“Ndoshta një natë do të vijmë papritmas.”
Është një frazë që presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan e ka thënë prej vitesh, veçanërisht pasi ai nisi tre fushata ushtarake në veri të Sirisë pas një përpjekjeje të dështuar për grusht shteti në Turqi në vitin 2016.
Në qershor, Erdogan tha se një operacion i ri ushtarak turk po planifikohej dhe do të synonte rajone pranë kufirit sirian-turk, si Kobane (Ayn al-Arab), Tal Rifaat dhe Manbij, të cilat kontrollohen nga Forcat Demokratike Siriane kurde (SDF), të cilën Turqia e konsideron një post të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK).
Por edhe pse operacioni dukej i pashmangshëm në atë kohë, ai nuk u nis dhe Rusia, Irani dhe Perëndimi i bënë presion Ankarasë që ta braktiste atë.
Bombardimi në Stamboll të dielën ndezi spekulime nëse Erdogan do t’i kthente paralajmërimet në veprim.
Zyrtarët turq pretendojnë se rezultatet e një hetimi paraprak për sulmin në të cilin u vranë gjashtë civilë në Istiklal, zona turistike më e ngarkuar dhe më e popullarizuar e Stambollit, tregojnë për PKK dhe Njësitë e Mbrojtjes së Popullit (YPG), forcat e të cilave përbëhen kryesisht të SDF-së.
Sulmi si justifikim për veprim
PKK është cilësuar si “grup terrorist” në Turqi, si dhe në SHBA dhe Bashkimin Evropian, por SDF-ja, ndër të tjera, gëzon mbështetjen e SHBA-së, për shkak të luftës së përbashkët kundër ISIL.
Rrëfimi i sulmueses 23-vjeçare forcoi argumentet e atyre që mbrojnë një operacion ushtarak.
Ajo thuhet se është trajnuar nga YPG në qytetin sirian të Manbij, një tjetër objektiv i operacionit ushtarak turk, dy muaj para sulmit.
PKK e ka mohuar pjesëmarrjen në sulm, duke thënë se nuk do të synojë civilët, pavarësisht fakteve historike për të kundërtën.
Simpatizantët e PKK besojnë se Ankaraja do ta përdorë bombardimin për të justifikuar një operacion ushtarak të shumëpritur në Kobane.
Mes ndjenjave në rritje nacionaliste dhe anti-siriane përpara zgjedhjeve në Turqi të qershorit 2023, ministri i Brendshëm turk, Suleyman Soylu tha se sulmi në Stamboll do të pasohej nga hakmerrja, duke ngritur mundësinë e një inkursioni ushtarak në Siri, ndërsa ai foli me gazetarët pas sulmit.
Koloneli i inteligjencës turke në pension, Coskun Basbug, tha se sulmi i së dielës në këtë kohë nuk parashikonte një kthim në periudhën 2015-2017, kur Turqia pësoi sulme të shpeshta nga ISIL dhe grupet e lidhura me PKK.
I pyetur nëse një tjetër operacion ushtarak ishte në horizont, Basbug tha se mendonte se mund të mos ishte koha e duhur.
“Turqia ka kapacitetin dhe burimet e nevojshme për të nisur një operacion në veri të Sirisë”, tha i për Al Jazeera-n.
SHBA në një pozicion balancues
Por ka lojtarë të tjerë në fushë, duke përfshirë SHBA-në, Rusinë, Iranin dhe qeverinë siriane.
“Ankaraja gjithmonë shpresonte se të gjitha palët do të arrinin një marrëveshje (për operacionin ushtarak në Sirinë veriore), por askush nuk do t’jua japë këtë, veçanërisht jo SHBA-ja”, shtoi Basbug.
SHBA, aleati i Turqisë në NATO, e gjen veten në një akt të vështirë balancimi, duke u përpjekur të largojë Ankaranë që të sulmojë SDF-në, duke kuptuar në të njëjtën kohë shqetësimet e sigurisë së Turqisë.
Koloneli amerikan në pension Richard Outzen tha se do të ishte shumë e vështirë për çdo vend, përfshirë SHBA-në, të kundërshtonte të drejtën e Turqisë për vetëmbrojtje, por se reagimet e SHBA dhe BE-së bazoheshin në interesat e tyre kombëtare.
“Unë e kuptoj pse Turqia nuk dëshiron YPG dhe PKK në kufijtë e saj,” thotë Outzen.
“Por qëndrimi i SHBA-së është se nuk duhet të ketë asnjë operacion që do të rrezikonte përpjekjet e SHBA-së kundër terrorizmit dhe stabilizimit në Siri”.
Outzen i referohet bashkëpunimit midis SHBA-së dhe Ankarasë gjatë operacionit turk të vitit 2019, i cili synonte Tal Abyal dhe Ras al-Ayn në Sirinë veriore.
Sipas Outzen, Turqia ishte shumë e kujdesshme gjatë atij operacioni, duke u përpjekur të shmangte çdo rrezik për trupat amerikane të vendosura në Sirinë veriore.
“Ka ende trupa amerikane në veri të Sirisë dhe mendoj se Turqisë do t’i duhet t’i kushtojë vëmendje të barabartë kësaj,” pohon ai.
SHBA nuk është e vetmja fuqi botërore për të cilën Turqia duhet të shqetësohet.
Rusia mbështet qeverinë siriane dhe ka luftuar kundër aleatëve të Turqisë në opozitën siriane. Moska gjithashtu ka lidhje të forta me SDF.
Operacionet e suksesshme turke në Irak
Sipas Halil Ibrahim Albayrak, një ekspert për inteligjencën dhe sigurinë turke, Rusia dhe SHBA janë fqinjët de facto të Turqisë në kufirin e saj jugor me Sirinë.
Kjo përbën një problem për Turqinë, e cila mendon se as Moska dhe as Uashingtoni nuk i kanë zbatuar premtimet për të adresuar shqetësimet e sigurisë së Ankarasë.
“Përkufizimi i Turqisë për kërcënimin, veçanërisht në Siri dhe Irak, ka qenë gjithmonë i qartë dhe i është shpjeguar shumë herë SHBA-së dhe Rusisë”, tha Albayrak për Al Jazeera-n.
“Asnjë vend tjetër në sistemin ndërkombëtar nuk ka qenë aq i prekshëm ndaj terrorizmit sa Turqia. Ne kemi arsye bindëse për kryerjen e një operacioni ushtarak. Asnjë vend i BE-së nuk ka një kufi 800 kilometra të gjatë ku lind terrorizmi”.
Në sytë e Turqisë, operacionet ushtarake kundër PKK-së dhe grupeve të lidhura me të tashmë kanë dhënë fryte, jo vetëm në Siri, por edhe në Irak.
Sipas Basbug dhe Albayrak, prania e PKK-së në Irak pothuajse është zhdukur, gjë që është rezultat i operacioneve turke në veri të vendit.
Por Basbug është i mendimit se Turqia nuk do të nisë një operacion në Siri derisa të përfundojë fushatën ekzistuese në Irak.
Në vend të kësaj, ai tha se pret që sulmet e kufizuara ndaj YPG-së në Siri të vazhdojnë derisa të nisë një operacion në shkallë më të gjerë.
“Ne jemi pothuajse në fund të operacionit në Irak,” thotë Basburg.
“Kur të përfundojë, ne do të kemi një lidhje të shkëputur midis PKK në Irak dhe YPG në Siri. Një operacion në shkallë të plotë, për të cilin ne jemi aktualisht në gjendje, mund të mos jetë as i nevojshëm.” /tesheshi.com/
