Më 15 qershor, kur Irani nisi një kundërsulm kundër Izraelit, një turmë palestinezësh rreth Al Aksa-së, vendit të tretë më të shenjtë të Islamit që ndodhet në Jerusalemin Lindor të pushtuar, ngritën kokën por nuk u tkurrën kur panë raketat që fluturonin sipër kokës.
Pavarësisht agresionit të fundit ushtarak të Izraelit kundër Iranit, nuk kishte pushim për popullsinë e uritur në Gaza në anën tjetër të tokës së copëtuar, e cila ka duruar kapitujt më të ashpër të një lufte gjenocidale nga shteti sionist.
Por për një herë, kokat bërthamore vezulluese në qiell nuk ishin të destinuara për ta. Vetëm se, ato ishin mjaftueshëm afër për të ngjallur frikën e një komploti të vjetër sionist.
Xhamia Al Aksa ndodhet rreth 70 kilometra nga Tel Avivi dhe rreth 150 kilometra nga Tamra dhe Haifa, dy nga objektivat e fundit të Iranit. Edhe pse kilometrikisht larg nga zonat e shpërthimit, në terma raketash, është shumë afër.
Iranian missiles were seen crossing over the Al-Aqsa Mosque compound as they headed toward Israeli targets pic.twitter.com/LAAgatcjNH
— TRT World (@trtworld) June 15, 2025
“Sinqerisht, ky është momenti më i favorshëm që ata kanë një synim,” thotë ekspertja e Lindjes së Mesme Zahide Tuba Kor për TRT World.
“Izraeli mund të lëshojë një raketë balistike në Xhaminë Al Aksa përmes agjentëve të saj të Mossad-it në Iran, të shkatërrojë xhaminë dhe pastaj t’ia hedhë fajin Iranit,” thotë ajo.
Kor argumenton se në një klimë ku narrativat fetare dhe aludimet biblike janë bërë qendrore në retorikën e udhëheqësve izraelitë që nga 7 tetori 2023, nuk ka më kuptim të përcaktohen veprimet e Izraelit në Gaza si thjesht politike ose strategjike.
“Në rrethana normale, kjo do të tingëllonte si një teori konspiracioni e plotë, plotësisht irracionale. Por askush nuk mund të thotë se Izraeli ka vepruar në mënyrë racionale që nga 7 tetori.”
Ajo beson se goditja e vendit të shenjtë në mjegullën e luftës do t’i ofronte Izraelit mbulesën e përsosur për të çuar përpara qëllimet e tij, ndërsa njëkohësisht do ta drejtonte zemërimin rajonal drejt Iranit.
Në një video virale që u rishfaq mes armiqësive të vazhdueshme, një rabin ekstremist izraelit i quajtur Yosef Mizrachi dëgjohet duke paraqitur pikërisht këtë skenar.
“Nëse do të varej nga unë, do të bombardoja xhaminë Al Aksa dhe do të thoja se ishte një raketë iraniane për të provokuar një konflikt midis arabëve dhe iranianëve”, thotë ai, në një përkthim fjalë për fjalë nga hebraishtja.
Historianët thonë se ka pak arsye për të besuar se një plan si i tillë do të ishte jashtë mundësive për ata që kërkojnë përfitime strategjike afatgjata.
“Në një skenar të tillë, ata do të vrisnin dy zogj me një gur: do të thellonin më tej ndarjen ekzistuese suni-shiite dhe do të fillonin ta kushtëzonin botën muslimane me idenë se Al-Aksa një ditë mund të shkatërrohet“, vëren Zekeriya Kursun, kreu i Departamentit të Historisë në Universitetin Fatih.
Israeli rabbi: destroy Al-Aqsa with missile & blame it on Iran
Controversial Rabbi Yosef Mizrachi has called on Israeli officials to target Al-Aqsa Mosque with a missile and lay the blame on Iran for causing Arab states to take up arms against Tehran and allow Tel Aviv to build… pic.twitter.com/6UoAvKnfkL
— Middle East Monitor (@MiddleEastMnt) August 27, 2024
Ndërsa zyrtarët izraelitë shpesh këmbëngulin se nuk kanë ndërmend të ndryshojnë status quo-në në ambientet e xhamisë, të paktën që nga viti 2019, ata kanë lejuar lutjet hebraike në vend nën mbrojtjen e policisë.
