Demokracia evropiane përballet me kërcënime serioze nga brenda dhe jashtë. Komentatorët politikë paralajmërojnë se Europa në këtë moment ka nevojë për liderë seriozë dhe vendimtarë të gatshëm për të njohur dhe përballuar të gjitha sfidat.
Përpara zgjedhjeve për Parlamentin e BE-së, të cilat zhvillohen në fund të pranverës, Carnegie Europe kreu një analizë me ekspertë politikë kryesorë nga e gjithë Evropa nëse Evropa mund të mbrojë demokracinë dhe vlerat mbi të cilat mbështetet në këto kohë të vështira dhe sfiduese.
Cornelius Adebahr, bashkëpunëtor i Carnegie Europe, beson se Evropa mund dhe duhet të mbrojë demokracinë dhe se dy gjëra janë vendimtare: Evropa nuk duhet të jetë e vetme dhe se duhet të shkojë përtej mbrojtjes së thjeshtë të demokracisë siç është.
“Veçanërisht në rendin e sotëm ndërkombëtar të tensionuar, është thelbësore që demokracia si sundim i popullit, për dhe nga njerëzit të jetë diçka që njerëzit në mbarë botën mund të aspirojnë. Ajo liri, drejtësi dhe, në fund të fundit, mirëqenie mund të arrihet vetëm në një mjedis demokratik, sado i papërsosur që të jetë ai. Se nuk ka asgjë të qenësishme perëndimore, ose në të vërtetë vetëm perëndimore, në të gjithë konceptin. Dhe se rregullat ndërkombëtare, ashtu si rregullat e brendshme, janë për t’u respektuar nga të gjithë, në vendet e mëdha dhe të vogla”, beson ai.
Sipas tij, kjo tregon nevojën për rivendosje dhe jo thjesht mbrojtjen e demokracisë, sepse nuk janë vetëm pushtetet autoritare ato që kërcënojnë demokracitë, por edhe vetëkënaqësia e politikanëve me funksionimin e sistemit, e cila rritet më tej nga përdorimi i pakujdesshëm i teknologjisë nga qytetarët, përfshirë mediat sociale.
“Udhëheqësit në të gjitha nivelet duhet të përpiqen të rinovojnë pjesëmarrjen politike, qoftë përmes organizimit të komunitetit, buxhetimit lokal, apo përfshirjes së qytetarëve në vendimmarrjen e politikave. Qeveritë duhet të rimendojnë ofrimin e shërbimeve të tyre, të vetëdijshme se administrata publike në epokën dixhitale do të duhet të jetë e ndryshme nga ajo e gjysmëshekullit të kaluar. Dhe së fundi, një rinovim i tillë duhet të bazohet në përvojat demokratike në pjesë të tjera të botës dhe të mësojë prej tyre”, thotë Adebahr.
Ai përfundon se nëse Europa dëshiron të jetë krenare për vendlindjen e demokracisë, do të thotë se ajo mban një përgjegjësi të veçantë për mbrojtjen e saj, sepse përparimi afatgjatë i demokracisë mund të arrihet vetëm nëse dëgjohen dhe numërohen të gjithë zërat.
Asnjë bashkëpunim me ekstremin e djathtë
Krzysztof Bledowski, një profesor në Fakultetin e Teknologjive të Informacionit dhe Menaxhimit në qytetin polak të Rzeszow-it, thotë se Evropa mund të mbrojë demokracinë, por se ka dy dimensione në përgjigje.
“Së pari, janë numrat. Aktualisht, e djathta ekstreme kontrollon midis një të pestës dhe një të tretës së elektoratit në vendet ku partitë ekstreme kanë një shans për të fituar poste politike. Për t’i penguar ata të formojnë koalicione qeverisëse, pjesa tjetër e hapësirës demokratike duhet të bashkohet në refuzimin e ndarjes së pushtetit. Një shembull tregues ishin zgjedhjet e fundit në Poloni, ku partia e ekstremit të djathtë Ligj dhe Drejtësi (PiS) fitoi shumicën e votave, por opozita e bashkuar fitoi shumicën pas një refuzimi të koordinuar për të bashkëpunuar me fituesin”, tha Bledowski.
