Mali i Zi dhe Shqipëria iu bashkuan zyrtarisht Iniciativës së Tre Deteve (3SI) gjatë samitit jubilar të dhjetë të mbajtur në Varshavë, duke e çuar numrin e anëtarëve të kësaj platforme rajonale në 15 vende nga rajonet e Adriatikut, Balltikut dhe Detit të Zi.
Iniciativa e Tre Deteve është një platformë politike joformale që bashkon vendet e Evropës Lindore dhe Qendrore përgjatë Detit Baltik – Adriatik – të Zi.
Sa anëtarë ka Iniciativa?
Nisma ka bashkuar deri më sot 13 shtete anëtare të BE-së: Austria, Bullgaria, Kroacia, Republika Çeke, Estonia, Greqia, Letonia, Lituania, Hungaria, Polonia, Rumania, Sllovakia dhe Sllovenia, dhe së fundi i janë bashkuar Mali i Zi dhe Shqipëria.
Anëtarët e asociuar janë Ukraina dhe Moldavia, ndërsa Turqia dhe Spanja janë propozuar si aleatë të rinj strategjikë.
Cili është qëllimi i Iniciativës?
Qëllimi është të forcohen ndërlidhjet Veri-Jug brenda BE-së, veçanërisht në sektorët e energjisë, transportit dhe dixhitalit.
Platforma ka mbështetje të fortë nga SHBA-të, ndërsa Gjermania, Japonia dhe Komisioni Evropian janë gjithashtu partnerë strategjikë.
Çfarë është Iniciativa e Tre Deteve?
Iniciativa e Tre Deteve është para së gjithash një projekt politik që synon përmirësimin e bashkëpunimit ekonomik dhe zhvillimin e vendeve pjesëmarrëse në të.
Fokusi i punës së Iniciativës është ndërtimi i infrastrukturës në sektorët e energjisë, transportit dhe dixhitalit, pra forcimi i boshtit Veri-Jug në lindje të kontinentit evropian.
Një nga arsyet për krijimin e kësaj iniciative ishte ndjenja e kërcënimit nga Rusia midis vendeve të Evropës Lindore, përkatësisht varësia e tyre nga burimet energjetike ruse.
A ndikoi agresioni rus kundër Ukrainës në Nismë?
Agresioni rus kundër Ukrainës ndikoi gjithashtu në ndryshimin e prioriteteve ekonomike dhe politike të kësaj platforme.
Në plan të parë tani është çështja e sigurisë. Ishte sulmi rus ndaj Ukrainës arsyeja pse Ukraina dhe Moldavia shprehën interes për t’u bashkuar me Iniciativën e Tre Deteve.
Presidenti polak Andrzej Duda, mikpritës i samitit në të cilin Mali i Zi dhe Shqipëria u pranuan në Nismë, theksoi se pranimi i këtyre dy vendeve vjen në një moment të ndjeshëm gjeopolitik, veçanërisht në dritën e luftës në kufijtë lindorë të Polonisë.
“Samiti i këtij viti është veçanërisht i rëndësishëm për shkak të situatës aktuale gjeopolitike. Besoj se anëtarët e rinj do të kontribuojnë në një bashkëpunim më të frytshëm”, tha Duda.
Kur u themelua Iniciativa Tre Dete?
Në vitin 2015, Presidenti polak Andrzej Duda dhe presidentja e atëhershme kroate Kolinda Grabar-Kitarović njoftuan “zhvillimin” e një iniciative të re, e cila fillimisht ishte menduar si një projekt infrastrukturor për të forcuar bashkëpunimin midis vendeve të Evropës Lindore dhe Qendrore.
Takimi i parë në samitin e Iniciativës së Tre Deteve u mbajt në vitin 2016 në Dubrovnik.
Një vit më vonë në Varshavë, SHBA-të njoftuan se donin të bashkëpunonin më ngushtë me atë platformë.
Në takimin në Bukuresht në vitin 2018, Gjermania njoftoi gjithashtu interesin e saj për një angazhim më të fortë brenda Nismës.
Si financohet
Është krijuar një fond investimi për të financuar projekte të përbashkëta.
Ish-Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Mike Pompeo, u zotua të mbështesë platformën me një miliard dollarë.
“Përmes mekanizmit të bashkëpunimit ndërkombëtar dhe me mbështetjen e Kongresit, ne do t’i ofrojmë një miliard dollarë Evropës Qendrore dhe Lindore për Iniciativën e Tre Deteve”, tha Pompeo në një konferencë sigurie në Mynih në fillim të vitit 2020.
Antony Blinken, Sekretari i Shtetit i SHBA-së në administratën e Presidentit Joe Biden, njoftoi gjithashtu mbështetje të fortë financiare për platformën.
Blinken njoftoi “financim të ri të madh” nga Korporata e Financave të Zhvillimit të SHBA-së (DFC) për fondin e Iniciativës në një tubim në Riga në verën e vitit 2022.
Jozyrtarisht, kjo ndihmë pritej të arrinte në 300 milionë dollarë.
Iniciativa ka një fond investimi që në kohën e njoftimit të Blinken vlente 928 milionë euro, me potencial për t’u rritur në tre deri në pesë miliardë dollarë. /tesheshi.com/