Qeveria izraelite gjithashtu mbështet institucionet që ndjekin në mënyrë aktive këtë vizion. Midis tyre është lëvizja e Malit të Tempullit.
Qëllimi i deklaruar qartë i grupit është të shohë një tempull hebre të ndërtuar brenda kompleksit 1,300-vjeçar të nderuar si Shenjtërorja Fisnike, ku tani ndodhen xhamia Al Aksa dhe Kupola e Shkëmbit.
“Mali i Tempullit nuk mund të shenjtërohet kurrë në emër të Zotit pa hequr këto faltore pagane. Është sugjeruar që ato të hiqen, të transferohen dhe të rindërtohen në Mekë”, deklaron lëvizja në faqen e saj të internetit.
Një hetim i Haaretz në vitin 2018 zbuloi se Kenneth Abramowitz, një njeri i besuar i ngushtë i Kryeministrit Netanyahu, së bashku me zëvendësministrin e atëhershëm të mbrojtjes Eli Ben-Dahan, kontribuan me fonde të konsiderueshme në Institutin e Tempullit, një grup i lidhur me atë lëvizje.
Miti i viçit të kuq
Në vitin 2022, aktivistët nga Instituti i Tempullit importuan pesë viça të kuq pa të meta nga Teksasi, duke i klasifikuar ato si kafshë shtëpiake për të anashkaluar kufizimet e bagëtive. Por qëllimi i tyre i vërtetë ishte fetar.
Sipas një interpretimi specifik të mësimeve hebraike, hiri i një lope plotësisht të kuqe dhe pa të meta nevojitet për të kryer një ritual pastrimi që do t’u lejonte hebrenjve të adhuronin përsëri në një tempull të ardhshëm.
Për vite me radhë, grupet e përqendruara në Tempull kanë kërkuar lopë pa asnjë qime të bardhë ose të zezë për këtë arsye.
Ata besojnë se sapo një të gjendet dhe të theret ritualisht, hiri i saj mund të pastrojë popullin hebre në përgatitje për rindërtimin e tempullit të lashtë.
“Izraeli tashmë ka bërë të gjitha përgatitjet. Ata kanë prodhuar materialet për Tempullin dhe objektet rituale, kanë zgjedhur kastën priftërore dhe i kanë trajnuar ata për rolet e tyre”, thotë Kor.
“E vetmja gjë që mbetet është të sakrifikohet viçi dhe të shkatërrohet Al Aksa. Dhe çfarë kohe më të mirë se tani, me qiellin e mbushur me raketa balistike dhe dronë?”
Në vitet e fundit, grupet fetare izraelite janë fotografuar duke provuar ritualin e viçit të kuq, të cilin e shohin si një hap të domosdoshëm drejt ndërtimit të një Tempulli të Tretë.
Disa besojnë se rituali do të sjellë ardhjen e Mesias.
Mbështetësit e Tempullit të Tretë, ndikim në politikën izraelite
Në vitin 2018, një seri dokumentarësh me titull “The Jewish Underground” zbuloi se si anëtarët e Jeëish Underground të viteve 1980, një grup tjetër i fokusuar në tempull, i cili dikur u dënua për akte dhune që synonin palestinezët dhe Kupolën e Shkëmbit, që atëherë janë rikthyer në jetën publike izraelite, me disa që kanë marrë pozicione me ndikim në politikë dhe lëvizjen e kolonëve.
“Nuk po kërkoj barazi në Malin e Tempullit; nuk ka barazi. Është e jona dhe vetëm e jona”, tha Moshe Feiglin, një politikan i ekstremit të djathtë dhe atëherë zëvendëskryetar i Kneset-it izraelit në vitin 2014.
Dhjetë vjet më vonë, në vitin 2024, politikani izraelit i ekstremit të djathtë Itamar Ben-Gvir, i cili mbikëqyrte policinë para rolit të tij aktual, deklaroi: “Ne themi në mënyrën më të thjeshtë: është e jona.” Një vit më vonë, ky nxitësi i turmave u emërua ministër i sigurisë kombëtare i Izraelit, roli i tij aktual.
