Pothuajse 400 shkencëtarë rusë do të duhet të largohen nga Organizata Evropiane për Kërkime Bërthamore (CERN) pasi bashkëpunimi me Rusinë të përfundojë në fund të nëntorit, ka konfirmuar laboratori i kërkimit të fizikës së grimcave në Gjenevë.
Në qershor 2022, CERN vendosi të ndërpresë marrëveshjet e bashkëpunimit me Rusinë dhe Bjellorusinë për shkak të luftës në Ukrainë.
Marrëveshja pesëvjeçare me Bjellorusinë skadoi më 27 qershor dhe me Rusinë skadon më 30 nëntor dhe nuk do të rinovohet, tha Arnaud Marsollier, një zëdhënës i CERN.
Kështu, CERN do të jetë pa 400 shkencëtarë rusë që kanë punuar për atë laborator kërkimor evropian. Marsollier, megjithatë, shton se bashkëpunimi me shkencëtarët rusë që punojnë për institucione jo-ruse do të vazhdojë.
Pothuajse 90 shkencëtarë rusë i janë bashkuar instituteve të tjera kërkimore.
Vendimi për dëbimin e qindra shkencëtarëve rusë nuk do të zbatohet për punonjësit e Institutit të Përbashkët për Kërkime Bërthamore (JINR), një qendër ndërqeveritare në Dubna, Rusi, rreth 110 kilometra në veri të Moskës.
Keqpërdorim i mundshëm i informacionit shkencor për qëllime ushtarake
JINR konsiderohet një “organizatë ndërkombëtare”, shpjegoi një zëdhënës i CERN-it.
Megjithëse disa studiues besojnë se bashkëpunimi me JINR ruan frymën shkencore dhe siguron vazhdimësinë e kërkimit, fizikanët dhe kritikët ukrainas theksojnë lidhjen e JINR me qeverinë ruse, e cila financon më shumë se 80 për qind të aktiviteteve të institutit. Ata theksojnë se laboratori ka lidhje të ngushta me ushtrinë ruse, gjë që shtron pyetjen e keqpërdorimit të mundshëm të informacionit shkencor për qëllime ushtarake.
Largimi i shkencëtarëve rusë do të ndikojë seriozisht në projektet e CERN-it, duke përfshirë eksperimentet në Përplasësin e Madh të Hadronit (LHC), pasi Rusia përbënte 4.5 për qind të buxhetit për ato eksperimente, d.m.th. kontribuonte me 2.3 milionë franga zvicerane në vit.
LHC është përshpejtuesi më i fuqishëm i grimcave në botë. LHC shtrihet në një tunel rrethor, 27 kilometra në perimetër, 175 metra nën tokë nën kufirin franko-zviceran, jo shumë larg Gjenevës.
Megjithëse shumë shkencëtarë kanë arritur të gjejnë pozicione të reja jashtë Rusisë, humbja e ekspertizës ruse do të ndihet, siç pranohet nga disa anëtarë të komunitetit, përfshirë ata që mbrojnë bashkëpunimin e vazhdueshëm shkencor ndërkombëtar.
Moska është zotuar më parë të investojë 40 milionë franga në modernizimin e përshpejtuesit të grimcave. /tesheshi.com/
