Nga Bardha Nergjoni
Në prag të 78-vjetorit të lindjes aktori i mirënjohur i Kinematografisë shqiptare u gëzua me një dhuratë që ndoshta ishte lënë në harresë, siç vetë aktori e ka ndjerë shpesh veten. Në nder të tij u zhvillua një ceremoni për dorëzimin e titullit “Qytetar Nderi” me motivacionin “Për kontribut të shquar në promovimin e artit dhe kulturës qytetare të Elbasanit, për vlerat e spikatura në Teatër dhe Kinematografi, si një aktor i përmasave kombëtare”.
Në fakt, këtë titull Demir Hyskja e ka marrë qysh në tetor të vitit 2007 bashkë me aktorin e mirënjohur Robert Ndrenika dhe regjizorin Lec Shkllaku, në përvjetorin e teatrit Skampa. Nuk dihet pse por ceremonia e dhënies së këtij titulli u zhvillua 8 vjet më vonë.
Aktori i mirënjohur i skenës shqiptare dhe mbi të gjitha i teatrit Skampa, është ngjitur në skenë me vështirësi dhe i emocionuar për të marrë titullin e vlerësimit nga kryebashkiaku Qazim Sejdini dhe kryetari i Këshillit Bashkiak, Altin Idrizi.
Aktori i madh falenderoi bashkinë dhe të gjithë qytetarët për këtë vlerësim. Fjalët ishin të pakta por emocionet të mëdha pasi ngjiti sërish atë skenë ku janë fiksuar shumë role në jetën e tij artistike. Më 1 janar, Demir Hyskja feston 78-vjetorin e lindjes.
Ka kohë që ditët e aktorit janë pranë godinës së artit por pa aktrim. Orët më të shumta i kalon në oborrin e një shtëpie njëkatëshe pranë shkollës “Qamil Guranjaku”, here-herë kur ndjehet mirë zbret për një kafe me shokë në kafenenë e teatrit Skampa, pranë skenës që e deshi aq shumë. E përditëshmja e tij është e zakonshme, me pak harresë dhe me shumë mundime për shkak të moshës dhe shëndetit të dobësuar.
Pjesa tjetër, e shkuara e jetës dhe e artit, i përket nostalgjisë dhe kujtimeve. Mjafton ndonjë bisedë me të që të nisë rrëfimi. Fëmijëria, kapriçot, pasionet, konkursi për aktrim, sheshet e xhirimit, skena e teatrit, batutat mes kolegësh, aktorët Naim Frashëri, Kadri Roshi, Sandër Prosi…detajet janë një jetë.
Prej vitit 1992, “Artisti i Popullit” ka dalë në pension. Ndjen mall për teatrin dhe për filmin dhe sa herë që flet, i veçon. “Secili zhanër ka vlerën e vet, por teatri mbetet i pazëvendësueshëm. Në film xhirohesh dhe të shohin të tjerët, në teatër je përballë publikut, gjithçka e përfton në çast dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë”.
Demir Hyskja tregon se profesioni i tij ka qenë teknik ndërtimi dhe aktrimi nisi nga një nevojë e asaj kohe por që u kthye më pas në profesion jete. Pas shkollës në Elbasan, të mesmen e vazhdon në Teknikumin e Tiranës. Në këtë zanat ka punuar rreth 6-7 vjet si teknik ndërtimi. Martohet herët, por ligji e detyron të shkojë në shërbimin ushtarak. Ndoshta i shtyrë edhe nga ky fakt vendos ta provojë për t’u pranuar në degën e aktrimit duke synuar vazhdimin e shkollës së lartë.
“Në vitin 1962 u hap dega e aktrimit. Kisha dhënë ca prova me grupet amatore dhe isha mirë. Ndaj vendosa të konkuroj në Tiranë”. Kështu nis për të rrugëtimi i gjatë i aktorit. Konkurron para një regjizoreje sovjetike, e cila e vlerëson dhe Hyskja pranohet për aktrim. Gjithçka dukej shumë e bukur dhe e lehtë për të. Por me gruan që sapo kishte lindur fëmijën e parë dhe me kushtet e vështira financiare të asaj kohe, detyrohet ta braktisë shkollën. Pas lajmit se në Elbasan do të hapej teatri, kthehet në qytetin e lindjes e fillon punë në teatër.
“Kam interpretuar dhjetra role. Gjatë gjithë karrierës time mund të jenë rreth 100 role në teatër dhe ja 30 në filma”. Disa nga filmat që kujton janë “Mëngjese lufte” (1971), “Kur zbardhi një ditë” (1971), “Fije që priten” (1976), “Rrugicat që kërkonin diell” (1975), “Nëntori i Dytë” (1982), “Dhe vjen një ditë” (1986) etj.
Por rrëfimi pashmangshëm e çon në rolin e parë. Tregimet e aktorëve ndodh shpesh që të mbushen me humor por edhe me të papritura. “Eh, roli i parë ishte një rol si për lëmoshë. Pas ca provash për filmin “Ngadhënjim mbi vdekjen”, që është xhiruar në Gjirokastër, më lajmëruan me telegram që të shkoja se nisnin xhirimet. Vuajta të zitë e ullirit gjersa mbërrita. Sapo i zbrita autobusit para turizmit, i pari që takova ishte artisti i madh Naim Frashëri. “Po ku je o mendjemadhi i Elbasanit”, më thërret. “Po ti ku je o mendjemadhi i Republikës”, iu përgjigja. Më përqafoi fort e nisëm punën po atë ditë”. Edhe pse shpesh për shkak të shëndetit detyrohet të mbyllet në shtëpi, 40 vitet në skenë apo në sheshxhirim i bëjnë gjithnjë shoqëri bashkë me personazhet, regjisorët, aktorët, perdja e teatrit që ngrihet e ulet pas duartrokitjesh të gjata, një çak filmi… i përtërijnë emocione të përjetshme.
Ndonëse aktorin Hyskja e kemi fiksuar më shumë në filma, dashuria e tij janë rolet në teatër. Sa për shfaqjet dhe rolet më të mira të tij në teatër shprehet: “Gjatë gjithë asaj kohe që kam punuar jo gjithmonë kemi bërë vezë të kuqe, si i themi ne këtu nga Elbasani, por kemi bërë edhe laramane, ndoshta ndonjë ka mbetur dhe e bardhë fare. Por ato që konsiderojmë shfaqjet më të mira nuk harrohen kollaj. Kujtoj këtu pjesët ‘Familja e Peshkatarit’, ‘Dy krisma në Paris’. Unë me Astrit Çermën kemi patur role interesante si përshembull, Astriti gjykohej për vrasje dhe unë kisha rolin e avokatit mbrojtës duke e mbrojtur nga vdekja. Kjo shfaqje pati vlerat e veta në kohën e vet. Ka patur edhe shfaqje të tjera të realizuara me mjeshtëri. Nga fundi është ‘Tokë e ndezur’. Roli që më kanë lënë mbresa dhe që mendoj se unë kam marrë vlerat e tij është Ramë Ulnikaj tek ‘Tokë e ndezur’ e Fahri Balliut”, përfundon aktori elbasanas.
Ndërkohë që kinematografi prodhohet pak për të mos thënë aspak, teatri vazhdon dhe aktorë të rinj ngjiten në skenë në gjurmët e më të vjetërve. Demir Hyskja është një ndër aktorët protagonistë si në teatër ashtu edhe në filmin shqiptar, i cili me pasionin dhe talentin e tij qe jetëgjatë në skenë dhe plotësoi me dinjitet e përkushtim pjesën e tij të historisë në artin shqiptar. /tesheshi.com/
