Ndërsa vendet perëndimore po kritikojnë gjithnjë e më shumë agresionin e vazhdueshëm izraelit në Gaza, përgjigja arabe ende mungon. Ky paradoks ngre pyetje rreth ndryshimeve gjithnjë e më të theksuara në qëndrimet evropiane dhe heshtjes së njëkohshme të vendeve arabe.
Kjo po ndodh në një kohë kur kryeqytetet perëndimore po e mprehin retorikën e tyre kundër Izraelit dhe po rishqyrtojnë marrëdhëniet e tyre politike dhe marrëveshjet ushtarake me atë vend. Në të njëjtën kohë, nga shumica e kryeqyteteve arabe po vijnë vetëm deklarata sporadike që nuk shkojnë përtej shprehjes së shqetësimit, ndërsa rreth 2.3 milionë palestinezë përballen me masakra të vazhdueshme dhe një rrethim të rëndë.
Qëndrime të papara evropiane kërkojnë vendosjen e sanksioneve kundër kolonëve izraelitë, pezullimin e marrëveshjeve të bashkëpunimit të sigurisë me Izraelin dhe hapjen e kalimeve kufitare për të lejuar shpërndarjen e ndihmës humanitare.
Në dritën e këtyre lëvizjeve të përshpejtuara evropiane, po shtrohet gjithnjë e më shumë pyetja: ku është reagimi arab? Pse heshtin arabët ndërsa Izraeli kryen shkelje të paprecedentë të të drejtave të njeriut në Gaza?
Portali Al Jazeera.net konsultoi disa analistë dhe ekspertë mbi këtë çështje, dhe të gjithë ranë dakord se heshtja arabe nuk është një fenomen i përkohshëm, por një pasojë e faktorëve të akumuluar politikë, të sigurisë dhe ekonomikë që e kanë bërë qëndrimin ndaj Gazës peng të llogaritjeve, jo të parimeve.
Kthesa në perëndim
Raghad Altikriti, kryetare e Këshillit Këshillimor të Shoqatës Muslimane të Britanisë (MAB), tha se ndryshimi në qëndrimet e disa vendeve perëndimore, si Franca, Kanadaja dhe Mbretëria e Bashkuar, ndaj agresionit në Gaza ishte një zhvillim pozitiv, duke theksuar se ishte një pikë kthese e rëndësishme që duhej të kishte ndodhur shumë më herët.
Ajo shtoi, në një intervistë me Al Jazeera-n, se ky ndryshim nuk ndodhi pa arsye, por është rezultat i presionit të vazhdueshëm nga publiku dhe parlamentarët, dhe një ndryshimi në qëndrimet e disa udhëheqësve politikë pas pothuajse 20 muajsh bombardimesh dhe shkatërrimesh të pamëshirshme izraelite të Gazës, të shoqëruara nga një heshtje shqetësuese ndërkombëtare.
Ajo vuri në dukje se Perëndimi, përfshirë Britaninë, luan një rol të drejtpërdrejtë në mbështetjen dhe armatosjen e Izraelit, prandaj një ndryshim në qëndrimet e tij reflektohet domosdoshmërisht në politikat arabe, të cilat shpesh ndikohen nga strategjitë perëndimore.
Altikriti theksoi rëndësinë e vazhdimit të presionit social, duke vënë në dukje se MAB vazhdon të organizojë demonstrata dhe aktivitete të tjera për të forcuar më tej këto ndryshime. “Nuk jemi të interesuar për fjalët, por për qëndrimet dhe veprimet”, tha ajo.
Ajo theksoi se njerëzit janë të aftë të thyejnë barrierat që u janë imponuar, edhe nëse kjo kërkon sakrifica të caktuara.
Heshtja arabe
Studiuesi palestinez Mohammed Ghazi al-Jamal i tha Al Jazeera-s se heshtja zyrtare arabe nuk është thjesht një mungesë nga hapësira publike, por më tepër një pasqyrim i ndryshimeve të thella në doktrinën politike të disa regjimeve.
Al-Jamal jep një numër arsyesh për të shpjeguar këtë heshtje:
- Rezistenca palestineze u bë një kundërshtare në kontekstin e aleancave politike, të sigurisë dhe ekonomike me shtetin pushtues, bazuar në marrëveshjet e paqes dhe normalizimin e marrëdhënieve. Këto marrëveshje shërbejnë si një mjet presioni dhe represioni kundër çdo lëvizjeje popullore që kundërshton agresionin izraelit.
- Jeta politike në shoqëritë arabe është shkatërruar dhe instrumentet e veprimit kolektiv, siç janë partitë, sindikatat dhe parlamentet, janë shtetëzuar dhe reduktuar në forma boshe pa përmbajtje të vërtetë.
- Solidariteti me palestinezët dhe mbështetja për rezistencën e tyre janë kriminalizuar nëpërmjet ligjeve, rregulloreve dhe diskursit mediatik në shumë vende arabe.
- Besimi i qytetarëve në efektivitetin e protestave është gërryer, ashtu si edhe aftësia e lëvizjeve shoqërore për të hartuar forma të reja solidariteti që do të anashkalonin kufizimet e vendosura nga autoritetet.
- Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera perëndimore e kushtëzojnë ndihmën për shtetet arabe nga marrëdhëniet e tyre me Izraelin, dhe i klasifikojnë format e ndryshme të ndihmës për palestinezët si mbështetje për terrorizmin, si dhe monitorojnë e ndëshkojnë paraqitjet publike dhe donacionet që lidhen me një ndihmë të tillë.
