Vrasja policore e minoritarit 35-vjeçar Kostandinos Kacifas, ka vënë dhe njëherë në provë raportet greko-shqiptare në disa nivele. Me pak ndryshime, politika e Athinës, së bashku me zgjatimet e saj në jug të vendit, shfaq po ato simptoma të njohura, duke i dhënë një theks nacionalist të sëmurë zhvillimeve të kësillojshme, si në rastin e të ndjerit Guma 8 vjet më parë, ku një rast ordiner, për fat të keq me një viktimë, e shndërroi në fatalitet kombëtar. Ndërsa çështje më e ndjeshme është qasja e njerëzve të thjeshtë nga minoriteti, atyre që më shumë se aktorët politikë, kanë peshën e madhe që ta mbajnë të shëndetshme një bashkëjetesë, paçka humbjes së një jetë ndër ta, që edhe pse me dhimbje, duhet ta pranojnë se “biri i tyre” ishte në anën e gabuar.
Nuk ka shqiptar në jug të vendit, në afërsi fizike me minoritetin dhe oportunitetet e përditshme, që ta ndjejë veten keq me ata njerëz. Madje ndodh që ata të jenë, në disa aspekte, edhe leksion për shqiptarët. Por kjo mund të jetë e diskutueshme kur është fjala për një sjellje kostante, kur një ngjarje mund të cenojë normalitetin e përditshëm.
Si mund të ndodh kjo? Për këtë shërben precedenti serb i luftrave në ish-Jugosllavi. Siç dihet, karta ideologjike e Bashkim – Vëllazërimit titist, bëri që në atë hapësirë popujsh me dominancë sllave, por dhe më konflikte historike, siç ishin ato serbo-kroate apo serbo-shqiptare, të kishte një bashkëjetesë 50-vjeçare vërtet me nuanca vëllazërore mes popujve. Serbi e boshnjaku, serbi e kroati, serbi e shqiptari, ishin fqinj, miq e kolegë, vështirë e imagjinueshme se një ditë prej ditësh, do i kthenin armën njëri-tjetrit, fqinji-fqinit, kolegu-kolegut, miku-mikut, deri dhe krushku-krushkut, sapo të ndryshonte një realitet i caktuar politik, duke bërë që të hiqen maskat. Kjo, posaçërisht prej serbëve. Ishin ata të cilët nuk e patën për gjë që sapo e panë veten të fuqishëm në një moment, ta braktisnin përkorësinë shoqërore në emër të bashkëjetesës ideoligjike dhe të shndërroheshin në vrasës gjakftohtë. Pra, nga populli kjo, e jo nga ushtria.
Thuhet se serbi është një model shoqëror vetëm kur ndihet i dobët, pa fuqi. Por sapo një realitet ndryshon dhe ai gjendet në pozita superiore, nuk njihet më, nga një engjëll shndërrohet sakaq në djall. Kjo ka qenë dhe ana më tragjike e luftrave në ish-Jugosllavi, e posaçërisht në Bosnje dhe Kosovë. Sepse nuk ishte thjesht ushtria ajo që u përfshi në vrasje e masakra, por dhe civilët, populli, ata njerëzit e thjeshtë, që nuk e patën për gjë që t’i tregojnë plumbin fqinjit, mikut, kolegut në punë. Dhe dilema e madhe është: a do ndodhte e njëjta gjë me popullsinë e minoritetit, nëse një ditë ushtria greke do sulmonte Shqipërinë me synime nacionalisto – territoriale? Pra, çfarë do bënte populli i thjeshtë, banorët e Dropullit e të hapësirave të tjera minoritare me bashkëjetuesit e tyre shqiptarë, fqinj, miq, kolegë, deri dhe krushq, nëse ushtria e vendit të tyre do sulmonte, ngjashëm siç ndodhi me ushtrinë serbe? A do ishin ata, po ata njerëzit e mirë, të paqtë e mikëpritës, të cilët do mbanin distancë nga bashkëatdhetarët e tyre nën uniformë? Sepse, në asnjë rast dhe për asnjë arsye, popullsia greke në Shqipëri nuk është ndjerë e kërcënuar. E jo vetëm kaq. Ata gëzojnë pozita shoqërore për t’u patur zili, me shqiptarë që kurrë nuk u janë bërë pengesë që të arsimohen, të zhvillohen, të bëjnë pasuri e katandi, e ç’është më kryesorja të jetojnë të qetë. Kështu do kishte vijuar të jetë Bularati, siç ka qenë gjithnjë i gjithë Dropulli, nëse nuk do kishte dalë një birbo me armë e të trazonte të madh e të vogël në dy anët e kufirit.
Duke i qëndruar krahasimit me serbët, grekët, populli i thjeshtë, janë vënë në provë në rastin e Çamërisë. Në rastin e Kosovës, serbët, populli i thjeshtë, edhe kur nuk ka shkrehur armë, nuk e ka patur që fqinjit shqiptar t’ja marrë shtëpinë. Është ky një realitet në pjesën veriore të Mitrovicës, ku ndodh që shqiptari i dikurshëm që jetonte aty, nga ana jugore e Ibrit, të sheh se si serbi në anën veriore ka zënë shtëpinë e tij. Ai pra, fqinji i mirë i deridjeshëm nën ombrellën ideologjike të Bashkëim Vëllazërimit, që në Kosovë ofrohej dhe me modelin Bora – Ramiz.
Ndërsa në Çamëri, mund të hasësh të dy realitetet; edhe atë kur greku ia ka zënë shtëpinë fqinjit të përzënë shqiptar, por dhe atë kur e ka lënë të paprekur, ashtu duke u rrënuar, krah të vetës. Edhe pse serbë e grekë kanë një paralele mes tyre në vetëdijen shqiptare, fqinji jugor ka dhënë gjithsesi shenja diference në pikën e bashkëjetesës. Paçka fërkimeve kostante në historinë e dy kombeve, nuk ka të krahasuar bashkëjetesa shqiptaro-greke me atë shqiptaro-serbe. Edhe nga fakti që grekët gjithsesi nuk janë sllavë. Fakti që në Greqi jetojnë e punojnë, e madje janë integruar me mijra shqiptarë në gjysëmshekulli, tregon se mes dy popujve ekzistojnë resurse pozitive si garanci që jo gjithnjë sharlatanët me pushtet mund t’i tërheqin për hunde. /tesheshi.com/
