Në pesëmbëdhjetë vitet e fundit, bota ka ndryshuar ndjeshëm. Pajisjet inteligjente si telefonat celularë, tabletët, orët, altoparlantët e shtëpisë dhe sisteme të ndryshme IoT janë bërë pjesë e jetës sonë të përditshme.
Këto pajisje gjenerojnë vazhdimisht sasi të mëdha të të dhënave të ndryshme, dhe dixhitalizimi ka hyrë në pothuajse çdo segment të shoqërisë, nga ekonomia, përmes administratës shtetërore, deri te zakonet e përditshme.
Pagesa me një smartphone, e cila deri vonë ishte temë e fantastikës shkencore, tani është mjaft e zakonshme. Dokumentet personale dixhitale, qeverisja elektronike dhe aplikacionet mobile janë bërë standarde në shumë vende të botës.
Transformimi dixhital, sigurisht, nuk i ka anashkaluar as shërbimet e sigurisë dhe as ushtritë moderne. Konfliktet në Ukrainë dhe Rripin e Gazës kanë treguar qartë se sa shumë ka ndryshuar strategjia, planifikimi dhe zbatimi i operacioneve ushtarake nën ndikimin e teknologjisë. Softuerët dhe aplikacionet tani përdoren në vijat e frontit – për të kontrolluar dronët, për të identifikuar objektivat dhe për të mbledhur inteligjencë.
IA në shërbim të luftës
Më parë këtë vit, media botërore raportoi për përdorimin e inteligjencës artificiale të përparuar (IA) nga Forcat e Mbrojtjes Izraelite (IDF) në operacionet kundër Hamasit në Gaza. Sistemi i IA-së, i njohur si Ungjill (në hebraisht Habsora), përdoret për të analizuar situatën në kohë reale – duke përfshirë pamjet nga dronët e zbulimit, avionët dhe satelitët.
Kjo teknologji bie në kategorinë e të ashtuquajturave sisteme AI-E (Automatic Intelligence Extraction), të cilat automatikisht nxjerrin inteligjencë kyçe nga sasi të mëdha informacioni.
Dronët autonomë dhe inovacioni ukrainas
Inteligjenca artificiale përdoret gjithashtu në rezistencën ukrainase. Një sulm i kohëve të fundit me dron thellë brenda territorit rus u krye nga avionë që, pasi humbën kontaktin me qendrën e komandës, vazhduan misionin e tyre në mënyrë të pavarur dhe goditën objektivat duke përdorur IA për udhëzim. Eksplozivi u aktivizua vetëm pasi sistemi vlerësoi se ishte një objektiv me vlerë të lartë.
Edhe më domethënës është projekti GOGOL-M, i cili përfshin një dron të madh bartës me dy dronë më të vegjël të armatosur. Duke përdorur inteligjencën artificiale, këto dronë analizojnë në mënyrë autonome situatën në tokë, gjurmojnë dhe eliminojnë objektivat dhe marrin vendime për objektiva të rinj në fluturim. Kjo është teknologji vendase ukrainase, e zhvilluar me ndihmën e printimit 3D dhe komponentëve të disponueshëm, dhe çmimi i një sistemi të tillë është rreth dhjetë mijë dollarë – krahasuar me sulmet me raketa që mund të kushtojnë miliona.
Sy dixhital nga qielli
Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë investuar miliarda dollarë në zhvillimin e zgjidhjeve ushtarake të IA-së, si dhe teknologjive të realitetit të shtuar (AR) dhe virtual (VR) për vite me radhë. Qëllimi është të përmirësohet trajnimi, planifikimi dhe ekzekutimi i misionit. Format e hershme të këtyre sistemeve u përdorën në konfliktet në Irak dhe Afganistan, por me sukses të kufizuar.
Në atë kohë, Pentagoni përdorte kryesisht sisteme të tilla si JSIMS dhe JSE, të zhvilluara për të dixhitalizuar fushën e betejës dhe për të përmirësuar koordinimin midis njësive ushtarake. Këto sisteme supozohej të mundësonin njohjen e avionëve dhe anijeve aleate dhe armike, dhe një shkëmbim më të shpejtë dhe më të sigurt të informacionit, shkruan Al Jazeera. /tesheshi.com/
