Një raport i Wall Street Journal, i cili zbuloi se Kina do t’i paguante Kubës miliarda dollarë në këmbim të krijimit të asaj që ajo e përshkroi si një “bazë sekrete spiune kineze”, kujtoi krizën e raketave kubane që shpërtheu midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe ish-Bashkimit Sovjetik në 1962.
Pavarësisht mohimeve zyrtare kineze dhe kubane se ka një bazë spiunazhi të përdorur nga Kina në Kubë, zyrtarët amerikanë kanë konfirmuar se baza ka funksionuar të paktën që nga viti 2019 dhe se negociatat janë duke u zhvilluar për zgjerimin dhe përmirësimin e saj.
Kriza Kubane e Raketave shpërtheu kur SHBA zbuloi aktivitetet e Bashkimit Sovjetik për të vendosur raketa bërthamore në territorin kuban, i cili është vetëm 90 milje nga territori i Floridës. Një situatë e tillë e shtyu Uashingtonin të vendoste një bllokadë detare ndaj Kubës për të parandaluar që raketat të arrinin atë.
Në një fjalim televiziv më 22 tetor 1962, Presidenti John F. Kennedy informoi amerikanët për raketat dhe shpjegoi vendimin e tij për të vendosur një bllokadë detare në Kubë. Ai deklaroi se administrata e tij është e përgatitur të përdorë forcën ushtarake nëse është e nevojshme për të eliminuar këtë “kërcënim për sigurinë kombëtare”. Bashkimi Sovjetik dhe SHBA-të i vendosën armët e tyre bërthamore në gatishmëri.
Pas trembëdhjetë ditësh negociatash të vështira, Kenedy dhe lideri i atëhershëm sovjetik Nikita Hrushovi ranë dakord për të zbutur tensionet. U arrit një marrëveshje sipas së cilës Moska do të tërhiqte raketat e saj nëse Uashingtoni do të premtonte të mos pushtonte Kubën më pas dhe të largonte raketat bërthamore amerikane nga territori turk afër Rusisë.
Uashingtoni ka qenë armiqësor ndaj Kubës që kur revolucioni i saj socialist në 1959 ishte një sukses. Ajo u drejtua nga Fidel Castro për t’i dhënë fund një regjimi besnik ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Një regjim komunist ende sundon sot në Kubë dhe sanksionet e vendosura nga Uashingtoni që nga vitet 1960 janë ende në fuqi. Përpjekjet e ish-presidentit Barack Obama për të normalizuar marrëdhëniet mes dy vendeve dështuan disa vite më parë, gjë që ka çuar në lidhjet e forta të Kubës me Kinën sot, të cilat më parë i kishte me ish-Bashkimin Sovjetik.
Doktrina Monroe
Shtetet e Bashkuara të Amerikës miratuan Doktrinën Monroe qysh në vitin 1832 dhe kuptimi i saj evoluoi në domosdoshmërinë e ndalimit të ndërhyrjes së fuqive të jashtme në hemisferën perëndimore (Amerika e Veriut, Qendrore dhe Jugore).
Megjithëse Uashingtoni ka krijuar një aleancë trepalëshe ECOWAS me Britaninë dhe Australinë dhe një aleancë të katërfishtë strategjike me Japoninë, Indinë dhe Australinë, përveç një aleance të fortë me Japoninë dhe Korenë e Jugut, dhe të drejtën për të përdorur bazat ushtarake në Filipine, nuk adreson akuzat e Pekinit se po punon për ta rrethuar atë ushtarakisht.
Rrjeti i aleancave amerikane në vendet fqinje me Kinën ka mundësuar praninë e dhjetëra mijëra trupave amerikane, qindra anijeve luftarake dhe bombarduesve ajrore pranë territorit kinez.
Gjatë fjalimit të tij në një forum sigurie në Singapor, ministri kinez i mbrojtjes Li Shangfu këshilloi Shtetet e Bashkuara dhe kërkoi që ato të merreshin me punët e veta. “Mënyra më e mirë për të parandaluar një incident është që anijet dhe avionët ushtarakë amerikanë të mos afrohen në ujërat dhe hapësirën tonë ajrore,” tha ai.
