Turqia dhe armatimet e e saj janë një kombinim që po fiton gjithnjë e më shumë peshë në tabelën globale të shahut.
Në vitet e fundit, Ankaraja është angazhuar në një program dinamik të zhvillimit dhe eksportit ushtarak, duke arritur të transformohet nga një konsumator i armëve në një nga eksportuesit më tërheqës në botë.
Që nga koha e embargos amerikane në vitin 1974, Turqia ka ndjekur vetëmjaftueshmërinë ushtarake. Por nën udhëheqjen e Rexhep Tajip Erdogan, industria e mbrojtjes e vendit ka marrë një dimension të ri. Investimet shtetërore, inovacioni teknologjik dhe nevojat gjeopolitike kanë formuar një model të ri: pajisje jo vetëm për përdorim të brendshëm, por edhe për eksport, ndikim dhe fitim.
Pika kulmore e kësaj strategjie ishte marrëveshja me Indonezinë për të shitur 48 avionë luftarakë KAAN, me vlerë më shumë se dhjetë miliardë dollarë. Avioni luftarak i gjeneratës së pestë i padukshëm, i zhvilluar nga Industritë Ajrore Turke (TAI), mishëron ambicien e Turqisë për pavarësi të plotë nga Perëndimi dhe fuqi ushtarake me shtrirje globale.
KAAN është projektuar për të konkurruar me F-35 dhe Su-57, me teknologji të padukshme, elektronikë të përparuar dhe armatim vendas. Përtej aftësive të saj ushtarake, është një mjet për ndikim gjeopolitik dhe ekonomik. Përmes KAAN, Turqia po tërheq vende që nuk kanë qasje në sisteme të përparuara armësh ose duan të shmangin varësinë nga SHBA-ja ose Rusia, si Pakistani dhe Katari.
Në të njëjtën kohë, Ankaraja po investon gjithashtu në UAV – mjete ajrore pa pilot. Bayraktar TB2 dhe Akinci janë bërë simbole të fuqisë së re të Turqisë, duke luajtur një rol në konfliktet nga Siria dhe Libia në Ukrainë dhe Nagorno-Karabakh. Performanca e tyre ka rritur kërkesën për dronë turq, të cilët eksportohen në dhjetëra vende.
Eksportet e armëve të Turqisë tejkaluan 5.5 miliardë dollarë në vitin 2023 dhe objektivi është dhjetë miliardë dollarë në vit deri në vitin 2028. Përveç avionëve luftarakë dhe dronëve, ato përfshijnë radarë, sisteme detare, automjete të blinduara dhe platforma raketash. Çdo marrëveshje nuk ka të bëjë vetëm me shitjen e pajisjeve; ato shoqërohen me trajnime, mbështetje teknike, transferim të njohurive dhe shpesh, varësi politike.
Kjo “diplomaci ushtarake” forcon ndikimin e Ankarasë në rajonet ku Turqia kërkon të krijojë një prani gjeopolitike – nga Ballkani dhe Azia Qendrore në Afrikë dhe Paqësor. Sa më shumë vende mbështeten në armët turke, aq më e vështirë bëhet për to të injorojnë vullnetin e Ankarasë në forumet ndërkombëtare.
Për më tepër, përfitimet për ekonominë turke janë të mëdha. Industria e mbrojtjes vepron si një burim i këmbimit të qëndrueshëm të huaj, krijon mijëra vende pune dhe ofron potencialin për zhvillim teknologjik dhe industrial. Mes inflacionit, rënies së lirës dhe presionit mbytës në tregjet ndërkombëtare, sektori i armatimeve është një nga historitë e pakta të suksesit të ekonomisë turke.
Megjithatë, ky sukses ngre pyetje: A është e pranueshme të shndërrohet lufta në një produkt eksporti? Cilat janë kufijtë midis sipërmarrjes dhe ndërhyrjes gjeostrategjike?
Drejtimi është i qartë: Turqia nuk e sheh industrinë e mbrojtjes vetëm si një mjet për sigurinë kombëtare, por si një mjet për ndikim ndërkombëtar, prestigj politik dhe fuqizim ekonomik.
KAAN mund të jetë fillimi, por ambicia është shumë më e madhe: një Turqi që armatos botën – dhe paguhet bujarisht për këtë. /tesheshi.com/
