Nga Zejd Aslem
Festa e mbrojtësit të kombëtares turke, Merih Demiral, pas shënimit të golit të dytë ndaj Austrisë, që i siguroi ekipit të tij një dalje në çerekfinale të Euro 2024, shkaktoi një polemikë të madhe në qarqet sportive dhe politike zyrtare dhe jozyrtare.
Demirali ngriti duart me gishtin e vogël dhe gishtin tregues të ngritur, që përfaqëson simbolin e Ujqërve Gri, një grup politikisht i Partisë Lëvizja Nacionaliste, i cili është i ndaluar në shumë vende evropiane, si Austri dhe Francë.
Sulm i madh ndaj Demiralit
Polemika filloi pasi ministrja e Brendshme gjermane Nancy Faeser postoi një postim ku shprehte pakënaqësinë e saj për shfaqjen e simbolit të Ujqërve Gri nga Demiral.
“Në stadiumet tona nuk ka vend për simbolet e ekstremit të djathtë turk. Përdorimi i Kampionatit Evropian si një platformë për racizmin është e papranueshme. Ne presim që UEFA të hetojë këtë rast dhe të vlerësojë sanksionet e mundshme”, tha ajo.
Faeser ndau gjithashtu një lidhje me një analizë të pranisë së Ujqërve Gri në Gjermani nga Zyra Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës (BfV), duke shpjeguar: “Shërbimet tona të inteligjencës po monitorojnë nga afër ekstremistët e krahut të djathtë turq në Gjermani”.
Kjo do të thotë se prania e Ujqërve Gri është nën mbikëqyrjen e Zyrës Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës në Gjermani, por Ujqërit Gri dhe simboli i tyre nuk janë të ndaluar në këtë vend.
UEFA nisi një hetim kundër mbrojtësit turk për “sjellje të pahijshme të mundshme” gjatë ndeshjes sipas paragrafit 4 të nenit 31 të rregullores së saj disiplinore. Në një deklaratë ajo theksoi se është caktuar një “hetues që vendos për çështjet e etikës dhe disiplinës”.
Në këtë kontekst, Shoqëria Gjermano-Izraelite (DIG), e cila i cilësoi Ujqërit Gri si një kërcënim për hebrenjtë, armenët, grekët dhe kurdët, u bëri thirrje autoriteteve gjermane që të ndalojnë këtë grup të krahut të djathtë. Kryetari i kësaj shoqërie, Volker Beck, në një deklaratë tha: “Idetë ideologjike të këtyre nacionalistëve fashistë kërcënojnë sigurinë publike”.
Reagimet zyrtare
Të mërkurën, Ministria e Jashtme turke thirri në ambasadorin gjerman në Ankara për shkak të kërkesës së Berlinit që UEFA të vendosë sanksione ndaj Demiralit, ndërsa të enjten Ministria e Jashtme gjermane thirri ambasadorin turk në Berlin në shenjë proteste për gjestin e Demiralit, duke e konsideruar si “ekstremist”.
Ministria e Punëve të Jashtme turke lëshoi një deklaratë duke dënuar reagimet e motivuara politikisht për përdorimin e një simboli historik dhe kulturor, pa shënjestruar askënd, gjatë festimeve në një garë sportive.
“Është e papranueshme që UEFA po kryen një hetim disiplinor kundër futbollistit tonë Merih Demiral”, thuhet në deklaratë.
Në të njëjtin kontekst, ministri turk i Rinisë dhe Sporteve, Osman Aşkın Bak tha: “Zhurmat rreth këtij lloj festimi janë të tepruara”.
Në platformën X ai ka postuar një foto të Demiralit me komentin: “Nuk ka nevojë të shkruhet gjerësisht për këtë temë”.
Omer Celik, një zëdhënës i Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim, komentoi: “Ata që shqetësohen për racizmin dhe fashizmin duhet ta kthejnë vëmendjen te zgjedhjet e fundit në Evropë.”
Duke komentuar situatën, kreu i Partisë Lëvizja Nacionaliste, Devlet Bahçeli kritikoi UEFA-n duke thënë se hetimi ishte “i njëanshëm dhe i padrejtë”, duke theksuar se “pjesëmarrja e UEFA-s në këtë fushatë kundër Turqisë dhe turqve është pjesë e një sërë provokimesh të vazhdueshme”.