Provokimet nga ekstremistët e Malit të Tempullit, përfshirë anëtarë të lartë të qeverisë izraelite, vazhdojnë të nxisin tensionet në Jerusalemin Lindor dhe në të gjithë Palestinën dhe Izraelin.
Inkursionet e tyre të përsëritura në kompleks, së bashku me thirrjet gjithnjë e më të qarta për lutje dhe sovranitet hebraik mbi vendin, nxisin frikën e gjatë palestineze se Izraeli mund të përpiqet përfundimisht të marrë kontrollin e plotë të xhamisë Al Aksa.
Backed by armed police, Israeli ministers and settlers continue to storm the Al-Aqsa Mosque compound, undermining the decades-old Status Quo ruling and escalating tensions in occupied East Jerusalem.
Established in 1967, the Status Quo strictly prohibits non-Muslim worship at… pic.twitter.com/qWOsIpBgrE
— TRT World (@trtworld) May 22, 2025
Sulmet e kaluara formësojnë frikën e tanishme
Historiani Zekeriya Kursun i thotë TRT World se, nëse një sulm i orkestruar do të ndodhte, ai do të ishte vazhdimi i një modeli.
“Për shkak të reagimit të mundshëm që mund të provokojnë lëvizjet e rrezikshme, Izraeli zakonisht preferon t’i ndjekë ato në mënyrë indirekte, sesa përmes veprimeve të hapura”, thotë Kursun.
Më 21 gusht 1969, një zjarr dëmtoi rëndë një pjesë të xhamisë Al Aksa, duke shkatërruar minberin historik të Salaudinit.
Flaka u vu nga Denis Michael Rohan, një australian i krishterë i cili pretendonte se po vepronte sipas urdhrave hyjnorë. Ai u shpall i sëmurë mendërisht nga një gjykatë izraelite dhe përfundimisht u deportua në Australi.
Sulmi, në atë kohë, ngriti dyshime se autoritetet izraelite lejuan, ose të paktën dështuan qëllimisht në parandalimin e incidentit, për të çuar përpara axhendën më të gjerë të tyre për dobësimin e Al Aksa-së për të hapur rrugën për shkatërrimin e saj përfundimtar.
Xhamia Ibrahimi në Hebron gjithashtu shërben si një shembull paralajmërues për shumë palestinezë që kanë frikë se një fat i ngjashëm mund ta presë xhaminë Al Aksa.
Në vitin 1994, pasi koloni izraelito-amerikan Baruch Goldstein masakroi 29 besimtarë palestinezë brenda xhamisë, qeveria izraelite nuk u përgjigj duke kufizuar aksesin e kolonëve, por duke e ndarë fizikisht vendin.
Aksesi i myslimanëve u kufizua, ndërsa 63 përqind e xhamisë u shndërrua përgjithmonë në një hapësirë lutjeje hebraike nën kontroll të rëndë ushtarak.
Një ëndërr shekullore
Kur Izraeli u krijua në vitin 1948, Jerusalemi Lindor, përfshirë Qytetin e Vjetër ku ndodhen vendet e shenjta për myslimanët, hebrenjtë dhe të krishterët, mbeti nën kontrollin jordanez.
“Por Izraeli gjithmonë e shihte Jerusalemin dhe Bregun Perëndimor si thelbësorë për shtetësinë e tij,” thotë Zahide Kor.
Ky qëllim iu afrua realizimit në vitin 1967, kur Izraeli pushtoi Jerusalemin Lindor gjatë Luftës Gjashtëditore, duke i vënë nën pushtimin e tij për herë të parë xhaminë Al Aksa dhe Kupolën e Shkëmbit.
“Kështu vepron Izraeli – pasi vendos për një qëllim, ai planifikon me kujdes dhe pret me durim momentin e duhur”, shpjegon Kor.
Megjithatë, dekada më vonë, vëren ajo, pavarësisht kontrollit të territorit, mungesa e autoritetit të plotë të Izraelit mbi vendin e shenjtë mbetet një pakënaqësi e vazhdueshme për shumë hebrenj ekstremistë.
“Për më shumë se gjysmë shekulli, ata e kanë kontrolluar qytetin – dhe ende nuk kanë arritur ta zbatojnë atë. Ky frustrim është i thellë”, thotë ajo.
