Nëntë vjet më parë, ish-Kancelarja gjermane Angela Merkel njoftoi se vendi i saj dhe Europa kanë aftësinë për t’u dhënë azil atyre që e kërkojnë, duke u dhënë shpresë qindra mijëra sirianëve që kërkonin strehim larg luftës.
Megjithatë, vetëm 24 orë pas rënies së regjimit të presidentit Bashar al-Assad, Gjermania ishte e para që mori vendimin për të ngrirë shqyrtimin e kërkesave të reja për azil dhe atyre ende në pritje, pasi ishte vendi kryesor i strehimit për refugjatët në Bashkimin Evropian, duke pritur pothuajse një milion refugjatë. Pas Gjermanisë, të njëjtën gjë bënë edhe vende të tjera, përfshirë Austrinë, Italinë, Suedinë dhe Norvegjinë.
Disa organizata të të drejtave të njeriut kanë dënuar masat e këtyre qeverive, të cilat kanë nxituar marrjen e vendimeve në kurriz të sigurisë së sirianëve jashtë vendit, pasi situata në Siri është ende e pasigurt dhe e paqëndrueshme.
Vendim i nxituar
Filippo Grandi, Komisioneri i Lartë i OKB-së për Refugjatët, bëri thirrje për “durim dhe vigjilencë”. Në një deklaratë që dha të hënën, ai tha se UNHCR “shpreson se situata në terren do të zhvillohet pozitivisht dhe se kthimi vullnetar, i sigurt dhe i qëndrueshëm do të jetë i mundur”.
Zyrtarja e Migracionit e Amnesty International, Diane Fogelman, i përshkroi masat si “të nxituara”, duke argumentuar se prioriteti duhet të jetë fokusimi në sigurinë dhe dinjitetin e refugjatëve për të shmangur ekspozimin e tyre ndaj rreziqeve shtesë.
Fogelman shpjegoi për Al Jazeera-n se ndryshimet në procesin e përpunimit dhe vlerësimit të kërkesave për azil, të cilat duhet të regjistrohen me kalimin e kohës në përputhje me Konventën e Gjenevës (një dokument kyç në legjislacionin e azilit), duhet të marrin parasysh rrethanat që ndryshojnë me shpejtësi të vendeve.
Zyra Franceze për Mbrojtjen e Refugjatëve dhe Personave pa Shtetësi (një institucion i pavarur) theksoi në një deklaratë për shtyp se “po ndjek nga afër situatën në Siri” dhe nuk ka marrë një vendim për të pezulluar menjëherë përpunimin e aplikimeve, duke kujtuar se atje janë rreth 700 kërkesa për azil nga sirianë, duke përfshirë ato të paraqitura nga të mitur, dhe se janë rreth 45,000 persona me status refugjati.
Brando Benifei, përfaqësuesi italian në Parlamentin Evropian në Bruksel, beson se pezullimi i aplikimeve “është logjik sepse shumë aplikantë ikën nga regjimi i Assad-it, i cili tani ka rënë, por është e papranueshme të përjashtohen të gjitha kërkesat për azil ose të vendoset një pezullim i plotë i pranimit të personave që kanë nevojë për njohjen e statusit të refugjatit për arsye të ndryshme”.
Ai tha për Al Jazeera-n se ishte befasuese shpejtësia e vendimeve politike dhe njoftimeve që pasuan rënien e regjimit për të justifikuar këto vendime të reja në lidhje me refugjatët në Evropë.
Shkelja e ligjit
Bashkimi Evropian ka pranuar 513,000 kërkesa për azil këtë vit. Katërmbëdhjetë për qind e kërkesave janë paraqitur nga sirianë, që është një rritje prej shtatë pikë përqindjeje krahasuar me vitin 2013. Rreth 101,000 kërkesa siriane për azil janë ende në pritje në vendet e BE-së, sipas një raporti të Agjencisë së Azilit të Bashkimit Evropian (EUAA) të publikuar në shtator.
Sipas ligjit ndërkombëtar, shtetet janë të detyruara të vendosin shpejt dhe me efikasitet për kërkesat për azil, dhe personat që janë në proces të paraqitjes së një kërkese të tillë ose që tashmë janë njohur si refugjatë nuk mund të kthehen pavarësisht nga situata në vendet e tyre, duke u bazuar në parimin themelor të së drejtës për azil të Konventës së Gjenevës – parimi i ndalimit të kthimit të detyruar (non-refoulement).
