Ç’do të thotë fitorja e Trump për Ukrainën, Lindjen e Mesme dhe Kinën?

Tom Bateman, BBC

Gjatë fushatës së tij, Trump bëri premtime të gjera politike, shpesh pa detaje specifike, të bazuara në parimet e mosndërhyrjes dhe proteksionizmit tregtar – ose siç e quan ai, “Amerika e Para”.

Fitorja e tij sinjalizon një nga ndërprerjet më të rëndësishme të mundshme në qasjen e Uashingtonit ndaj çështjeve ndërkombëtare në mes të krizave të njëkohshme.

Rusia, Ukraina dhe NATO

Gjatë fushatës, Trump ka përsëritur shpesh se mund t’i japë fund luftës midis Rusisë dhe Ukrainës “brenda një dite”. Kur është pyetur se si, ai ka sugjeruar arritjen e një marrëveshjeje, por ka refuzuar të japë detaje.

Një dokument i shkruar nga dy prej ish-shefave të sigurisë kombëtare të Trump në maj, sugjeron që SHBA duhet të vazhdojë furnizimin me armë për Ukrainën, por ta kushtëzojë këtë mbështetje me përfshirjen e Kievit në bisedime paqeje me Rusinë.

Për të joshur Rusinë, Perëndimi do të premtonte të shtynte hyrjen e shumëkërkuar të Ukrainës në NATO. Ish-këshilltarët theksuan se Ukraina nuk duhet të heqë dorë nga synimi për të rimarrë të gjithë territorin e saj të pushtuar nga Rusia, por duhet të negociojë duke u bazuar në linjat aktuale të frontit.

Kundërshtarët demokratë të Trump, të cilët e akuzojnë atë për afërsi të tepruar me presidentin rus Vladimir Putin, pohojnë se qasja e tij është një lëshim për Ukrainën dhe se do të rrezikojë të gjithë Evropën.

Trump ka theksuar vazhdimisht se prioriteti i tij është t’i japë fund luftës dhe të frenojë shterimin e burimeve të SHBA-së.

Nuk është e qartë nëse letra e ish-këshilltarëve përfaqëson plotësisht mendimin e tij, por ajo shërben si udhërrëfyes për llojin e këshillave që ka të ngjarë të marrë.

Qasja e tij “Amerika e Para” për t’i dhënë fund luftës shtrihet gjithashtu te çështja strategjike e së ardhmes së NATO-s, aleanca ushtarake transatlantike “të gjithë për një dhe një për të gjithë” e krijuar pas Luftës së Dytë Botërore, fillimisht si një mburojë kundër Bashkimit Sovjetik.

Sot NATO ka 32 vende anëtare dhe Trump ka qenë prej kohësh skeptik ndaj aleancës, duke akuzuar Evropën për mbështetje të tepruar në premtimin amerikan për mbrojtje.

Nëse ai do ta tërhiqte vërtet SHBA-në nga NATO – një lëvizje që do të përfaqësonte ndryshimin më të madh në marrëdhëniet e mbrojtjes transatlantike në pothuajse një shekull – mbetet një çështje debati.

Disa aleatë të tij sugjerojnë se linja e ashpër e Trump është vetëm një taktikë negociuese për t’i detyruar anëtarët të përmbushin udhëzimet për shpenzimet e mbrojtjes të aleancës.

Realiteti është se udhëheqësit e NATO-s do të shqetësohen seriozisht se çfarë do të thotë fitorja e tij për të ardhmen e aleancës dhe si perceptohet efekti i saj parandalues nga udhëheqësit armiqësorë.

Lindja e Mesme

Ashtu si me Ukrainën, Trump ka premtuar të sjellë “paqe” në Lindjen e Mesme – duke sugjeruar se do t’i jepte fund luftës Izrael-Hamas në Gaza dhe luftës Izrael-Hezbollah në Liban – megjithëse nuk ka shpjeguar se si.

Trump ka pohuar shpesh se, nëse ai do të ishte në pushtet dhe jo Joe Biden, Hamasi nuk do të kishte sulmuar Izraelin për shkak të politikës së tij të “presionit maksimal” ndaj Iranit, i cili financon këtë grup.

Në përgjithësi, ka gjasa që Trump të përpiqet të rikthejë politikën e tij, që përfshiu tërheqjen e SHBA-së nga marrëveshja bërthamore me Iranin, zbatimin e sanksioneve më të rënda ndaj tij dhe vrasjen e gjeneralit Kasem Suleimani – komandantit kryesor ushtarak të Iranit.

Gjatë kohës në Shtëpinë e Bardhë, Trump zbatoi politika të forta pro-izraelite, duke e shpallur Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit dhe duke zhvendosur ambasadën e SHBA-së atje nga Tel Avivi – një lëvizje që forcoi mbështetjen e bazës së tij ungjillore të krishterë, një grup kyç i votuesve republikanë.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu e quajti Trumpin “mikun më të mirë që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë”.

Megjithatë, kritikët argumentojnë se politika e tij kishte një efekt destabilizues në rajon.

