![Një ushtar izraelit qëndron me kompleksin e Xhamisë Al-Aksa në sfond [Dosje: Maya Alleruzzo/AP Photo]](https://tesheshi.com/wp-content/uploads/2024/12/Kolonet-izraelite-shkelin-status-quo-ne-ne-kompleksin-e-xhamise-Al-Aksa-360x180.webp)
Nga konfliktet në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme te minierat e kripës në Brazil – gjykatat në Holandë janë bërë zero në fushën e betejës ligjore globale me implikime të gjera, shkruan France Presse (AFP).
Një traditë e fortë ligjore, selia e shumë kompanive shumëkombëshe dhe organizatave ndërkombëtare dhe e aksesueshme globalisht: Holanda ka disa avantazhe që e bëjnë atë të zgjedhur si një arbitër ligjor.
Në tre muajt e parë të këtij viti, dy gjykatat ndërkombëtare më me ndikim në Hagë kanë miratuar tashmë vendime të rëndësishme për pushtimin rus të Ukrainës dhe konfliktin midis Izraelit dhe Hamasit në Rripin e Gazës.
Në fillim të marsit, Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC) lëshoi urdhra arresti për dy komandantë të lartë rusë dhe në janar, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) lëshoi masa urgjente duke urdhëruar Izraelin të rrisë ndihmën për Rripin e Gazës dhe të mbrojë banorët e saj.
Në të njëjtën kohë, një gjykatë civile lokale nxori një vendim historik që ndalonte dërgimin e pjesëve për avionët luftarakë F-35 nga Holanda në Izrael.
Viktimat e një miniere kripe në qytetin brazilian Macei po padisin gjigantin petrokimik Braskem për dëmshpërblim në një gjykatë në Roterdam, një nga shumë paditë e ngjashme ndërkombëtare të ngritura vitet e fundit.
Një gjykatë e Amsterdamit në shkurt refuzoi apelimin e Rusisë në një padi rekord prej 50 miliardë dollarësh që përfshin një kërkesë për kompensim nga ish-aksionerët e gjigantit të thyer të naftës Yukos.
Gjykatat holandeze kanë dhënë vendime në çështjet kryesore të klimës në vitet e fundit, duke përfshirë një në vitin 2021 të fituar nga OJQ-ja Milieudefensie. Në atë rast, gjykata urdhëroi gjigantin petrokimik Shell të reduktojë emetimet e gazeve serrë, në atë që konsiderohet si vendimi i parë i madh i ndryshimit klimatik kundër një korporate.
Fokusi ligjor
Pse Holanda është një pikë e nxehtë për proceset gjyqësore ndërkombëtare?
“Mendoj se është më e lehtë të bësh një padi në Holandë”, tha Cecily Rose, asistente profesoreshë e së drejtës ndërkombëtare publike në Universitetin Leiden.
“Pragu ligjor për ngritjen e padive kolektive në Holandë është relativisht i ulët dhe kjo e bën vërtet të lehtë për OJQ-të të ngrenë padi për interes publik në gjykatat holandeze,” tha ajo.
“Rastet me implikime ndërkombëtare arrijnë rregullisht në gjykatat holandeze, pjesërisht sepse Holanda është shtëpia e kompanive transnacionale me shtrirje globale, si Shell, Unilever ose Heineken,” shtoi Leon Castellanos-Jankiewicz, studiues i lartë në Institutin Asser për të Drejtën Ndërkombëtare dhe Evropiane.
“Këto kompani shumëkombëshe i nënshtrohen ligjit holandez dhe për këtë arsye gjykatat holandeze kanë juridiksion mbi to dhe punët e tyre,” tha ai.
Vendi ka gjithashtu ekspertë ligjorë me arsim të lartë dhe një besim të fortë në respektimin e ligjit.
“Holanda tradicionalisht i ka kushtuar një rëndësi të madhe zhvillimit të së drejtës ndërkombëtare,” tha Castellanos-Jankiewicz.
“Promovimi i zhvillimit të rendit juridik ndërkombëtar është një qëllim i përhershëm i politikës së jashtme holandeze,” tha ai.
Infrastruktura e mirë me një shtrirje globale dhe perceptimi i vendit si “tokë neutrale” e bëjnë Holandën një zgjedhje tërheqëse për palët ndërgjyqëse që duan një vendim të paanshëm, thanë ekspertët.
“Paqe dhe Drejtësi”
Holanda është shtëpia e disa gjykatave dhe agjensive ndërkombëtare si Organizata për Ndalimin e Armëve Kimike dhe Europol, thanë ekspertët ligjorë.
E vendosur në bregdetin midis Amsterdamit dhe Roterdamit, Haga është konsideruar gjithmonë si “qyteti i paqes dhe drejtësisë”. Organi i parë ndërkombëtar i arbitrazhit, Gjykata e Përhershme e Arbitrazhit, u krijua atje në 1899.
Gjykata e Përhershme e Arbitrazhit, e cila ende ekziston, hapi rrugën për organet e krijuara më vonë në atë qytet, duke përfshirë GJND-në pas Luftës së Dytë Botërore dhe GJNP-në, e cila hapi dyert e saj në 2002.
Disa gjykata të tjera ndërkombëtare janë gjithashtu të vendosura atje, duke përfshirë tashmë ish-Gjykatën për Krimet e Luftës të kryera në Territorin e Ish-Jugosllavisë (ICTY) dhe Gjykatën Speciale për Kosovën.
“Megjithëse çështjet në këto juridiksione janë plotësisht të pavarura nga gjykatat holandeze sepse ato janë pjesë e sistemit të OKB-së, ato rrisin rezonancën e shumë çështjeve me rëndësi globale,” tha Castellanos-Jankiewicz. /tesheshi.com/
