Edhe pse kanë kaluar dekada nga luftërat e përgjakshme në vendet e ish-Jugosllavisë, narrativa luftarake dhe nacionaliste është ende dukshëm e pranishme. I vetëdijshëm për faktin se një e ardhme më e mirë nënkupton një luftë kundër një diskursi të tillë, artisti 25-vjeçar Kemil Bekteshi shpesh në veprat e tij trajton situatën gjeopolitike në Ballkan.
Një nga veprat e tij është Gjaku i Vjetër, më saktë një ngjarje që zhvillohet në një hapësirë publike – Instituti për Transfuzionin e Gjakut të Serbisë – në të cilin ai vë në pikëpyetje qartë dhe gjallërisht marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kosovës.
“Unë jam me origjinë nga Beogradi. Prindërit e mi kanë emigruar nga Kosova në Serbi dhe unë kam lindur atje. Në Beograd ndoqa shkollën fillore dhe arsimin bazë. Unë kam nënshtetësi serbe. Mirëpo, prindërit e mi janë me origjinë nga Kosova, që do të thotë se në venat e mia rrjedh gjak i pastër kosovar”, thotë Bekteshi.
Kosova shpalli pavarësinë e saj më 17 shkurt 2008, duke miratuar deklaratën në Kuvendin e Kosovës në Prishtinë. Edhe pse Marrëveshja e Brukselit e vitit 2013 njohu institucionet e Kosovës, Serbia ende e konsideron këtë pjesë të Ballkanit si krahinë autonome të saj.
Bekteshi kujton se “Kosova dhe Metohia janë pjesë e rëndësishme e historisë laike dhe kishtare serbe dhe pjesë e pashmangshme e çdo tregimi për heroizmin dhe vuajtjen e popullit serb”.
“Gjaku i Kosovës është bartës i prestigjit dhe shenjues i madh i identitetit kombëtar serb. Me të gjitha elementet e përmendura ‘në letër’, unë jam dikush gjaku i të cilit ka këtë ‘kuptim të veçantë’, derisa të kemi parasysh se jo i gjithë gjaku i Kosovës është kaq i paprekshëm. Duhet të plotësojë disa kritere në mënyrë që të arrijë ‘vlerën e vërtetë’”, shpjegon ai.
Lufta artistike kundër narrativave nacionaliste
Kjo e motivoi atë që për herë të parë në jetën e tij të bënte një akt të thjeshtë dhe human – dhurimin e gjakut – (sepse nuk kishte dhuruar kurrë më parë gjak), për të ekzaminuar dhe kontrolluar nëse gjaku i tij i Kosovës ishte mjaft i mirë për Serbinë dhe nëse do ta nënshkruanin atë si të tyrin.
Shfaqja, e cila filloi më 7 shtator 2021, deri më tani është realizuar dy herë. Të dyja herët gjaku i tij u refuzua.
“Herën e parë u trondita pasi nuk e mendoja se gjaku do të refuzohej. Herën e dytë e dija se çfarë përfundimi më priste”, thotë sinqerisht Bekteshi.
“Unë e njoh shumë mirë çështjen dhe situatën e Serbisë dhe Kosovës, i kam ndjerë të dyja palët”, thekson Bekteshi.
“Pranimi i gjakut të Kosovës do ta njohë Kosovën”
Ai shpjegon se puna e tij komenton dhe kritikon edhe burokracinë dhe disa komplikime dhe probleme që hasim kur bëhet fjalë për shkresat.
“Para se të dhuroni gjak, duhet të plotësoni një formular me informacionin tuaj bazë dhe t’u përgjigjeni shumë pyetjeve. Në formularin tim ka të dhëna për vendbanimin tim serb, por si dokument identifikimi po bashkangjit letërnjoftimin e Kosovës. Karta e identitetit është dëshmi vizuale se gjaku i Kosovës rrjedh nëpër venat e mia. Këtu në fakt lind konfuzioni dhe dilema. Nëse do të pranohej gjaku i dhuruar me letërnjoftim të Kosovës, atëherë do të njihej shtetësia dhe pavarësia e Kosovës”, thekson ai.
Javën e kaluar Instituti i Transfuzionit të Gjakut të Serbisë bëri apel, pasi rezervat e gjakut ishin në minimum. Mirëpo, edhe një situatë e tillë nuk ka rezultuar në një situatë ku gjaku i Kosovës është i “pranueshëm”.
“Ky lloj informacioni nuk më lë indiferent. Kjo është në fakt pika e fillimit të kësaj pune. Unë përpiqem të eliminoj të gjitha përcaktimet dhe paragjykimet kombëtare. Është e nevojshme të fokusohemi te njerëzorja dhe bashkëjetesa e shëndetshme. Pjesa tjetër nuk është e rëndësishme. Shpresoj që ky problem të zgjidhet shumë shpejt dhe të gjithë njerëzit në nevojë të kenë mundësi të marrin ndihmë”, tha Bekteshi.
Laureat i çmimit Mangelos
Bekteshi e prezantoi dokumentacionin e kësaj vepre në galerinë Remont në Beograd, në finalen e ekspozitës për çmimin Mangelos, laureat i së cilës ishte.
“Është shumë e rëndësishme që kjo vepër është prezantuar për herë të parë në Beograd, është një vepër specifike e vendit”, thekson Bekteshi.
Vendosja e bërë nga fotodokumentacioni (fotograf Luka Milanoviç), banaku, format origjinale të përpjekjes së
Bekteshiut për të dhuruar gjak dhe formularë të gatshëm, si dhe një tavolinë e vogël në të cilën janë ekspozuar biskota dhe ujë, e shndërron hapësirën e galerisë në një dhomë pritjeje ku plotësohen formularët.
“Puna është gjithashtu interaktive, dhe vizitorët plotësojnë edhe formularë me pyetje origjinale, por unë shtoj edhe një pyetje – A do ta pranonit gjakun e Kosovës? Ata ftohen t’i shërbejnë vetes ujë dhe biskota pasi të plotësojnë formularin”, shpjegon Bekteshi.
“Reagimet e vizitorëve ishin interesante dhe shumë prej tyre morën pjesë në punë. Vetë vepra hap një temë interesante për diskutim”, shton ai.
Ai gjithashtu tregon se të jesh në finale për çmimin Mangelos do të thotë shumë për të.
“Në një farë mënyre, ky është pranimi im si artist në skenën e artit serb,” thotë Bekteshi, i cili disa vite më parë ishte finalist për çmimin Zvono në Bosnje, i cili është pjesë e të njëjtit rrjet me Mangelos. Çmimi (Çmimet e Artistëve të Rinj Vizualë).
Përgatitja e një ekspozite të re
Në fund të bisedës, Bekteshi thotë se vepra e tij për Gjakun e Vjetër do të zgjasë “derisa serbët ta pranojnë gjakun që e kanë dëshiruar shumë”.
“Old Blood ka një pasqyrë të mirë se sa dhe si do të zhvillohet situata ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Më intereson si do të rritet dhe do të piqet puna me kalimin e kohës”, thotë ai.
Ai na tregon se së shpejti do të prezantohet në Qendrën Rinore në Beograd me një ekspozitë të pavarur, të cilën do ta kurojë Bojana Jovanoviç.
“Përveç kësaj, seria e radhës e punimeve që jam duke punuar quhet ‘TIP500’. Cikli është i frymëzuar dhe i dedikuar babait tim dhe përmes këtyre veprave do të merrem me klasën punëtore dhe stereotipet kombëtare”, thotë ai. /tesheshi.com/
