afrikane të paguajnë për drithërat dhe plehrat e domosdoshme ruse.
Në anën ushtarake, paaftësia e Francës për të mbrojtur Malin nga grupet e armatosura çoi në një tërheqje të plotë të forcave të saj në vitin 2022. Ajo ndezi një ndjenjë të gjerë anti-franceze në Afrikën Perëndimore, duke çuar në sulme ndaj bizneseve dhe ndërtesave diplomatike së bashku me imazhet tronditëse që tregonin djegien e flamurit francez.
Propaganda ruse nxiti këtë pakënaqësi. Rrjetet televizive të financuara nga Kremlini si RT kanë nënshkruar marrëveshje me homologët e tyre afrikanë për të formuar opinionin mbi luftën e vazhdueshme në Ukrainë, duke përsëritur para audiencës se Franca dhe SHBA kanë dëmtuar interesat afrikane.
Rrjedhjet e fundit të inteligjencës amerikane shtojnë detaje se si zyrtarët rusë krijuan iniciativa propagandistike për të “ridrejtuar” opinionin publik afrikan larg ndikimit perëndimor.
Rusia nuk i ka ndarë debatet energjike nga narrativat e saj të hartuara me kujdes. Gjatë panelit, Kotchofa pohoi se vendet afrikane janë “të detyruara” të hyjnë në kontrata jofitimprurëse me partnerët evropianë.
Ai shtoi se duke qenë se Rusia është e bekuar me grupin e saj të burimeve natyrore, ajo nuk ndjen “nevojën për të marrë lëndë të para” nga të tjerët. Një retorikë e tillë përsëritet shpesh në media dhe përhapet në të gjithë Afrikën, edhe nëse shpërfill haptazi rritjen e minierave të kobaltit, arit dhe diamantit në Rusi dhe zgjerimin e sipërmarrjeve të përbashkëta midis kompanive ruse dhe afrikane.
Pasuria e madhe e Kongos
Në të vërtetë, Rusia ka lidhur marrëveshje për burimet natyrore me rreth njëzet vende afrikane. Në nëntor 2021, korporata shtetërore ruse e hapësirës Roskosmos nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi me Zimbabvenë për të zgjeruar potencialin e saj satelitor në vend, si një mënyrë për të lokalizuar depozitat minerale.
Në fillim të këtij viti, një kolumnist në një nga burimet më të mëdha shtetërore të lajmeve të Rusisë, RIA Novosti, vuri në dukje se pasuria e madhe e Kongos përfaqësonte “marrëveshjen e shekullit” financiare përpara se të vinte në dukje se Rusia nuk ndjente nevojë të përsëriste “neo-kolonializmin” evropian. Më pas ai ekspozoi strategjinë e medias së Moskës: “Udhëheqësit afrikanë shpesh nuk duhet të shpjegojnë pse u duhet Rusia… PR [jonë] në kontinent është i mirë dhe i vetëqëndrueshëm.”
Si vëzhguesit perëndimorë ashtu edhe ata rusë gabojnë kur thonë se zëvendësimi kinez dhe rus i ndikimit francez në Afrikë tregon se SHBA po humbet terren në kontinent. Në realitet, interesat franceze dhe amerikane në Afrikë nuk janë të këmbyeshme.
Megjithatë, SHBA dhe Franca bien dakord se është strategjikisht e dobishme t’i kundërvihesh Rusisë. Uniteti i tyre kundër Kremlinit do të forcohet pasi rusët do të zënë vendin e francezëve.
Dhe nëse kompanitë ruse po grumbullojnë burime në Afrikë vetëm për t’u kapërcyer nga Kina, ndërkohë që SHBA e kthen vëmendjen në Azinë Juglindore, Evropën Lindore dhe Amerikën Latine, përfshirja në rritje e Moskës në Afrikë befas nuk duket aq e keqe. Me këtë logjikë, ndoshta SHBA-ja nuk duhet të nxitojë të zgjerojë marrëdhëniet diplomatike me vendet e pakënaqura afrikane të tunduara nga eksportet ruse të energjisë.
Megjithatë, ky argument ka një të metë kritike. Kjo është në kontrast me politikën e sanksioneve që Departamenti Amerikan i Thesarit ka ndjekur që nga fillimi i luftës në Ukrainë – duke gërryer aftësinë e Moskës për të mbështetur financiarisht operacionet e saj gjatë luftës. Me lajmet e fundit se nafta ruse po dërgohet në Evropë përmes Afrikës, administrata Biden duhet ta konsiderojë kontinentin në rritje të pandashëm nga strategjia e tij antiruse, në vend që të jetë një fazë më vete. Ky është veçanërisht rasti me vendet e Afrikës Veriore që kufizohen me Mesdheun.
Çfarë mund të bëjë SHBA?
Siç tha një nga ekspertët rusë gjatë panelit, “Ne aktualisht po dërgojmë naftë dhe produkte nafte ruse përtej Detit Mesdhe, në portin spanjoll të Ceuta-s dhe Kalamata-s greke. Por çfarë na pengon të përdorim infrastrukturën portuale të vendeve të Afrikës së Veriut për këto qëllime?”
Nëse politikëbërësit amerikanë duan të parandalojnë shkallën e operacioneve ushtarake ruse, ata nuk duhet të mbyllin një sy ndaj vendeve afrikane që kanë filluar të pranojnë dërgesa të mëdha të naftës ruse dhe mund të bien viktimë e fushatave dezinformuese të Kremlinit.
Agjencia Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar, Zëri i Amerikës dhe kompanitë amerikane të naftës dhe gazit duhet të bashkërendojnë përpjekjet e tyre për të arritur këtë qëllim. E para mund të jetë një rritje e ndihmës humanitare, e dyta mund të jetë mbështetje e mëtejshme për organizatat e pavarura mediatike dhe e treta duhet të ofrojë një alternativë konkurruese ndaj lundrimit të naftës ruse në brigjet afrikane.
Ekspertët rusë po mendojnë seriozisht se si mund ta përdorin Afrikën si një treg energjie dhe qendër burimesh natyrore për të fituar një avantazh në fushën e betejës. Ekspertët amerikanë duhet të bëjnë të njëjtën gjë, duke u fokusuar në vendet afrikane që marrin ndihmë të konsiderueshme nga Perëndimi dhe janë të gatshëm t’i rezistojnë diplomacisë së gazit të Kremlinit dhe mënyrës se si media ruse e portretizon luftën në Ukrainë. /tesheshi.com/
