Kur Stamatis Moraitis ishte vetëm 66 vjeç, mjekët i thanë se i kishin mbetur vetëm gjashtë deri në nëntë muaj jetë.
Moraitis, i cili kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij të rritur në periferi të Nju Jorkut dhe Floridas, mori një diagnozë të tmerrshm: kanceri terminal i mushkërive, shpjeguan mjekët e tij amerikanë.
Kështu ky, baba me origjinë greke i tre fëmijëve, vendosi të kthehej në atdheun e tij, në ishullin grek të Ikarias, me gruan e tij Elpiniki. Ai nuk donte që familja e tij të ngarkohej me mijëra dollarë që do të duhej të paguanin për funeralin e tij amerikan.
“Le të varrosem pranë familjes, buzë detit, ku do të kushtojë vetëm disa qindra dollarë”, mendoi ai.
Por në Ikaria, një ishull grek që ndodhet në gjysmë të rrugës midis Athinës dhe Turqisë, ndodhi diçka e jashtëzakonshme dhe e papritur. Moraitis nuk e dinte në atë kohë, por ai në fakt po kthehej në një vend unik, të izoluar, në një ishull ku shumica e njerëzve kanë jetuar për më shumë se 100 vjet.
Ngadalë filloi të lëvizte. Frymëmarrja në ajër të pastër pranë detit blu kishte përfitime të jashtëzakonshme për shëndetin e tij.
“Po rilidhem me miqtë e vjetër. Kam vendosur të merrem edhe me kopshtari”, tha ai.
Më në fund ai filloi të mbillte hardhi për një vresht në oborrin e shtëpisë që të paktën gruaja e tij ta kujtonte me hardhinë.
Tre dekada më vonë ai ishte ende atje, duke rritur të gjitha llojet e frutave dhe perimeve, kur autori dhe eksperti i llojit të jetëgjatësisë Dan Buettner vizitoi Ikarian për të zbuluar se çfarë ishte përgjegjëse për jetëgjatësinë të ishullit.
E pyeta: cili është sekreti yt – thotë Buettner në serialin e ri të dokumentarëve të Netflix “Live to 100: Secrets of the Blue Zones”.
Ai thjesht ngriti supet dhe tha “Nuk e di! Më duket se kam harruar të vdes”.
Ne nuk mund ta dimë me siguri se çfarë ndodhi saktësisht me Moraitis që ai jetoi edhe tre shekuj pas diagnozës së tij përfundimtare të kancerit në mushkëri. Është e mundur që Moraitis mund të ketë pasur disa cilësi unike gjenetike që të ashtuquajturat SuperAger shpesh shfaqin, të cilat mund t’i mbrojnë ata nga sëmundje si kanceri.
Por Buettner thotë se ky mund të jetë komponenti kryesor i jetëgjatësisë sonë, i cili nuk ka të bëjë me atë se kush jemi brenda, por me çfarë e rrethojmë veten – njerëzit, bimët, ajri, mënyra e jetesës. Një studim i cituar shpesh i binjakëve danezë sugjeron se gjenetika është përgjegjëse vetëm për rreth 20 deri në 25 për qind të jetëgjatësisë sonë.
“Gjithçka që bëri ishte të ndryshonte mjedisin,” tha Buettner.
Dan Buettner takoi Stamatis Moraitis në kopshtin e tij të shtëpisë.
“Unë ende punoj,” tha Moraitis për BBC në fillim të vitit 2013, vetëm disa javë para vdekjes së tij në moshën 98-vjeçare (apo ishte 102 vjeç? Moraitis nuk e mbante mend saktësisht).
“Nuk kam bërë asgjë tjetër, përveç se kam punuar e ngrënë ushqim të pastër”, shpjegoi në atë kohë ai. /tesheshi.com/
