Që në fund të viteve ’60 regjimi komunist shqiptar, i përfshirë plotësisht në ethet e luftës së ftohtë, kishte nisur përpjekjet për t’u mbrojtur nga çdo sulm hipotetik. Në këtë valë, një prej sfidave ishte prodhimi i kundragazeve për të gjithë popullsinë, një sfidë të cilën nuk kishin mundur ta fitonin.
Dy dokumente ekskluzive të vitit 1973, zbulojnë përpjekjet vit pas viti të shtetit shqiptar për të eksperimentuar dhe për të ndërtuar vetë linëjn e plotë të prodhimit të kundragazeve për popullsinë.
Dokumenti i parë i nënshkruar nga Beqir Balluku dhe Koço Theodhosi, në datën 1 tetor 1973, dëshmon përpjekjet që kishin bërë për të prodhuar vetë pjesët e kundragazit në industrinë vendase, përpjekje që kishin dështuar pothuajse të gjitha.
Ja çfarë shkruajnë dy ministrat e regjimit për këtë projekt:
“Sipas porosisë së dhënë në vitin 1970, është bashkëpunuar ndërmjet punonjësve të Ministrisë së Industrisë dhe Minierave dhe Minsitrisë së Mbrojtjes Popullore për përvetësimin e prodhimit të kundragazit për popullatën.
Fillimisht është punuar për përvetësimin e kundragazit të thjeshtë. Më vonë, mbasi nga R.P. e Kinës u sigurua qymyr aktiv i një cilësie më të mirë, u punua për përvetësimin e tipit të ri.
Pas studimit dhe eksperimentimit u arritën këto rezultate:
1.Pjesa e gomës, e fytyrës u prodhua me qëllim eksperimentimi pas sigurimit të R.P. e Kinës të dy komplete formash. Prodhimi i tyre në seri nuk mund të vazhdojë për mungesë presash pranë Fabrikës së Gomës. Në vitin 1975 me zgjerimin e Fabrikës së Gomës është parashikuar që të prodhohen dhe këto pjesë në një sasi prej 150 000 copë në vit.
- Pjesët metalike përbërëse të kapuçit me përjashtim të kutisë së valvolave u prodhuan me qëllim eksperimentimi. Kutia e Valvolave paraqiti vështirësi në prodhim dhe nuk u eksperimentua pasi kërkonte një stampë të ndërlikuar që nuk mund të prodhohet në vend.
- Kutia filtruese u eksperimentua por nuk u arritën rezultate as në llakimin as n hermetizimin e saj. Montimi i saj ka këkesa të larta. Copat e prodhuara u ndryshkën pas nëj kohe relativisht të shkurtër. Edhe dy shoshat e prodhuara nuk përmbushnin kushtet teknike.
- Qymyri aktiv është eksperimentuar në Institutin e kërkimeve industrial por deri më sot nuk janë dhënë mostra për provë.
5.Filtri prej shajaku dhe prej letre nuk janë eksperimentuar. Është menduar fillimisht të importohen për arsye se janë sasi relativisht të vogla.
Pasi u bënë provat e mësipërme, u bë një konsultë me specialist të tre dikastereve dhe u arrijt në përfundim që në kushtet e tanishme nuk mund të prodhohet komplet kundragazi për popullatën.
Për të zgjidhur definitivisht këtë problem, mendojmë që të shihen mundësitë që ky problem të trajtohet në tërësi me R.P.të Kinës me qëllim që të sigurohen linja për prodhimin e kundragazit dhe qymyrit aktiv, duke përfshirë prodhimin e pjesëve, montimin dhe kontrollin laboratorik”.
Ministri Beqir Balluk
Ministri Koco Theodhosi
Pak ditë pas këjsa shkrese, në Kryeministri përgatitet një tjetër shkresë për zv.kryeministrin Adil Çarçani ku i njoftohet dështimi në këtë projekt të madh të regjimit në fushën e mbrojtjes.
“Shoku Adil,
Ministria e Industrisë e Miniserave na njofton përfundimisht se nuk mund ta prodhojë kundragazin për popullatën.
Kjo çështje ka disa vjet që zvarritet. Janë marrë angazhime, janë kërkuar dokumentacione e fonde, janë dhënë shumë premtime, por ë fakt asnjë rezultat konkret nuk u arrit.
Kjo mënyrë veprimi nuk është aspak e drejtë dhe mendoj se në rastin më të parë duhet të kërkojmë llogari për këto angazhime pa përgjegjësi, nga ata persona që premtojnë se problemet mund të zgjidhen shpejt e lehtë dhe nuk mbajnë asnjë përgjegjësi kur ato nuk zgjidhen.
Mendoj të kërkojmë që Ministria të na japë shpjegim pse u muarr angazhime kur pothuaj në prodhimin e asnjë pjese të kundragazit nuk u arritën rezultate. Po të ishte studiuar më mirë shumë rezultate që na paraqiten tani do të diheshin që më parë.
Përsa i përket prodhimit të kundragazit mendoj se kjo mund të zgjidhet vetëm duke kërkuar një linje komplete, ose të pjesshme, që të punojë në kooperim me uzinat ekzistuese por që të ketë me doemos nyjet kryesore sidomos ato të provave. Duhet kërkuar gjithashtu proçesi teknollogjik i plotë për çdo pjesë të kundragazit.
Taqo Adami, 9.10.1973”. /tesheshi.com/