Në mbështetje të kombëtares së Turqisë, sipas aktivistëve, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan po përgatitet të marrë pjesë në ndeshjen çerekfinale të Euro 2024 të së shtunës në Berlin mes vendit të tij dhe Holandës, pasi anuloi një udhëtim në Azerbajxhan në të njëjtën ditë.
Omer Bayram i tha Al Jazeera-s se ai përjashtoi mundësinë e një përshkallëzimi të krizës aktuale midis Ankarasë dhe Berlinit dhe tha se ai do të mbetet brenda kornizës së mosmarrëveshjeve politike edhe nëse UEFA vendos të sanksionojë Merih Demiralin, megjithëse ekziston mundësia që të mos vendosë sanksione.
Bayram iu referua zemërimit që kishte kapluar Evropën pasi kombëtarja e Turqisë festoi me një “përshëndetje ushtarake” gjatë raundit të tetë të kualifikimeve për Euro 2020, por nuk rezultoi në asgjë më serioze sesa një shkëmbim mesazhesh mes palëve të interesuara.
Reagime jozyrtare
Mbrojtësi turk mori shumë mbështetje nga populli turk pasi UEFA njoftoi se ata synojnë të nisin një hetim kundër tij.
Gazetarja Sevda Turkusev ka deklaruar mbështetjen e saj për Demiralin që në momentin e parë dhe tha: “Demiral, ne jemi me ju. UEFA hapi një hetim ndaj djalit tonë që ngriti simbolin e Ujqërve Gri, që tregon identitetin turk, a nuk është kështu?”.
Në të njëjtin kontekst, në llogarinë zyrtare të një tifozi të klubit turk Fenerbahçe është publikuar një foto e Demiralit duke mbajtur lart simbolin e Ujqërve Gri me komentin: “Ka njerëz që janë mërzitur, le të vazhdojmë t’i mërzisim”.
Nga ana tjetër, ish-deputeti i Partisë Popullore Demokratike pro-kurde, Ferhat Encu, dënoi atë që bëri lojtari turk, duke thënë: “Nuk do të jem kurrë me racistët dhe fashistët. Vetëm sot ringjallëm kujtimin e Madimak. Ata që dogjën Madimak vendosën këtë shenjë. Poshtë fashizmi”.
Kush janë Ujqërit Gri?
Një grup i themeluar në vitet 1960 nga koloneli Alparslan Turkes, i cili luajti një rol të spikatur në grushtin e shtetit të vitit 1960 në Turqi dhe themeloi Partinë e Lëvizjes Nacionaliste, një parti aleate e Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim në pushtet.
Emri i saj lidhet me një legjendë të lashtë që tregon për luftën gjenocidale kundër turqve, në të cilën mbijetoi vetëm një fëmijë, i cili u detyrua të martohej me një ujk dhe me të kishte dymbëdhjetë pasardhës që ringjallën fiset turke.
Grupi mbron idenë e epërsisë së racës turke, kundërshton dhënien e shtetësisë për kurdët dhe alevitët e Turqisë dhe përballet me akuza se është një lëvizje “fashiste ekstremiste”.
Ai gjithashtu besohet se ka luftuar në Azerbajxhan kundër Armenisë, përpara se të përfshihej në përpjekjen për grusht shteti që çoi në ndalimin e tij atje, dhe u ndalua gjithashtu në Kazakistan në 2005.
Një raport i vitit 2017 nga Agjencia Federale për Edukimin Qytetar (bpb) thotë se ky grup është lëvizja më e madhe e krahut të djathtë në Gjermani, duke tejkaluar lëvizjet neo-naziste. Raportet evropiane konfirmojnë se Ujqërit Gri janë aktivë në formë të paarmatosur në vende me komunitete të mëdha turke, si Gjermania, Holanda, Austria, Franca dhe Belgjika.
Në vitin 2020, Franca mori një vendim për të ndaluar këtë grup pasi përdhosi një monument të gjenocidit të pretenduar armen pranë qytetit të Leon, duke shkruar mbi të Ujqërit Gri. Qeveria turke iu përgjigj këtij vendimi duke thënë se “nuk ekziston një organizatë e quajtur Ujqërit Gri”. /tesheshi.com/