Konventa përmban gjithashtu një “klauzolë tërheqjeje” që mund të zbatohet “kur të kenë përfunduar rrethanat që çuan në dhënien e azilit”. Teksti i Konventës saktëson se statusi i refugjatit mund të tërhiqet “kur ka një ndryshim thelbësor në sistemin politik të vendit të origjinës, veçanërisht kur në vend vendoset demokracia”.
Prandaj, Diana Fogelman thotë se përpjekja për kthimin e refugjatëve sirianë konsiderohet shkelje e ligjit ndërkombëtar dhe se mbështetja e popullit sirian duhet të jetë një përgjegjësi ndërkombëtare, duke përfshirë përgjegjësinë e Francës, nga këndvështrimi politik.
Në vitin 2021, Danimarka revokoi lejet e qëndrimit për refugjatët sirianë dhe u kërkoi atyre të ktheheshin në vendin ende të shkatërruar nga lufta, pavarësisht nga rreziqet e torturës dhe persekutimit, të cilat u bënë të qarta pasi dyert e burgut u hapën. Disa provinca franceze u përpoqën të kthenin dy persona në Siri në vitin 2022, duke shkelur parimin e mos-kthimit, sipas Amnesty International.
I pyetur për Paktin e Migracionit, i cili pritet të zbatohet nga mesi i vitit 2026, Fogelman konfirmoi se Amnesty International refuzon planin e zbatimit të Paktit sepse ai nuk ofron asnjë mbrojtje për të drejtën e azilit. “Ekziston një dëshirë në nivelin e Bashkimit Evropian për një qasje më të ashpër dhe kufizimin e numrit të refugjatëve,” shtoi ajo.
Deputeti italian Benifei beson se shumë njerëz duan të kthehen në vendin nga ikën, “kështu që ne duhet ta mbështesim atë sa më shumë që të jetë e mundur, por nuk mund t’i detyrojmë ta bëjnë këtë, por duhet të gjejmë një ekuilibër të mirë dhe racional për këtë çështje me qëllim shmangien e masave të kthimit të detyruar dhe cenimit të së drejtës për azil”.
Konsiderata politike
Në Gjermani, anëtari i Bundestagut të Bashkimit Kristian Demokrat (CDU) Jens Spahn sugjeroi “dhënien me qira të avionëve” dhe “dhënien e stimujve financiarë” për ata që duan të kthehen në Damask. Liderja e partisë Alternativa për Gjermaninë (AfD) Alice Ëeidel tha: “Është e qartë se kushdo që pret me padurim një Siri të lirë nuk ka asnjë arsye për të ikur dhe duhet të kthehet menjëherë atje”.
Në Austri, kancelari Karl Nehammer theksoi nevojën për të rivlerësuar situatën e sigurisë në Siri për shkak të dëbimeve të mundshme në të ardhmen, ndërsa ministri i Brendshëm Gerhard Karner njoftoi një “program kthimi dhe dëbimi në Siri” për ata shtetas që tashmë kanë marrë azil.
Sipas Brando Benifeit, qeveria italiane bëri një gabim të rëndë kur hapi ambasadën e saj me regjimin e Assad-it disa javë përpara rënies së regjimit. “Italia u bë objekt talljeje duke rivendosur marrëdhëniet diplomatike në kohën e gabuar dhe sot po bën propagandë kundër atyre që duhet të jenë refugjatë”, tha ai.
Diana Fogelman theksoi se deklaratat e bëra për arsye politike janë shqetësuese, jo vetëm nga aspekti i mbrojtjes, sigurisë dhe dinjitetit të popullit sirian, por edhe nga aspekti i solidaritetit, i cili është kryesisht i pamjaftueshëm që nga viti 2011, kur vendet evropiane aplikuan masa kufizuese në funksion të politikave të atyre që nuk ishin dashamirës ndaj refugjatëve sirianë.
Ajo shtoi: “Azilkërkuesit përballen me shumë vështirësi në Evropë. Ata nuk mund të akomodohen, ndaj qëndrojnë në qendra apo kampe, ku kushtet janë të vështira dhe plot rreziqe. Prandaj, i këshilloj që të kërkojnë këshilla ligjore dhe mbështetje nga organizata si Amnesty International, sepse ligji është çelësi për zgjidhjen e këtij problemi, duke pasur parasysh arsyet e ndryshme për të kërkuar azil dhe nevojën për të shqyrtuar çdo kërkesë individualisht”. /tesheshi.com/