Palestinezët bojkotuan administratën Trump për shkak të braktisjes nga Uashingtoni të pretendimit të tyre për Jerusalemin – qyteti që formon qendrën historike të jetës kombëtare dhe fetare për palestinezët.

Ata u izoluan më tej kur Trump ndërmjetësoi të ashtuquajturën “Marrëveshje të Abrahamit”, e cila arriti një marrëveshje historike për normalizimin e marrëdhënieve diplomatike midis Izraelit dhe disa vendeve arabe dhe muslimane. Këto vende e njohën Izraelin pa pasur nevojë që ai të pranonte një shtet të ardhshëm palestinez – zgjidhja me dy shtete – një kusht më parë për një marrëveshje të tillë rajonale.

Në këmbim të njohjes së Izraelit, vendet e përfshira përfituan akses në armë të avancuara amerikane.

Palestinezët mbetën në një nga pikat më të izoluara në historinë e tyre nga e vetmja fuqi që mund të aplikojë ndikim real ndaj të dyja palëve – duke dëmtuar më tej aftësinë e tyre, ashtu siç e perceptuan, për t’u mbrojtur.

Gjatë fushatës, Trump bëri disa deklarata duke thënë se dëshiron që lufta në Gaza të përfundojë.

Ai ka pasur një marrëdhënie komplekse dhe ndonjëherë problematike me Netanyahun, por padyshim që ka aftësinë të ushtrojë presion ndaj tij.

Trump ka gjithashtu një histori të marrëdhënieve të ngushta me liderët e vendeve arabe kyçe që mbajnë kontakte me Hamasin.

Është e paqartë se si do të manovronte midis dëshirës së tij për të treguar mbështetje të fuqishme për udhëheqjen izraelite dhe përpjekjeve për të ndalur luftën.

Aleatët e Trump shpesh e portretizojnë paparashikueshmërinë e tij si një aset diplomatik, por në një Lindje të Mesme të paqëndrueshme dhe shumë të kontestuar, tashmë në një krizë historike, nuk është e qartë se si do të realizohej kjo.

Trump do të duhet të vendosë se si – apo nëse – do të çojë përpara procesin e ngecur diplomatik të nisur nga administrata Biden për një armëpushim në Gaza në këmbim të lirimit të pengjeve të mbajtura nga Hamasi.

Kina dhe tregtia

Qasja e Amerikës ndaj Kinës është fusha më e rëndësishme strategjike e politikës së saj të jashtme – dhe ajo që ka ndikimet më të mëdha për sigurinë dhe tregtinë globale.

Gjatë kohës që ishte në detyrë, Trump e cilësoi Kinën si një “konkurrent strategjik” dhe vendosi tarifa mbi disa importe kineze në SHBA, duke shkaktuar reagimin e Pekinit me tarifa për importet amerikane.

Pati përpjekje për të ulur tensionet tregtare, por pandemia e Covid-it e eliminonte këtë mundësi, dhe marrëdhëniet u përkeqësuan më tej pasi ish-presidenti e etiketoi Covid-in si një “virus kinez”.

Ndërkohë që administrata Biden pretendoi të ndiqte një qasje më të përgjegjshme ndaj politikës së Kinës, ajo vazhdoi të aplikonte shumë nga tarifat e vendosura gjatë administratës së Trump mbi importet kineze.

Politika tregtare është lidhur ngushtë me perceptimet e votuesve amerikanë për mbrojtjen e vendeve të punës në prodhim – edhe pse shumë nga humbjet afatgjata të vendeve të punës në industritë tradicionale amerikane si çeliku kanë qenë rezultat i automatizimit të fabrikave dhe ndryshimeve në teknologjinë e prodhimit, po aq sa konkurrenca globale dhe zhvendosja e prodhimit jashtë vendit.

Trump ka lavdëruar presidentin kinez Xi Jinping si një lider “të shkëlqyer” dhe “të rrezikshëm”, i cili udhëheq me efikasitet 1.4 miliardë njerëz me një “grusht të hekurt” – një aspekt që kundërshtarët e tij e karakterizojnë si admirim të Trump për “diktatorët”.

Duket se ish-presidenti priret të largohet nga qasja e administratës Biden për ndërtimin e partneriteteve më të forta të sigurisë me vendet e tjera të rajonit, në një përpjekje për të frenuar Kinën.

SHBA ka vazhduar ndihmën ushtarake për Tajvanin e vetëqeverisur, të cilin Kina e konsideron si një provincë të shkëputur që përfundimisht do të vihet nën kontrollin e Pekinit.

Në tetor, Trump deklaroi se nëse kthehej në Shtëpinë e Bardhë, ai nuk do të kishte nevojë të përdorte forcën ushtarake për të parandaluar një bllokadë kineze të Tajvanit, pasi Presidenti Xi e di se ai është “i çmendur [në kuptimin figurativ]”, dhe do të vendoste tarifa paralizuese për importet kineze në rast të një veprimi të tillë. /Tesheshi.com/