Al-Jamal beson se rrënja e problemit qëndron në legjitimitetin e regjimit – ata që e bazojnë sundimin e tyre në mbështetje të jashtme mbeten të lidhur me llogaritjet e jashtme, ndërsa ata që mbështeten në vullnetin e popullit sillen në përputhje me ndjenjat dhe aspiratat e kombeve të tyre.
Përpjekje të kufizuara
Në një mënyrë të ngjashme, analisti politik palestinez Ibrahim al-Madhoun beson se përpjekjet arabe, nëse ka, janë shumë të kufizuara dhe i nënshtrohen llogaritjeve jashtëzakonisht komplekse.
Duke folur për Al Jazeera-n, Al-Madhoun thekson se ndër arsyet e mungesës arabe janë dobësia e sistemit zyrtar, roli i zvogëluar i Lidhjes Arabe dhe përçarjet e brendshme midis shteteve – si në aspektin politik ashtu edhe në orientimet ideologjike.
Ai shton se çmimi i mbështetjes së Gazës sot është bërë i lartë, si politikisht ashtu edhe ekonomikisht, dhe se disa sundimtarë kanë frikë nga pasojat e brendshme, veçanërisht nëse merret parasysh legjitimiteti i brishtë i regjimeve të tyre.
Megjithatë, Al-Madhoun beson se lëvizja evropiane, megjithëse e ngadaltë dhe e vonuar, pasqyron një ndryshim të caktuar në gjendjen shpirtërore politike në Perëndim, ndoshta për shkak të presionit publik ose pakënaqësisë morale në rritje apo edhe për shkak të konfuzionit që mbizotëron në marrëdhëniet me Uashingtonin si rezultat i luftës Rusi-Ukrainë.
Megjithatë, ai paralajmëron se nuk ka vend për optimizëm të tepruar, duke shpjeguar se shumica e këtyre vendeve ishin partnerë në pushtim, mbështetën politikat izraelite dhe heshtën ndaj krimeve të tij. Kthesa aktuale nuk duket se buron vetëm nga motive humanitare, beson Al-Madhoun, por përcaktohet nga ekuilibra delikate dhe komplekse dhe dëshira për ripozicionim në nivel rajonal dhe ndërkombëtar.
Uria dhe zhvendosja
Analisti politik Iyad Al-Qarra beson se reagimet arabe nuk kanë qenë në përputhje me shkallën e krimeve të kryera nga Izraeli, veçanërisht që nga rifillimi i luftimeve në mars, i ndjekur nga masakra të përgjakshme dhe një rrethim i ashpër dy-mujor, në një nga fazat më të këqija të agresionit.
Al-Qarra shtoi për Al Jazeera-n se qëndrimet zyrtare arabe nuk kanë shkuar përtej shprehjes së dënimit, pa ofruar ndonjë mbështetje të vërtetë për palestinezët, qoftë në nivel diplomatik apo humanitar, në një kohë kur Izraeli po zbaton një politikë sistematike të urisë dhe zhvendosjes.
Ai shpjegoi se kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu krijoi një “Departament Migracioni” brenda Zyrës së Koordinatorit, me qëllim kryerjen e zhvendosjeve me forcë në vende të tilla si Jordania, Egjipti dhe Arabia Saudite nën maskën e “vullnetarizmit”, ndërsa njëkohësisht kryente vrasje dhe forma të ndryshme presioni për të detyruar palestinezët të largoheshin nga Gaza.
Ai pohon se edhe samitet arabe e kanë humbur vlerën e tyre dhe nuk gëzojnë më besimin e popullit në aftësinë e tyre për të sjellë ndonjë ndryshim, duke vënë në dukje se vendimet arabe sot ndikohen plotësisht nga administrata amerikane.
Al-Qarra thekson se disa vende arabe kanë filluar ta mbajnë Hamasin përgjegjëse për atë që po ndodh, në vend që ta mbajnë pushtuesin përgjegjës për pasojat e agresionit të tij.
Në kontekstin e iniciativave të përshpejtuara evropiane dhe qëndrimeve të papara deri më tani nga Perëndimi, Konferenca Popullore e Palestinezëve Jashtë Atdheut (PCPA) theksoi se qëndrimet aktuale evropiane përfaqësojnë hapa fillestarë të nevojshëm, por se ato ende nuk korrespondojnë me shkallën e katastrofës humanitare dhe krimet e përditshme që po kryhen.
Në një deklaratë të dhënë për Al Jazeera-n, PCPA u bëri thirrje qeverive evropiane që të ndalojnë plotësisht dhe përgjithmonë eksportin e armëve dhe teknologjisë ushtarake drejt pushtuesit.
Deklarata përsërit kundërshtimin e saj të vendosur ndaj çdo përpjekjeje për të fragmentuar të drejtat palestineze ose për të imponuar zgjidhje të pjesshme, duke theksuar se liria, e drejta e kthimit dhe vetëvendosja janë të drejta të patjetërsueshme dhe të panegociueshme. PCPA u bëri thirrje komuniteteve palestineze dhe arabe, si dhe të gjithë njerëzve të lirë në mbarë botën, që të vazhdojnë presionin – në nivel social, mediatik dhe ligjor – derisa të arrihet drejtësia dhe liria për palestinezët.
