Nga Bashkim Kastrati
Buxheti i Kosovës vazhdon ta ketë burim kryesor të të hyrave Doganën e Kosovës dhe Administratën Tatimore të Kosovës (ATK). Qeveria e Kosovës ende nuk ka ndonjë alternativë tjetër për mbushjen e buxhetit. Agjencitë kryesore që mbushin buxhetin, vlerësohet se kanë treguar performacë të mirë në mbledhjen e të hyrave gjatë 9-mujorit të këtij viti. Rreth 2 miliardë euro është buxheti për këtë vit, shifër kjo e parashikuar edhe për buxhetin e vitit 2018.
Në vitet e fundit, Administrata Tatimore e Kosovës ka një trend pozitiv në rritjen e të hyrave tatimore. Nga 423 milionë euro sa është paraparë të grumbullojë ATK-ja, për këtë periudhë ka arritur të mbledhë 304 milionë euro, ose 13.2 milionë euro më shumë se në të njëjtën periudhë të vitit paraprak.
Që nga viti i kaluar, rritjen e të hyrave nga ATK e ka ndihmuar edhe forma e rimbursimit përmes kuponëve fiskalë, por mbetet të shihen bilancet se a do të bien këto të hyra pasiqë forma e rimbursimit është bërë në formë të lotarisë. Tesheshi.com ka raportuar disa herë se ndryshimi i formës së rimbursimit përmes kuponëve fiskalë ka ndikuar që qytetarët të mos i mbledhin ato, e kjo do të thotë që bizneset deklarojnë më pak të hyra dhe rrjedhimisht ATK-ja, mbledh më pak para.
Ndërkaq, sipas disa hulumtimeve të bëra nga organizatat joqeveritare, thuhet se Kosova ka shkallën më të lartë të shmangies së tatimit në rajon. Kjo vjen si pasojë e inspektimit të pamjaftueshëm të ndërmarrjeve, politikave fiskale jo favorizuese dhe lidhjeve të ngushta në mes ndërmarrjeve dhe zyrtarëve apo grupeve partiake.
Për këtë vazhdimisht është sugjeruar që Administratat Tatimore e Kosovës duhet të fuqizohet dhe të arrijë të sigurojë më shumë të hyra brenda territorit. Gjithashtu edhe në Doganën e Kosovës që është gjenerues i madh i të hyrave të buxhetit, thonë se ka arritur objektivat e parapara nga qeveria.
Në një komunikatë për media të Doganës se Kosovës thuhet se kjo agjenci ka arritur të grumbullojë 815 milionë euro, përkatësisht 7 milionë euro më shumë se projeksionet e kërkuara, kurse 42 milionë euro më tepër se në periudhën e njëjtë të vitit të kaluar.
Në anën tjetër, përfaqësues të komunitetit të biznesit dhe njohës së çështjeve të ekonomisë, mbushjen e buxhetit të Kosovës nga Dogana e Kosovës dhe Administrata Tatimore e kanë konsideruar si sinjal se sektorët tjerë që gjenerojnë të hyra nuk po funksionojnë.
Nëse tatimet bazohen në dogana, pra në importe, është shumë bazë jo e sigurt. Sepse pikësëpari, importet mund të ndryshojnë, mund të rriten apo të ulen. Po ashtu, nëse në bazë të marrëveshjeve ndërkombëtare tregtare, doganat hiqen, atëherë në mënyrë automatike të ardhurat reduktohen dukshëm.
Varësia e buxhetit vetëm nga institucionet e lartcekura konsiderohet si e paqëndrueshme dhe se duhet parë forma të tjera të mbushjes së buxhetit, si përmes investimeve të huaja, kjo për faktin se integrimi i Kosovës në mekanizma politik dhe ekonomik të Bashkimit Evropian do të thotë se më pak para do të vjelën nga doganat. Një shembull i kësaj situate është nënshkrimi i MSA-së ndërmjet Kosovës dhe Bashkimit Evropian.
Që nga fillimi i zbatimit të Marrëveshjes së Stabilizim Asocimit (MSA), si kontrata e parë në mes Kosovës dhe Bashkimit Evropian, të hyrat doganore në Kosovës kanë shënuar ulje, pasiqë disa produkte janë liruara nga taksa doganore e për disa tjera janë ulur taksat. Sipas të dhënave zyrtare, janë 19 milionë euro më pak të hyra që nga fillimi i zbatimit i MSA-së në prill të vitit të kaluar. /tesheshi.com/