Dimensioni i dytë, sipas tij, është mbrojtja e mënyrës së jetesës demokratike.
“Evropa i ka dhënë vetes një mësim historik për çmimin e kthimit të prapambetjes demokratike. Fashizmi, nazizmi dhe komunizmi janë të gjitha trashëgimi. Partitë demokratike nuk duhet të lodhen duke u kujtuar votuesve për këto rreziqe. E njëjta gjë vlen edhe për interpretimin e së ardhmes. Evropa jodemokratike e së nesërmes mund të duket si Rusia, Kina apo Irani i sotëm. Pekini dhe Moska nuk do të ndalojnë së eksploruari dobësitë në peizazhin politik evropian për të fituar ndikim. Pothuajse kudo, ato pika të dobëta janë në të djathtën ekstreme të spektrit. Partitë e qendrës duhet të vazhdojnë të vënë gishtin drejt lidhjes së dukshme”, përfundon ai.
Ken Godfrey, drejtor ekzekutiv i Partneritetit Evropian për Demokraci thotë se Komisioni aktual Evropian ka ndërmarrë hapa të shumtë për të mbrojtur demokracinë në Evropë, veçanërisht në internet.
“Kjo është për t’u lavdëruar, megjithëse shumë nga iniciativat – transparenca e reklamave politike, ligji evropian për lirinë e medias, financimi i partive politike evropiane – nuk do të jenë në fuqi para zgjedhjeve të Parlamentit Evropian në pranverë. Mekanizmi i kushtëzimit të shtetit të së drejtës ishte gjithashtu një hap jetik përpara në përpjekjet e Evropës për të mbrojtur demokracinë, e cila tani është vënë në pikëpyetje nga vendimi i fundit për të shkrirë fondet për shkak të financimit të shantazhit hungarez të Ukrainës. E gjithë kjo tregon se Evropa mund të ndërmarrë hapa për të mbrojtur demokracinë, por që realitetet politike dhe institucionale shpesh nënkuptojnë që qëllimet e mira nuk kanë efektin e dëshiruar”, beson Godfrey.
Vendosja e rendit në vendet evropiane
Shada Islam, drejtoreshë e projektit New Horizons, thotë se Evropa mund ta mbrojë demokracinë e saj, por nuk po bën atë që është e nevojshme për ta mbrojtur atë.
“Udhëheqësit e BE-së shqetësohen pafund nëse Donald Trump do të kthehet në Shtëpinë e Bardhë pas zgjedhjeve amerikane këtë vit. Dhe ka paralajmërime të vazhdueshme për rrezikun e ndërhyrjeve të huaja dhe përpjekjeve të jashtme për të destabilizuar demokracitë evropiane. Megjithatë, ka shumë pak introspeksion rreth asaj se sa shpejt demokracitë evropiane po vyshken nga brenda dhe se si të rregullohet shtëpia evropiane”, thotë Islami.
Sipas saj, reagimi mbresëlënës publik në Gjermani kundër planit të “emigrimit” të Alternativës për Gjermaninë (AfD) është një demonstrim pozitiv se instinkti i fjetur demokratik i disa liderëve të BE-së mund të ringjallet ndonjëherë.
“Por ajo që i mungon realisht spektrit politik europian janë liderët që janë të hapur, të zëshëm dhe të sinqertë në mbrojtjen e vlerave autentike evropiane të demokracisë dhe të drejtave të njeriut, dhe të cilët janë të gatshëm të trajtojnë seriozisht varfërinë, pabarazinë, përjashtimin dhe diskriminimin, problemet që prekin njerëzit e zakonshëm dhe dhembin vërtet”.
Zvogëlimi i ndikimit politik të fuqive demokratike perëndimore mund të jetë një qëllim i përbashkët për shumë vende, por vetëm nxitja e konflikteve rajonale nuk do të prodhojë një “rend të ri”, e lëre më stabilitet dhe prosperitet për kombet, përfundon analiza. /tesheshi.com/
