Nuk mund të ketë vetëm gëzime për datën e sotme. Përveç festës së çlirimit, Kosova ka edhe një problem në kremtimin e 12 Qershorit, Ditës ndërkombëtare të Parandalimit të Punës së Fëmijëve.
Në një vëzhgim të sajin për Kosovën ILO, Organizata e OKB për Punën, thekson se në Kosovë puna e të miturve është një problem shqetësues.
“Të prandalojmë punën e fëmijëve në Kosovë: Fëmijët le të gëzojnë fëmijërinë e tyre.” Eshte ky titulli i raportit të Organizates Nderkombëatre të Punës (ILO) e cila aktulaisht eshte duke mbajtur sesionin e 104 në Gjenevë. Agjencia “Presheva jonë”, thekson duke iu referuar raportit në fjalë se papunesia e madhe qe ka kapluar Kosovën e viteve te fundit jo vetëm qe ka rritur vrafërinë por ka ka rritur edhe eksodin, krimin e organizuar, prostituconin etj.
ILO thekson se shumë fëmijë janë të detyruar të punojnë në Kosovë. Në këtë material i ardhur nga terreni, sillen dëshmi të familjeve anembanë Kosovës.
Në raport theksohet se “Në Kosovë, varfëria shtyn shumë fëmijë të lënë shkollën dhe të fillojnë të punojnë që nga mosha 10 vjeçare. ILO mbështet përpjekjet e institucioneve publike dhe partnerëve socialë të Kosovës për të eliminuar punën e fëmijëve, veçanërisht format e saj më të këqija, që detyron shumë fëmijë të punojnë në kushte të rënda.
Sevdije Morina, nënë e pesë fëmijëve, jeton në fshatin Vrajak në Kosovë, fëmijët e ndihmojnë në punën e rënda bujqësore – ata rriten me qepë dhe rrush.
“Unë kam qenë e detyruar për të ndaluar vijimin e tyre në shkollë në mënyrë që ata mund të punojnë më shumë tokën , në fusha dhe vreshta. Meqë nuk kemi veturë apo mjet tjetër transporti më duhet që 6 kilometra të eci në këmbë deri në Vrajak e Ratkoc për të derguar fëmijët në spital “, thotë Morina.
“Fëmijët shpesh merren me pesticide dhe mjete të rrezikshme. i zë gjumi në fushë dhe sëmuren herë pas here. Janë dëmtuar me sëpata dhe mejte të tjera të punës. Çfarë të bëjmë?”, thotë Haxherja, 12 vjeçare vajza e saj me e madhe.
Haxherja dhe katër vëllezërit dhe motrat e saj nuk janë të vetmit fëmijë të Kosovës që kryejnë punë të rrezikshme në vend dhe që nuk shkojnë në shkollë e të gëzojnë një fëmijëri normale, thuhet në vazhdim të këtij raporti të ILO-s.
Sipas ketij raporti “Nga familjet e varfra, disa prej tyre duhet të fillojnë të punojë që në moshën 10 vjeçare. Duke punuar në një depo apo në bujqësi, ata vënë në rrezik shëndetin apo edhe jetën e tyre.
Dhjetëra fëmijët që mbledhin plehrat në një depozitimin e Koshtovës, një fshat i vogël në periferi të qytetit të Mitrovicës.
“Puna e fëmijëve është sinonim me paragjykimib dhe abuzimit të fëmijëve dhe i privon ata nga e drejta për arsimim…” thotë Behxhet Gaxhiqi, Këshilltar për Çështjet Sociale në Ministrinë e Punës dhe Mbrojtjes Sociale. Gaxhiqi e njeh problemin por nuk i jep ndonjë zgjidhje.
Fëmijë të tjerë punojnë në rrugë si lypës ose shitësit. “Policia është përballur me rastet e fëmijëve që punojnë në rrugë, sidomos kur puna e tyre është e lidhur me veprimtari të paligjshme,” thotë Avni Zahiti, oficer i policisë në Mitrovicë.
Por policët nuk janë shkaku i vetëm i stresit për këta fëmijët e rrugës. Ata gjithashtu vuajnë presionin psikologjik nga familjet e tyre për të sjellë në shtëpi disa para.
“Stresi është një nga problemet kryesore me të cilat përballen fëmijët. Akumuluar gjatë viteve, ajo shkakton pagjumësi, të mësuarit probleme dhe çrregullime edhe më të rënda të tilla si depresioni, ” thotë Natyra Agani, një psikologe në Prishtinë.
Pavarësisht këtyre problemeve, ILO dhe Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale janë duke u përpjekur për të gjetur përgjigje të shpejtë dhe të përshtatshme. Që nga marsi 2013, anëtarët e Odës Ekonomike të Kosovës (QKK) janë të detyruar të respektojnë katër parimet themelore të punës së ILO-s, gjegjësisht të drejtën për lirinë e shoqërimit dhe negociatave kolektive, eliminimin e punës te fëmijët.
Dhoma e Tregtisë, me mbështetjen e ILO-s, ka përgatitur raportet mbi situatën e punës së fëmijëve në kompanitë dhe zinxhirët e furnizimit në bujqësi, ndërtim, industri dhe mbledhja e hekurishte. Raportet janë përdorur për të mobilizuar anëtarët e KPK-së të marrë masa efektive për të parandaluar punën e fëmijëve.
/tesheshi.com/
