Në një moment vendimtar për Bashkimin Evropian, disa shtete anëtare po përjetojnë kriza të brendshme politike dhe ekonomike.
Analistët dhe komentatorët politikë paralajmërojnë se thellimi i ndarjeve brenda BE-së, i shoqëruar me kriza brenda vetë vendeve anëtare, po bëhet një problem i madh për përballimin e sfidave të shumta ndërkombëtare.
Shumica e pjesëmarrësve në panelin e organizuar nga Carnegie Europe mbi krizën brenda vendeve anëtare të BE-së, ranë dakord se Evropa përballet me sfida të vështira që mund të kapërcehen vetëm përmes përpjekjeve të përbashkëta.
Aleksandra Koziol, një analiste evropiane e sigurisë në Institutin Polatik të Marrëdhënieve Ndërkombëtare (PISM), thotë se është e qartë se Evropa po përballet me një krizë lidershipi përballë sfidave më urgjente ndërkombëtare.
“Fakti që ajo duhet të zhvillojë ende një qasje ndaj negociatave të mundshme të paqes në Ukrainë do të thotë se roli i saj përballë SHBA-së dhe Rusisë mund të dobësohet dhe aftësia e saj për të ndikuar në arkitekturën e sigurisë në Evropë mund të zvogëlohet”. “Në këtë kontekst, udhëheqja evropiane është thelbësore,” thotë ajo.
Koziol shton se nga mosmarrëveshjet midis Shteteve të Bashkuara dhe BE-së, jo vetëm për tregtinë, por edhe për zbatimin e marrëveshjes së paqes në terren në Ukrainë, do të përfitojnë vetëm kundërshtarët evropianë.
Një sfidë e dyfishtë për strategjinë globale
Mendimi i saj ndahet nga Giovanni Grevi, një anëtar i lartë në Qendrën për Siguri, Diplomaci dhe Strategji në Shkollën e Qeverisjes në Bruksel (VUB). Ai beson se krizat politike në Francë, Gjermani dhe vende të tjera të BE-së paraqesin një sfidë të dyfishtë për strategjinë globale të Evropës.
“Së pari, ato pengojnë ndërtimin e konsensusit në nivel të BE-së, ose sepse qeveritë janë të fokusuara në trazirat e brendshme ose sepse forcat nacionaliste kundërshtojnë forcimin e politikës së jashtme të BE-së. Së dyti, rritja e nacionalizmit populist në Evropë minon një vlerë themelore të BE-së: besueshmërinë e saj si një aktor i bazuar në rregulla që ndërton unitetin nga diversiteti dhe ofron të mira publike. Vlerat që nxitën integrimin evropian janë një burim avantazhesh krahasuese në botën gjeopolitike, me kusht që ato të mbështeten nga burime adekuate, nga mbrojtja deri te teknologjitë kryesore”.
Ai thekson se si polarizimi politik brenda dhe midis vendeve anëtare të BE-së po redukton përshkueshmërinë strategjike evropiane në një moment kritik për luftën në Ukrainë dhe pozicionimin e Evropës midis administratës së Presidentit të SHBA Donald Trump dhe Kinës.
“Megjithatë, në mënyrë disi paradoksale, ‘efekti Trump’ mund të rezultojë të jetë faktori vendimtar në thyerjen e bllokimit politik evropian. Lëvizjet hapëse dhe deklaratat e Presidentit Trump sugjerojnë se evropianët së shpejti mund të përballen me ndërprerje më të mëdha në marrëdhëniet midis sigurisë, tregtisë dhe politikave dixhitale, me pak hapësirë për angazhim transatlantik. Nëse po, tronditja që rezulton mund të ndryshojë prioritetet politike në nivel kombëtar dhe të BE-së dhe t’i detyrojë evropianët të bashkojnë forcat për të mbështetur interesat e tyre thelbësore”.
Sfidat gjeostrategjike
Nora Müller, Drejtoreshë Ekzekutive për Çështjet Ndërkombëtare në Körber-Stiftung, thekson se është fakt që zhvillimet e brendshme politike në vendet anëtare të BE-së kanë ndikim në BE në tërësi dhe anasjelltas, por kjo nuk është asgjë e re dhe është pjesë e lojës në një sistem me shumë nivele.
Megjithatë, thekson ajo, koincidenca e rrezikshme e sfidave të mëdha gjeopolitike – një epokë e re e konkurrencës së ashpër gjeostrategjike, siç tha Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, nga njëra anë, dhe turbulencat politike të brendshme në disa nga shtetet kryesore anëtare, nga ana tjetër, është e paprecedentë.
