Revista politike amerikane Foreign Policy publikoi një artikull të historianit amerikan Bret Devereaux, ekspert i ekonomisë dhe ushtrisë, për arsyet që i shtyjnë ushtritë të kryejnë krime të tmerrshme.
Devereaux thotë në fillim të artikullit se lufta në Ukrainë ekspozoi krimet e ushtrisë ruse kundër civilëve ukrainas, prandaj kjo çështje zë një vend të dukshëm sot.
Ai vuri në dukje se të gjitha luftërat përfshijnë një farë mase brutaliteti, por se disa ushtri, si forcat aktuale ruse, janë më të prirura për të kryer mizori se të tjerat. Ai shton se lufta si një akt force e shtyn secilën palë drejt brutalitetit ekstrem për nga natyra e saj.
Megjithatë, për disa ushtri, aktet e dhunës kundër civilëve dhe krimet e tjera të luftës përbëjnë një shpërqendrim në të cilin brutaliteti i natyrshëm i luftës thyen barrierat institucionale dhe kulturore të krijuara për t’i udhëhequr dhe kontrolluar ata.
Kultura organizative dhe faktorë të tjerë
Ai shpjegoi se historianët në të kaluarën e afërt dhe të largët kanë identifikuar modele të qarta të llojit të ushtrive që i dorëzohen plotësisht brutalitetit të luftës. Ai thotë se mizoritë nuk ndodhin pa arsye, as nuk janë të natyrshme në disa vende përtej të tjerave. Në vend të kësaj, ato janë produkt i kulturës organizative, vendimit komandues dhe strukturave institucionale që mbrojnë ushtrinë nga kontrolli apo përgjegjësia civile.
Një nga arsyet që nxit prirjen e ushtrisë për mizori është disiplina brutale brenda organizatës ushtarake. Ushtarët që kanë qenë të ekspozuar ndaj trajtimit brutal brenda hierarkisë ushtarake i shfryjnë zhgënjimet e tyre mbi civilët. Ai përmendi shembullin e Ushtrisë Perandorake Japoneze, duke cituar një pasazh nga historiani japonez Saburo Yenaga, i cili tha: “Në fund të fundit, ata zbatuan vetëm atë që mësuan në trajnimin bazë.”
Ironia është se disiplina brutale e sistemit që supozohej të inkurajonte bindjen, e bëri të vështirë kontrollin e ushtrive japoneze, veçanërisht oficerëve të rinj, “duke minuar efikasitetin dhe profesionalizmin e tyre”.
Autori citoi gjithashtu historianen amerikane Isabel Hull të thoshte se ushtria perandorake gjermane u përqendrua në bindjen e verbër (Kadavergehorsam) ndaj vartësve të eprorëve, dhe i njëjti model u vu re në Spartën e lashtë.
Megjithëse kultura organizative midis ushtarëve të rregullt është padyshim një faktor ndikues, vendimet e lidershipit, dhe rrjedhimisht kultura strategjike midis oficerëve, janë vendimtare. Prirja e ushtrive për të kryer krime është kryesisht për shkak të faktit se ushtarët e bindur ndjekin urdhrat brutale të oficerëve të tyre. Kur oficerët pengohen në një moçal lufte, ata përpiqen të rifitojnë vrullin dhe të arrijnë rezultate në terren në të njëjtën mënyrë si në kazermë: dhunë e tepruar që përshkallëzohet shpejt në mizori.
Një shembull praktik
Hull e dokumenton këtë dinamikë, për shembull, në represionin brutal gjerman ndaj popullit Herero në Afrikën jugperëndimore (1904-1907) në Namibinë e sotme. Frustrimi nga dështimi i ushtrisë gjermane për të arritur një fitore vendimtare, përfundimtare (gusht 1904) çoi në një përshkallëzim të brutalitetit për të arritur një fitore të qartë. Komandanti i forcave gjermane atje kreu shfarosjen sapo u bë e qartë se një fitore e qartë nuk ishte më e mundur. Përshkallëzimi i vazhdueshëm i dhunës në atë kohë kishte krijuar tashmë një strukturë që lejonte ushtarët gjermanë të përfshiheshin në akte mizore dhe dhune, një model që vazhdoi edhe kundër popullsisë së kapur dhe të burgosur të Hereros.
Një nga faktorët e rëndësishëm, thotë autori, që i bën ushtritë të prirura ndaj krimit është mungesa e kontrollit të jashtëm efektiv nga autoritetet civile mbi kulturën ose sjelljen ushtarake. Ai përmendi shumë shembuj për këtë nga ushtritë japoneze dhe gjermane, si dhe nga ushtria e Spartës.
Ai tha se elementë të të njëjtit model janë mjaft të dukshëm në forcat e armatosura ruse. Në të njëjtën kohë, vendimet e komandës ruse krijuan një strukturë të qartë lejeje për brutalitet të mëtejshëm. Ai shton se shërbimet e inteligjencës amerikane kanë paralajmëruar para “pushtimit” rus të Ukrainës se ato forca kanë një “listë pushkatimi” për ukrainasit që duhet të vriten ose të dërgohen në kampe, duke përfshirë gazetarë, aktivistë dhe minoritete. Ai vuri në dukje se forcat ruse kishin sjellë krematoriumet e lëvizshme në një pushtim që ata prisnin të ishte relativisht i shpejtë dhe i lehtë, gjë që mund të tregojë shkallën e vrasjes së synuar pas pushtimit që ata prisnin të arrinin.
Autori thotë se ekziston një faktor i rëndësishëm dhe ai është kultura e brendshme e ushtrisë ruse dhe krenaria e saj me axhendën ideologjike të presidentit rus Vladimir Putin, gjë që e bën atë imun ndaj kritikave efektive apo mbikëqyrjes civile. Forca e vetme që kontrollon ushtrinë është shërbimi i sigurisë, i cili kujdeset për besnikërinë ndaj Putinit, jo për respektimin e ligjeve të luftës.
Është për këto arsye, shton ai, që krimet janë bërë sjellje e mësuar e ushtrisë ruse, nga Çeçenia në Siri në Ukrainë. Komponentët e krimeve nuk janë qartësisht ose në mënyrë unike ruse, por Rusia, si shumë vende të tjera para saj, ndërtoi një ushtri të aftë për të kryer krime, të cilat tashmë i ka lëshuar në Ukrainë. /tesheshi.com/
