Armët rrënqethëse: a po i përdor Rusia në Ukrainë?

Të martën, Ukraina akuzoi Rusinë për përdorimin e armëve termobarike, të njohura edhe si bombë vakum, në tokën ukrainase në ditën e gjashtë të pushtimit.

“Sot ata përdorën një bombë vakum, e cila në fakt është e ndaluar nga Konventa e Gjenevës,” u tha Oksana Markarova gazetarëve pas largimit nga një takim me kongresmenët amerikanë në Uashington.

Por kjo është arsyeja pse u konfirmua pak ditë më parë se armë të tilla – më saktë, sistemi rus i raketave celulare TOS-1 – janë me të vërtetë në rrugën drejt Ukrainës. CNN e filmoi atë të shtunën në tokën ruse në një rrugë pranë kufirit me Ukrainën, në jug të Belgorodit, një qytet në Rusinë jugperëndimore.

Një zyrtar i lartë i mbrojtjes i SHBA-së konfirmoi për Foreign Policy të martën se ushtria ruse kishte sjellë me të vërtetë sisteme raketore të afta për të lëshuar raketa termobarike. Një zyrtar anonim nuk pranoi të konfirmojë saktësisht se ku i kishte vendosur ushtria ruse lëshuesit termobarikë dhe nëse ato ishin përdorur.

Një bombë vakum ose armë termobarike, e quajtur edhe bombë aerosol, përbëhet nga një rezervuar karburanti dhe dy ngarkesa shpërthyese. Mund të përdoret në dy mënyra – ose duke e hedhur nga një avion si një bombë ose duke e gjuajtur si një granatë ose raketë, shkruan BBC.

Kjo armë funksionon duke shpërthyer fillimisht për të hapur një rezervuar karburanti dhe për të shpërndarë karburantin si një re që mund të depërtojë në çdo ndërtesë, bunker apo tunel që nuk është i mbyllur hermetikisht.

Ngarkesa e dytë më pas e shpërthen dhe prodhon një top zjarri të madh. Shpërthimi thith oksigjen nga ajri përreth për të prodhuar një shpërthim me temperaturë jashtëzakonisht të lartë, i cili më pas zakonisht prodhon një valë shpërthimi me kohëzgjatje dukshëm më të gjatë se shpërthimi i bombave konvencionale. Shpërthimi i bombës vakum është në gjendje të kthejë trupat e prekur të viktimave në avull, shkruan Reuters.

Large explosion in Kharkiv, I can’t definitely confirm what weapon was used, but a couple of people have indicated it was thermobaric. Could have also been a large ammo dump. pic.twitter.com/9OQKlkWjC7

— OSINTtechnical (@Osinttechnical) March 1, 2022

Në vitin 2007, Rusia testoi armën e saj më të madhe termobarike, të ashtuquajturin “babai i të gjitha bombave”, e cila shkaktoi një shpërthim të barabartë me një bombë konvencionale 44 tonëshe. Kjo e bën atë pajisjen shpërthyese jo-bërthamore më të madhe në botë, më e fortë se “nëna e të gjitha bombave” amerikane e hedhur në 2017 mbi talebanët në Afganistan.

“Shpërthimi i madh në Kharkiv, nuk mund ta konfirmoj përfundimisht se cila armë është përdorur, por disa njerëz treguan se ishte termobarike”, tha një gazetar nga UK Defense Journal, e cila monitoron dhe analizon intensivisht imazhet dhe informacionet nga fusha e betejës nën profilin teknik OSINT.

Megjithatë, nuk është konfirmuar se këto janë vërtet pasoja të armëve të tilla. Një tjetër profil në Twitter, HopeRusLoveChildren, postoi një video të shpërthimit të hënën, duke pretenduar se ishte një sulm me armë termobarike, por mori komente se një shpërthim i tillë nuk do të dukej si ai, do të ishte shumë më shkatërrues dhe me një re të madhe zjarri.

Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Jen Psaki tha të martën se kishte parë raporte për përdorimin e këtyre armëve shkatërruese, por nuk kishte asnjë konfirmim se Rusia kishte përdorur armë të tilla.

“Nëse kjo do të ishte e vërtetë, do të ishte potencialisht një krim lufte,” shtoi Psaki, duke vënë në dukje se kishte organizata ndërkombëtare që do ta vlerësonin atë. Moska, nga ana tjetër, nuk e komentoi këtë çështje.

Megjithatë, në internet u shfaq edhe një foto e sistemit rus TOS-1A, i cili pretendohet se është kapur nga ushtria ukrainase.

“TOS-1A lëshon 30 raketa termobarike 220 mm. Një goditje mund të shkatërrojë një sipërfaqe të vlerësuar prej 200×400 m. Raketat termobarike funksionojnë duke spërkatur karburant (pluhur tetranit) në një re që më pas ndizet. Vala goditëse që rezulton shkatërron ndërtesat dhe njerëzit”, shpjegon Senft.

Ekspertët e intervistuar nga Foreign Policy vlerësojnë se Rusia ka të ngjarë t’i përdorë këto armë për të terrorizuar ushtrinë ukrainase dhe rezistencën civile dhe për të marrë më lehtë dhe shpejt qytetet kryesore si Kharkiv dhe Kiev. Ata gjithashtu mund t’i drejtohen kësaj alternative sepse mund t’u mbarojnë këto raketa në të ardhmen e parashikueshme.

“Ajo (arma) nuk do të vrasë vetëm në afërsi të sulmit. Ajo do të thithë oksigjen nga ajri dhe mushkëritë e njerëzve aty pranë. Është e tmerrshme,” tha Mick Mulroy, një ish Zëvendës Ndihmës Sekretar i Mbrojtjes i SHBA dhe Oficer i CIA-s.

“TOS-1 është një raketë tokë-ajër me potencialin për të shkaktuar vdekje dhe shkatërrim të gjerë në qytete. Armët e tilla nuk duhet të përdoren kurrë në zona me një përqendrim të civilëve për shkak të mundësisë së dëmtimit të civilëve,” paralajmëron Marc Garlasco i forcës paqeruajtëse holandeze PAX për New Scientist. /tesheshi.com/