“Ari i Rommel-it”: ku është thesari mitik nazist?

Një nga aspektet më të errëta të Luftës së Dytë Botërore ishin shkatërrimet e paimagjinueshme që nazistët kryen në vendet që pushtuan. Plaçkitje që kishin si objektiv kryesor pronat e hebrenjve, por edhe çdo gjë tjetër që forcat pushtuese e gjetën të përshtatshme për ta grabitur. Një pjesë e vogël e të gjitha këtyre iu kthyen pronarëve të tyre pas përfundimit të luftës.

Por kishte edhe raste kur nazistët u kujdesën t’i fshihnin mirë gjërat me vlerë të vjedhura, duke rezultuar në krijimin e shumë legjendave urbane për thesaret e shpërndara në të gjithë Evropën që prisnin të zbuloheshin nga gjuetarët aventurierë të hapur ose – kryesisht – të fshehura të arit.

Legjenda e “Arit të Rommel-it”

Në këtë “sistemi yjor” të veçantë të thesareve të humbura të Luftës së Dytë Botërore, i ashtuquajturi “ari i Rommel-it” zë një vend të spikatur. Një rast që ka pushtuar imagjinatën popullore për më shumë se gjashtë dekada, pasi tashmë ka kaluar në fushën e mitit. Thesari vlerësohet afro 50 milionë euro në vlerën e sotme. Siç mund ta shohim, ky rast specifik ka një emër: Erëin Rommel gjenerali që e lidhi emrin e tij me aksionin gjerman në Afrikën e Veriut dhe aftësitë e padyshimta të të cilit i dhanë pseudonimin “Dhelpra e shkretëtirës”. Pavarësisht nga reputacioni i tij i frikshëm, Rommel nuk ishte nazisti më fanatik. Përkundrazi, pasi ai nuk ishte kurrë një mbështetës i flaktë i Hitlerit. Diçka që ai e pagoi me jetën e tij, pasi pavarësisht famës së madhe që mori për sukseset e tij ushtarake dhe popullaritetin e tij, ai u akuzua, por pa prova, për pjesëmarrje në komplotin për vrasjen – përfundimisht të pasuksesshme – të Hitlerit më 20 korrik 1944. U detyrua të kryente vetëvrasje me një kapsulë hidrogjen cianidi më 14 tetor 1944, në këmbim të mbrojtjes së familjes së tij nga hakmarrja.

Prania e tij në Afrikë u shoqërua me mizori kundër hebrenjve, për të cilat përgjegjësia kryesore ishte nënkryetari i tij dhe i besuari i Himmlerit, Walter Rauf, i cili donte të zbatonte taktikat e Holokaustit edhe në Afrikë. Gjatë periudhës kur vendet e Afrikës së Veriut ishin nën pushtimin gjerman, hebrenjtë kryesisht nga Tunizia dhe Libia kaluan persekutime të mëdha; me mijëra të vdekur në kampet e përqendrimit, ndërsa dhe pronat e tyre u grabitën nga gjermanët. Gjërat me vlerë të mbledhura u mbyllën në gjashtë kuti metalike dhe u përgatitën për dërgesë në Gjermani. Diku aty fillon kursi imagjinar i të ashtuquajturit “Ari i Rommel-it”, edhe nëse “Dhelpra” nuk kishte aq shumë përfshirje në koleksionin e tij.

Gjatë pushtimit gjerman të Tunizisë, njësia e Rommel-it thuhet se ka mbledhur ar dhe sende të tjera me vlerë prej dhjetëra milionësh.

Narrativa mbizotëruese është se këto gjashtë kuti metalike u ngarkuan fshehurazi në një anije dhe filluan udhëtimin e tyre për në Korsikë, e cila do të ishte ndalesa për Italinë Veriore dhe prej andej do të dërgoheshin me kamion në Gjermani. Ky plan u zbulua disa vite më vonë nga çeku Peter Flyg, i cili në vitin 1954 u dërgua në qytetin e Bastias, Korsikë, në cilësinë e tij si zhytës në një mision sekret. Atje, së bashku me katër oficerë të tjerë, sipas Flyg, ata e vlerësuan udhëtimin në Gjermani si të rrezikshëm. Kështu vendosën ta fundosnin në det, që të vinin ta merrnin në një fazë të mëvonshme, kur të lejonin operacionet ushtarake. Zhytësi i ri mori përsipër të gjente një vend të sigurt, një shpellë nënujore, rreth një milje larg bregut të Korsikës. Koordinatat e sakta u regjistruan në formë kodi nga oficerët e SS, të cilat u përfol se ishin shkruar në anën e pasme të një fotografie që i përkiste njërit prej tyre.

Pas përfundimit të luftës ishin të shumtë ata që filluan të kontrollonin zonën detare jashtë Bastias, në kërkim të thesarit famëkeq, por pa dobi, duke bërë që shumë njerëz të supozojnë se ishte trillimi i Flyg-it. Ose që thesari ekzistonte, por nuk ishte në atë pikë jashtë Korsikës. Ka më shumë gjasa që gjërat me vlerë të hebrenjve të ishin transportuar shumë më herët nga Rauf, nën hundën e Rommel-it, i cili u ngarkua të mbante mbi shpinë historinë e një thesari që mbante emrin e tij. Në fakt, paradoksi është se fati i rezervoi Rauf-it mizor një fund më të lumtur se vetëvrasja e motivuar e Rommel-it, pasi ai arriti t’u mbijetojë gjyqeve naziste, të kalojë një pjesë të madhe në Kilin e Pinochet-it dhe të vdesë në 1984 nga një atak në zemër pa paguar kurrë për mijëra ekzekutime hebrenjsh.

Mit apo realitet

Legjenda e “Rommel’s Gold” ka kaluar në mënyrë të pashmangshme edhe në kulturën masive përmes filmave, njëri prej të cilëve është një James Bond i hershëm – “On Her Majesty’s Service” i vitit 1963, ku dy zhytës thuhet se janë vrarë gjatë kërkimit të thesarit. Janë shkruar gjithashtu shumë libra, ku secili jep versionin e vet. Janë filmuar dokumentarë të panumërt, ndërsa YouTube është plot me Indiana Jones moderne ku secili e vendos thesarin në shumicën e pjesëve të Mesdheut, nga Korsika në Itali, në brigjet e Afrikës dhe Greqi. /tesheshi.com/