Ishte ajo kohë kur këndohej “mbahu nënë mos kij frikë, se ke djemtë në Amerikë…”. Vokacioni i vargjeve, ishte dhe ekonomik. Shqiptarëve të drobitur nga komunizmi, Shkurte Fejza sikur i mbante me gajret duke u thënë se do jenë zenginët e Amerikës ata që do u ndihmojnë të vini katandi. Por kohë pas kohë u pa se ishte thjesht një mit nacional. Sot, pas 27 vitesh, e kë të vështirë të krijosh një listë me diasporas të cilët kanë investuar në atdheun amë….
Apeli i sotëm i Edi Ramës për të ftuar diasporën e kamur që të investojë në Shqipëri. është i disati si retorikë, por faktikisht kur ka pasur nisma të forta nga shqiptarë të kamur, qeveritarët jo vetëm nuk i kanë përkrahur por i kanë bllokuar.
Nga ana tjetër, edhe entuziazmi i shumë të pasurve shqiptarë ka rënë, duke parë këtë sjellje jo bujare të Tiranës.
Të vetmit biznesmenë të njohur nga mërgata shqiptare apo nga trevat që mbahen mend të Shqipëri janë: Hajdin Sejdia apo Iliria Holding; Ekrem Bardha, i ndjeri Vebi Velia apo edhe vëllezërit “Devolli”, që më pas u shpërngulën totalisht në Kosovë, por që një pjesë të tregut e kanë edhe në Shqipëri.
Hajdin Sejdia, nje drenicar i kamur, i lidhur me fije e aktorë tejet misteriozë, erdhi në Tiranë në fundin e viteve ‘80 me premtime se do të ndërtonte një kullë të madhe në mes të Tiranës, një hotel me 5 yje e qendër biznesi gjigande.
Por ai jo vetëm nuk e ndërtoi atë, por hapi një gropë prapa Pallatit të Kulturës, që mbeti me emrin “Gropa e Hajdin Sejdisë”.
Në fakt, Sejdia ishte i lidhur me ish-udhëheqësit komunistë dhe PD-ja sapo u krijua e sulmoi fort atë, madje Gramoz Pashko sapo erdhi në qeverinë e Stabilitetit si zv.kryeministër, ja hoqi lejen.
Por nuk’se Hajdini ishte investues serioz. Ai, edhe paratë për ta ndërtuar i mori nga njerëzit që i mashtroi dhe lekët o nuk jua ktheu kurrë ose pas shumë vitesh i ktheu pjesë-pjesë.
Vebi Velia, një biznesmen i fuqishëm nga Kërçova që aktivitetin e kishte në Kroaci, tentoi të sillte dhe të përqëndronte biznese të duhanit dhe përpunimit të ushqimeve në zonën e Librazhdit. Ai ndërtoi edhe një qendër biznesi, “Veve Center”. Më pas themeloi ALSAT-in, televizionin që u hap me shumë bujë, por më në fund përfundoi në duart e Rrezart Taçit, një “sheiku” shqiptar të naftës që më pas u shfry si tollumbace.
Është dhe Ekrem Bardha, një shqiptar nga Leskoviku, i arratisur në vitet ‘50 në SHBA, ku pasi punoi si berber në Detroid arriti të hapë mbi 20 restorante McDonald’s në të gjithë shtetin e Michiganit.
Pasuria dhe financimi për mjaft politikanë e bënë Bardhën të njohur me ambiente të fuqishme në SHBA, pasi kishte lobuar vazhdimisht për Kosovën.
Në vitin 1990, Ekrem Bardha erdhi me entuziazëm në Shqipëri që të sjellë përvojën e tij. Hapi të parin reztorant luksoz shqiptar, “Piazza” në qendër të Tiranës, që e menaxhoi e bija, Donika.
Por Ekremi u zhgënjye që në fillim me drejtuesit e rinj të PD-së që e shmangën dhe e gënjyen. Ekremi, një punëtor i çartur, është tërhequr nga jeta politike dhe ka ndërtuar një fermë në Marikaj.
Dhe skandali më i madh dhe zhgënjimi me miliarderët shqiptarë ka qenë natyrisht me më të famshëm pareli që kemi ne në botë. E ai është as më pak e as më shumë, por shqiptari nga Mareci i Prishtinës, që tani është numri dy i qeverisë së Kosovës: Behgjet Pacolli.
Siç e ka shpjeguar vetë themeluesi i Mabetex-it, ai në vitin 2002 ka ardhur në Tiranë më një qejf të madh që të blejë Hotel Dajtin, një xhevahir të turizmit shqiptar që u ndërtua nga italianët në vitet ‘40 të shekullit të shkuar. Por Berisha, atëherë President refuzoi. Madje burgosi edhe mikun dhe partnerin e vetëm të Pacollit në Tiranë, Vilson Ahmetin.
Siç duket qeveritarët nuk kanë dashur t’i bëjnë shqiptarët e pasur aktorë të rëndësishëm e me peshë, por vetëm i kanë penguar dhe ndëshkuar.
Antoni Athanas, një korçar që u bë i famshëm në Boston për restorantin e famshëm Antony’s Pier 4, nuk investoi asnjëherë në Shqipëri, megjithëse ai mblodhi 1 milionë dollaër për të blerë ambasadën shqiptare në Uashington. Dhe ndodhi që askush nuk i tha as “faleminderit”.
Këto janë vetëm disa shembuj, mund të ketë edhe më, por ngjajnë si “dy pika ujë” me njëri-tjetrin. Shqiptarët e mërgatës, jo se kanë munguar, por i kanë penguar, vazhdimisht…/tesheshi.com/
