Lufta Italo-Greke në tokën shqiptare, mundet të muzealizohet në funksion të njohjes të së shkuarës, por dhe turizmit. Këtë ide që pak kohë më parë e promovoi Auron Tare, nisur nga fakti se në terren ndodheshin ende mbetje lufte të dukshme, me të cilat mund të krijohej një muze natyror, e thënë kjo në kulmin e debatit me atë luftë, për shkak të së cilës grekët kërkojnë eshtra ushtarësh të rënë, e kanë shtyrë me tej kryebashkiaku i Tepelenës, Tërmet Peçi dhe ambasadori italian në Shqipëri, Alberto Cutillo.
Ky i fundit, shoqëruar nga atashehu ushtarak si dhe nëpunës të tjerë të ambasadës, ishin për një vizitë në Tepelenë, ku një takim mes tyure u mbajt fillimisht në fshatin Peshtan, tashmë pjesë e programit të 100 fshatrave turistikë, i njohur si zona ku dhe është zhvilluar një pjesë e Luftës Italo-Greke. Ishte prezent mes tyre dhe gazetari i njohur Mero Baze, prej ku ka dhe vendlindjen e tij në këtë fshat. Nga nga ky takim mjaft miqësor, Baze u shpreh i gatshëm të tregonte një pjesë pikante të historisë së Luftës Italo-Greke, çka lidhet ngushtësisht me fshatin dhe rrëfimet e banorëve më të vjetër të zonës, që kanë jetuar periudhën e luftës, zhvilluar në malin e Golikut dhe Grykën e Këlcyrës.
Kësaj dëshmie i’u bashkëngjit dhe një koleksion mjaftë interesant i mbetjeve luftarake, grumbulluar nga një shtëpi pritëse e hapur për shërbime turistike, ku së fundmi vijnë si vizitorë shtetas Italian, që kërkojnë të njihen me historinë dhe këtë front, tashmë çdo vit në muajt e pranverës dhe vjeshtës.
“Ata ishin rreth 40.000 ushtarë, nga të dyja palët, të cilët u martirizuan në këto anë, detyruar nga ligji i luftës dhe vetë Benito Musolini. Ishin disa batalione dhe divizione si: Lupo Di Toscana, batalioni Julia, Valfella etj. Divizioni ka patur dhe një memorial poshtë përbri rrugës nacionale…”, shprehet Mirela, zonja e shtëpisë, teksa tregon mbi eksperiancat dhe dëshmitë e gjetura gjatë guidave shoqëruese që zhvillon me pelegrinët turistë, ngjitjeve në mal.
Pas largimit nga fshati nën shoqërimin e kryebashkiakut Peçi, grupi u njoh me gjurmët e memorialit të “Lupo Di Toscana”, si dhe me ish-repartet ushtarake të Mezhgoranit.
Ambasadori Cutillo bëri edhe një ndalesë në ish-garnizonin ushtarak të Tepelenës, i njohur tashmë si “Kampi i Përqëndrimit” në periudhën e komunizmit. Ndërtimi i këtyre garnizoneve përkon me periudhën e Mbretit Zog, dhënë më konçesion në atë periudhë tek qeveria italiane, e cila gjatë pushtimit i përdori si vend rezervimi për armët dhe municionet luftarake.
Nën shoqërimin e zëdhënësit te Bashkisë së Tepelenës, Aleksandër Toti trupi diplomatik u njoh me një pjesë të mirë të historisë së periudhës së komunizmit në Shqipëri, si dhe nismën e ndërrmarë nga qeveria shqiptare nëpërmjet Autoritetit të Dosjeve të ish- Sigurimit për ruajtjen e memories historike nëpërmjet dëshmive dhe një muzeu sikurse pritet të ndodhë me këtë kamp në muajt e ardhshëm. /tesheshi.com/