Kina beson, siç tha në një konferencë shtypi zëdhënësi i Ministrisë së Punëve të Jashtme, Wang Wenbin, se “administrata Biden po përpiqet të legjitimojë misionet e saj të zbulimit dhe aktivitetet e spiunazhit rreth ujërave territoriale dhe hapësirës ajrore të Kinës, duke bërë akuza që në fakt janë të pabaza.”
Rregullat e lojës
Nëse Kina shkon në Kubë në të ardhmen për të ngritur një strukturë mbikqyrjeje kundër Shteteve të Bashkuara, beson Wenbin, ajo do të ekzekutohet, për sa i përket ligjit ndërkombëtar dhe rregullave të lojës të përbashkëta për fuqitë e mëdha.
“Për sa kohë që qeveria kubane bie dakord, Shtetet e Bashkuara nuk kanë të drejtë të drejtojnë gishtin. Shikoni numrin e bazave ushtarake dhe agjencive të inteligjencës që Shtetet e Bashkuara kanë krijuar rreth Kinës dhe Kina nuk ka filluar ende të bëjë përpjekje të ngjashme për të vendosur forcat kineze pranë territorit amerikan”, shtoi ai.
Nga ana e tij, James Bosworth, një ekspert i politikës së jashtme amerikane ndaj Amerikës Latine dhe Karaibeve, paralajmëroi të dy vendet për rreziqet e krahasimit të kësaj krize me krizën e raketave kubane. Ai beson se analogjia më e mirë është rasti i stacionit të përgjimit dhe spiunazhit që Bashkimi Sovjetik dhe më pas Rusia drejtuan në Kubë për dekada të tëra, i njohur si “baza e Lourdes”.
Stacioni ndodhet jashtë Havanës dhe ishte një nga objektet më të mëdha të inteligjencës së huaj të operuar nga Moska gjatë dhe pas Luftës së Ftohtë. Moska i paguante Kubës qindra miliona dollarë në vit për të lejuar sovjetikët të përgjonin një gamë të gjerë sinjalesh radioje dhe telekomunikacioni amerikan. Kjo u siguroi atyre inteligjencë të rëndësishme, por nuk e pengoi rënien e mëvonshme të Bashkimit Sovjetik.
Tensioni në marrëdhënie
Lajmet për bazën vijnë në një kohë të çështjeve të mbivendosura që lidhen me atë që Uashingtoni e sheh si një përshkallëzim të konsiderueshëm të kërcënimeve kineze dhe konkurrencës strategjike me Pekinin, dhe armiqësisë së vazhdueshme dhe sanksioneve të vendosura nga SHBA ndaj Kubës më shumë se gjashtë dekada më parë.
Marrëdhëniet midis dy vendeve u acaruan në fund vitin e kaluar, pasi kryetarja e atëhershme e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA Nancy Pelosi vizitoi Tajvanin, të cilin Pekini e konsideron territor kinez. Vizita, e para nga një kryetar i Dhomës së Përfaqësuesve që nga Newt Gingrich në 1997, e shtyu Kinën të nisë manovra ushtarake rreth Tajvanit dhe të depërtojë disa herë në hapësirën e saj ajrore.
Tensionet më pas u rritën në fillim të këtij viti, pasi Shtetet e Bashkuara rrëzuan një balonë spiune kineze që kaloi në territorin amerikan. Javët e fundit kanë ndodhur dy incidente, kur një luftanije kineze për pak është përplasur me një destrojer amerikan në ngushticën e Tajvanit, pasi ka arritur në 150 metra larg saj, që është një distancë shumë e vogël duke marrë parasysh përmasat e këtyre anijeve të mëdha.
Pak ditë më parë ka ndodhur një tjetër incident i rëndë në ajër, kur një avion kinez ka bllokuar rrugën e një avioni zbulues amerikan mbi Detin e Kinës Jugore, duke bërë që për pak të përplasen. /tesheshi.com/