“Pra, a është BE-ja e dobësuar nga trazirat e brendshme politike dhe e ekspozuar pafuqishëm ndaj stuhive të kësaj bote një skenar i pashmangshëm? Jo, nëse forcat e qendrës politike qëndrojnë në pozicionin e tyre, i rezistojnë tundimit për të luajtur me kartën ‘vendi im së pari’ dhe arrijnë të bindin votuesit e tyre se vetëm një Evropë e bashkuar e pajisur me forcë ushtarake dhe fuqi ekonomike mund të mbijetojë në një botë gjithnjë e më hobsiane”, përfundon Müller.
Politika e brendshme si justifikim
Anna Wieslander, drejtoreshë për Evropën Veriore në Këshillin Atlantik, thotë se BE-ja ka pasur gjithmonë një problem strategjik kur bëhet fjalë për sigurinë dhe mbrojtjen, dhe mungesa e largpamësisë strategjike duket të jetë një problem më i madh për BE-në sesa shuma e pengesave të saj të brendshme.
“Politika e brendshme po përdoret aktualisht, të paktën, si një justifikim për të mos ndërmarrë veprime të guximshme strategjike pavarësisht urgjencës së mjedisit gjeopolitik.”
Jaanika Merilo, një pedagoge në Akademinë Estoneze të Shkencave të Sigurisë, përmend shembullin e Hungarisë, e cila që nga fillimi i luftës në shkallë të gjerë në Ukrainë ka përdorur vazhdimisht çdo mundësi për të bllokuar mbështetjen për Ukrainën ose për të penguar sanksionet kundër Rusisë sa herë që kërkohet një vendim unanim midis vendeve të BE-së. Pas çdo rasti, shton ajo, pasoi një marrëveshje, e cila i lejoi Hungarisë të nxirrte avantazhe të reja.
“Për të shmangur skenarë të tillë, para së gjithash, nuk duhet të ketë vend për shantazhe të pamëshirshme midis kombeve që duhet të ndajnë të njëjtat vlera dhe të kenë vlerësime të përbashkëta të kërcënimit. Dorëzimi ndaj shantazhuesit vetëm sa e përforcon sjelljen, duke e kthyer në zakon, siç e kemi parë tashmë. Tani Hungaria po bllokon aspiratat e Ukrainës për t’u anëtarësuar në BE dhe sfida e arritjes së një votimi unanim bëhet edhe më e vështirë”, përfundon ajo.
E ardhme e pasigurt
Daniel Gros, drejtor i Institutit për Politikëbërje Evropiane në Universitetin Bocconi, beson se bllokimi politik në shtëpi do të thotë që liderët evropianë nuk mund të bien dakord për një strategji proaktive, por shpesh do të thotë gjithashtu se, kur ka nevojë për të reaguar në një rast urgjent, pak janë kundër ndërmarrjes së veprimeve.
“Këto janë kufizimet dhe mundësitë me të cilat përballet dyshja tani në krye të Evropës: Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen dhe Presidenti i Këshillit Evropian Antonio Costa. Do të ishte e kotë të propozoheshin plane të guximshme që BE të marrë përgjegjësinë për problemet. Por ata gjithashtu e dinë se kur të vijë presioni, ata mund të mbështeten në shumicën dërrmuese të atyre që janë të gatshëm të bëjnë atë që është e nevojshme”.
Judy Dempsey, një anëtare e lartë në Carnegie Europe, thotë se BE-ja nuk ka një problem strategjik, por një deficit strategjik.
“Kjo ka pak të bëjë me ngërçet politike në Francë, Gjermani apo vende të tjera anëtare. Një nga dobësitë më të mëdha të BE-së është se nuk reagon dhe nuk strategjizon. Pse? Sepse 27 shtetet anëtare, përveç në fushën e emigracionit, nuk ndajnë një perceptim të përbashkët të kërcënimit – pavarësisht nga sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës, mosrespektimi i administratës Trump për institucionet shumëpalëshe dhe mosbesimi në rritje ndaj Kinës. Të tre kërcënojnë Evropën”.
Ajo arrin në përfundimin se gjithçka mund dhe duhet të jetë ndryshe, por nuk ka gjasa që të ndodhë.
Shumë qeveri të vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, veçanërisht Gjermania, ndjekin interesat e tyre kombëtare në kurriz të shndërrimit të BE-së në një lojtar strategjik. Derisa kjo të ndryshojë, Evropa është një peng që pret të hiqet nga bordi. /tesheshi.com/
