Nga Ylli Pata
Një heshtje “varri” ka rënë në fshatin që zyrtarisht quhet Marqinet 2, por që të gjithë e thërrasin Gërdec. Është më pak se 10 kilometra nga Tirana dhe akoma më pak nga aeroporti i vetëm ndërkombëtar i vendit, inasi.
Sot më 15 mars mbushen plot 10 vjet nga katastrofa e tmerrshme e vitit 2008 kur si pasojë e një shpërthimi në një punishte që demontonte municion luftarak u hodh në erë një fshat i tërë, humbën jetën 26 vetë dhe u plagosën mbi 200 të tjerë.
10-vjetori i Gërdecit vjen me një heshtje totale nga ana e shtetit shqiptar dhe me një revoltë të madhe nga familjarët e 26 viktimave. Një revoltë që në radhë të parë është njerëzore dhe morale.
Për herë të parë në 10 vjet, siç nuk kanë ndodhur më pare, familjarët e viktimave janë bërë bashkë dhe kanë marrë një vendim: kanë hequr dy pllakatat përkujtimore të dubluara që ndodheshin në vendin e tragjedisë.
Njëra ishte pllakatë e Bashkisë Vorë e cila e cilësonte një “aksident teknologjik”, dhe tjetra e vendosura nga Ministria e Mbrojtjes e cila nuk bënte ndonjë clësim, por kishte vënë poshtë emrin e institucionit, duke tentuar të vendosë në përjetësi “larjen” e emrit të një dikasteri që është fajtor në katastrofën e Gërdecit.
Familjarët e viktimave të Gërdecit kanë vendosur që pllakatën për të përkujtuar të dashurit e tyre ta vendosin në emrin e tyre. Pasi vetëm ata vuajnë më shumë se të tjerët; pasi vetëm atyre u takon e drejta e shkelur katërcipërisht në Gërdec pas 15 marsit 2008.
Por ç’ka ndodhur realisht dhe si është sot pas 10 vjetësh realiteti i katastrofës më të madhe shtetërore të ndodhur në Shqipëri?
Sot në mënyrën më absurde nuk ka një fajtor për tragjedinë e tmerrshme. Jo vetëm fajtor penal por edhe civil. Pra është shkelur në mënyrën më flagrante e drejta bazike: ajo e nderimit dhe e trajtimit me respekt të viktimave.
E vetmja që po çon përpara një betejë gjyqësore është Zamira Durda, një grua që humbi djalin e saj 7-vjeçar në Gërdec, e cila nuk ka pranuar asnjë cent nga dëmshpërbimi i padrejtë që është dhënë nga qeveria shqiptare pak muaj pas tragjedisë.
Ç’ndodhi në vitin 2008
Si pasojë shpërthimit, Gërdeci si fshat thuajse u shkatërrua totalisht. Banorët e tij për një periudhë mbi trevjeçare jetuan në Tiranë apo fshatrat përreth, pasi zona ishte e rrezikshme.
Ndërkaq, qeveria kreu një dëmshpërblim tipik elektoral në fshat. U dëmshpërblyen banesat në bazë të frymëve, pra në bazë të votuesve që ata kishin.
Ende sot në Gërdec, pranë kraterit ku ndodhi shpërthimi, është si “momument” një shtëpi ende e parregulluar. Pasi atje jetonin vetë 3 vetë dhe shuma e marrë nga qeveria nuk doli për ta rimëkëmbur për atë. Pra nuk u dëshpërblyen ata që u dëmtuan më shumë, por kush kishte vota më tepër.
Një detaj i pazbuluar dhe i parrahur nga mediat për tragjedinë e Gërdecit është se vetëm 6 viktima janë banorë të fshatit; 20 të tjerë banonin jashtë territorit të Marqinet 2. Shumica e tyre në Tiranë dhe fshatrat e Vorës. Me to qeveria e atëhershme u morr personalisht duke e “mbyllur çështjen” me para.
Zamira Durda ka gjetur vështirësinë apo pamundësinë e të bërit bashkë të të gjithë familjarëve të viktimave për të kërkuar të drejtën primare të tyre, atë që shtetit shqiptar si fajtor real i vrasjes së 26 vetëve të marrë përsipër trajtimin dhe respektimin e viktimave të katastrofës.
Dhe nuk bëhet fjalë vetëm për dëmshpërbimin, por për drejtësinë.
“Edhe sikur paratë e bankave të botës të më japin, unë nuk do të ndalem së kërkuari drejtësi”, thoshte Zaimra Durda për tesheshi.com në vitin 2016, gjatë një interviste në 8-vjetorin e tragjedisë.
Deri tani, asnjë vendim gjykate nuk ka fajësuar shtetin si palë civile. Pasi në fakt është shteti, konkretisht Ministria e Mbrojtjes që hap me vendim të saj një punishte demontimi në një zonë kur nuk i lejohej ta bëntë një të tillë.
Ishte shteti që nuk mori asnjë masë sigurie për të mbrojtur banorët. Dhe si pasojë është shteti që duhet të sillet si fajtor, zyrtarisht.
Më pas, e ndarë nga kjo çështje duhen gjetur fajtorët dhe përgjegjësitë penale e çdo njeriu që ka shkelur ligjin.
Vendimi që morën sot familjarët për t’u bërë bashkë dhe për ta hequr pllakatën e Ministrisë së Mbrojtjes është një hap i parë i një drejtësie që kanë shpresë familjarët e viktimave. Të cilat kanë firmosur edhe një kërkesë zyrtare për Arta Markun, kryeprokuroren e Përkohshme, që të hapë nga e para, në themel hetimet mbi shkaktarët e katastrofës së Gërdecit.
Kjo pasi proceset që u zhvilluan pas tragjedisë nuk kanë sjellë asnjë zyrtar të dënuar, ndërkohë që përfaqësuesit e kompanisë që kryente demontimin janë të lirë të gjithë. Duke sfiduar jo vetëm drejtësinë, por edhe dhimbjen e familjarëve të viktimave.
Erisoni Durda 7-vjeçar, më 15 mars 2008 po luante me biçikletë në rrugët e fshatit. Ai nuk kishte asnjë faj…
E ëma e Erisonit Zamira, e cila i ushqen me dashuri djalin dhe vajzën tashmë të rritur, thotë se po aq e do edhe të birin e ndjerë. Ndaj betohet se sa të ketë frymë do të kërkojë të drejtën që atij i takon… /tesheshi.com/
