Anijet e reja janë produkti më i fundit i një fushate të zgjerimit detar që aspiron t’i japë Ankarasë ndikim shtesë në Mesdhe, Egje, Detin e Zi dhe më gjerë – Turqia ndau një shumë rekord prej 45.1 miliardë në 2025. dollar për shpenzimet ushtarake
Kur marina e Turqisë shpalosi dy anije të reja në flotën e saj këtë muaj, zyrtarët nuk lanë asnjë dyshim për shkallën e misionit të tyre – apo ambicien e tyre gjeopolitike që Turqia ruan ndaj fqinjëve të saj në Egje dhe Mesdhe.
Fregatat tre mijë tonëshe “do të përfaqësojnë forcën dhe vendosmërinë e kombit tonë në detet e botës“, tha Haluk Gorgun, kreu i Sekretariatit të Industrisë së Mbrojtjes të presidencës, në një ceremoni për të festuar nisjen. “Turqia po ndërmerr hapa të qëndrueshëm për t’u bërë një vend i fortë në det, me fuqi frenuese në terren dhe një zë në tryezën e bisedimeve”.
Anijet e reja janë produkti më i fundit i një fushate të zgjerimit detar që aspiron t’i japë Ankarasë ndikim shtesë në Mesdhe, Egje dhe Detin e Zi dhe më gjerë. Qëllimi është gjithashtu të diversifikohet një industri e lulëzuar e mbrojtjes vendase, e cila njihet më së shumti për mjetet e saj ajrore pa pilot, pra dronët.
Është një bast afatgjatë që mund të përfitojë nga një konflikt në rritje mbi rrugët tregtare detare, pasi rebelët Houthi të mbështetur nga Irani kërcënojnë transportin tregtar në brigjet e Jemenit, ndërkohë që Ukraina dhe Rusia kanë përplasje tregtare në Detin e Zi dhe NATO po rrit mbikëqyrjen për të adresuar sabotimin e dyshuar të kabllove nënujore.
Njëzet e nëntë anije të tjera mbeten në ndërtim në kantieret turke, duke përfshirë nëndetëset e para të prodhimit vendas, shkatërruesit dhe një aeroplanmbajtëse. Këto do të zgjerojnë flotën totale në 209 anije, sipas llogaritjeve të Bloomberg bazuar në analizat më të fundit nga Instituti Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
“Kjo jo vetëm që ndryshon ekuilibrin rajonal të fuqisë, por gjithashtu sinjalizon shfaqjen e Turqisë si një fuqi detare jashtë vendit, duke ruajtur dominimin në rajone strategjikisht jetike, gjeografikisht komplekse si Egje“, tha Suha Cubukcuoglu, studiues në Trends Research & Advisory me bazë në Abu Dhabi dhe autor i një libri mbi strategjinë detare të Ankarasë.
E gjithë kjo ka rrënjët në doktrinën “Atdheu Blu” i zhvilluar nga oficerët e marinës turke në 2006 dhe i miratuar më vonë nga qeveria, e cila kërkon të vendosë kontrollin mbi një pjesë më të madhe të ujërave që rrethojnë vendin.
Kjo ka çuar në konflikte të shumta me Greqinë dhe Qipron në Egje dhe Mesdheun Lindor mbi territorin dhe burimet energjetike nënujore. Tensionet janë zbutur që kur një përplasje anijesh në vitin 2020 pothuajse i shtyu fqinjët në konflikt, por asnjëra palë nuk është tërhequr nga pretendimet mbi shtrirjen e zonës së tyre ekskluzive ekonomike, raporton Bloomberg. Athina gjithashtu ka kërkuar të forcojë marinën e saj, duke vendosur një porosi prej 3.5 miliardë dollarësh për fregatat franceze në 2021.
Mes pretendimeve konkurruese mbi ujërat – dhe çdo burim energjie që mund të strehojë – Turqia ka kërkuar njohje ndërkombëtare për të forcuar pozicionin e saj, duke nënshkruar një marrëveshje për demarkacionin e kufirit detar me Libinë në vitin 2019 dhe tani po planifikon të njëjtën gjë me Sirinë.
Diku tjetër, marina u vendos për të shoqëruar një anije stërvitore turke në Somali, shtëpia e bazës më të madhe ushtarake jashtë shtetit të Ankarasë, duke kërkuar për hidrokarbure për të ndihmuar në nxitjen e ekonomisë prej një trilion dollarësh të vendit të saj.
E gjithë kjo fuqi zjarri nuk është e lirë. Turqia, tashmë një nga vendet me shpenzimet më të larta ushtarake në Mesdhe, ndau një rekord 1.6 trilion lira (45.1 miliardë dollarë) për mbrojtjen në 2025, një rritje prej 11% nga viti në vit.
Presidenti Rexhep Tajip Erdogan ka përdorur zhvillimin ushtarak për të mbrojtur prodhimin vendas, duke reduktuar varësinë nga furnizuesit perëndimorë, të cilët ndonjëherë kanë zbatuar embargo armësh ndaj Turqisë për shkak të mosmarrëveshjeve politike.
Dy fregatat që hynë në ujë këtë muaj u ndërtuan në kantieret detare TAIS me bazë në Stamboll sipas një kontrate me STM shtetërore. Ato janë të pajisura me armët më moderne dhe pajisjet e luftës elektronike nga kompanitë shtetërore si Roketsan AS dhe Aselsan AS të listuara në Stamboll.
“Ndërsa disa projekte kritike në fusha të tilla si sektori i nëndetëseve ende mbështeten në partneritetet e huaja – veçanërisht me Gjermaninë – ka një fokus në rritje tek mbështetja te vetja”, tha Sine Ozkarasahin, një anëtare jo e përhershme në Kolegjin e Mbrojtjes së NATO-s. /tesheshi.com/
