Çfarë na kalon nëpër mendje në sekondat e fundit të jetës? Është një nga pyetjet më të thella dhe shqetësuese që njerëzimi ka bërë që kur u bëmë të vetëdijshëm për vdekshmërinë tonë. Dhe ndërsa feja dhe dëshmitë e njerëzve me përvoja pranë vdekjes ofrojnë përgjigjet e tyre, shkenca tani ofron prova konkrete për herë të parë rreth asaj që ndodh në të vërtetë me trurin e njeriut kur ndodh vdekja.
Në një studim të botuar në revistën Frontiers in Aging Neuroscience në vitin 2022, shkencëtarët nga Kanadaja patën një mundësi të rrallë – të regjistronin aktivitetin e trurit të një personi në momentet para dhe pas vdekjes. Gjithçka ndodhi rastësisht.
Ky është një pacient 87-vjeçar me epilepsi i cili iu nënshtrua skanimeve të rregullta të trurit me EEG (elektroencefalografi) në Universitetin e Tartusë në Estoni. Gjatë njërit prej skanimeve, pacienti papritmas pësoi një atak në zemër dhe vdiq. Shkencëtarët më pas arritën të regjistronin 30 sekonda të aktivitetit të trurit para dhe pasi zemra ndaloi së rrahuri – regjistrimi i parë i tillë në historinë e njerëzimit.
Jeta juaj mund të “shpërthejë para syve tuaj”
Një ekip nga Vankuveri, i udhëhequr nga Dr. Ajmal Zemmar, analizoi të dhënat në detaje. Rezultatet zbuluan një rritje të të ashtuquajturave lëkundje gama – valë të trurit të shoqëruara me rikthimin e kujtesës dhe ëndrrat.
Kjo sugjeron që personi mund të ketë përjetuar kujtime në këto momente, ose që jeta mund të “shpallet vërtet para syve tanë” para vdekjes – siç e përshkruajnë shpesh njerëzit që kanë mbijetuar vdekjen klinike.
“Truri, duke gjeneruar valë të lidhura me kujtimet, mund të jetë duke krijuar një lloj ‘filmi jete’ në momentet e fundit, ashtu siç e përshkruajnë njerëzit që kanë pasur një përvojë afër vdekjes”, tha Dr. Zemmar.
Aktivitete të ngjashme të trurit janë vërejtur më parë tek minjtë, por kjo është hera e parë që ato janë dokumentuar tek njerëzit.
Shumë pyetje mbeten të hapura
Edhe pse ky është vetëm një rast i vetëm – dhe tek një pacient me epilepsi – ky zbulim hap derën për pyetje të reja. Shkencëtarët theksojnë se nevojiten më shumë kërkime, por se këto të dhëna mund të ndryshojnë kuptimin aktual të kufirit midis jetës dhe vdekjes.
“Nëse kalojmë në sferën filozofike, do të doja të besoja se nëse truri vërtet ka një retrospektivë të jetës, ai do të zgjidhte kujtimet e kohërave të mira mbi të këqijat”, shtoi Zemmar në një intervistë me BBC.
Ky zbulim mund të ketë edhe implikime praktike – veçanërisht në kontekstin e përcaktimit të momentit të saktë të vdekjes tek pacientët dhe marrjes së vendimeve në lidhje me dhurimin e organeve, shkruan LadBible.
Një gjë është e sigurt: ndërsa vdekja mbetet një mister, shkenca sapo na ka zbuluar se truri mund të mos jetë plotësisht i heshtur në ato sekonda të fundit – por mund të jetë duke rishkruar historinë e jetës sonë. /tesheshi.com/
