Te Sheshi
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

    Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

    “Jo luftërave të reja”: si reagoi Bernie Sanders prej sulmit ndaj Iranit

    “Jo luftërave të reja”: si reagoi Bernie Sanders prej sulmit ndaj Iranit

    Blerësi më i madh i naftës nga Irani, në telashe

    Blerësi më i madh i naftës nga Irani, në telashe

    Smotrich: Bota dhe Gjiri, pagesë për “punën tonë të ndyrë” në Iran

    Smotrich: Bota dhe Gjiri, pagesë për “punën tonë të ndyrë” në Iran

    Tension në rritje në Iran, por edhe në Ngushticën e Hormuzit: ç’po ndodh me anijet?

    Tension në rritje në Iran, por edhe në Ngushticën e Hormuzit: ç’po ndodh me anijet?

    Irani, raketë të fuqishme mbi Izrael për herë të parë

    Irani, raketë të fuqishme mbi Izrael për herë të parë

    Si do jetë reagimi iranian ndaj SHBA-së?

    Si do jetë reagimi iranian ndaj SHBA-së?

    Kërkesë për shkarkimin e Trump-it: Shkeli Kushtetutën!

    Kërkesë për shkarkimin e Trump-it: Shkeli Kushtetutën!

    Izraeli tërheq SHBA-në luftë: Trump sulmon Iranin!

    Izraeli tërheq SHBA-në luftë: Trump sulmon Iranin!

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

    Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

    “Jo luftërave të reja”: si reagoi Bernie Sanders prej sulmit ndaj Iranit

    “Jo luftërave të reja”: si reagoi Bernie Sanders prej sulmit ndaj Iranit

    Blerësi më i madh i naftës nga Irani, në telashe

    Blerësi më i madh i naftës nga Irani, në telashe

    Smotrich: Bota dhe Gjiri, pagesë për “punën tonë të ndyrë” në Iran

    Smotrich: Bota dhe Gjiri, pagesë për “punën tonë të ndyrë” në Iran

    Tension në rritje në Iran, por edhe në Ngushticën e Hormuzit: ç’po ndodh me anijet?

    Tension në rritje në Iran, por edhe në Ngushticën e Hormuzit: ç’po ndodh me anijet?

    Irani, raketë të fuqishme mbi Izrael për herë të parë

    Irani, raketë të fuqishme mbi Izrael për herë të parë

    Si do jetë reagimi iranian ndaj SHBA-së?

    Si do jetë reagimi iranian ndaj SHBA-së?

    Kërkesë për shkarkimin e Trump-it: Shkeli Kushtetutën!

    Kërkesë për shkarkimin e Trump-it: Shkeli Kushtetutën!

    Izraeli tërheq SHBA-në luftë: Trump sulmon Iranin!

    Izraeli tërheq SHBA-në luftë: Trump sulmon Iranin!

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
Te Sheshi
No Result
View All Result
Porosit Web Porosit Web Porosit Web

/LEXO!”/ Metamorfozë përmes dashurisë

by te Sheshi
02/05/2016
in Kryesore, Kulturë
Reading Time: 6 mins read
A A
/LEXO!”/ Metamorfozë përmes dashurisë

Shënime për romanin “Prilli i thyer” të Ismail Kadaresë

Nga Agim Baçi

A duhet ne dhe a mund të mendojmë se në cilin moment i kemi dhënë vetes tonë jetë me kuptim? A mundemi ne të mendojmë, qoftë edhe për një çast, se kur u ndjemë “Njeri”? Diana dhe Gjorgu, personazhet që vijnë e marrin jetë në romanin “Prilli i thyer” të Ismail Kadaresë nuk janë veçse heqja dorë nga jeta pa kuptim dhe mbushja e saj me atë që duhet, me atë që na bën të ndihemi “njeri”.

1-prilli

Në ballafaqimin e tyre të parë ata janë dy persona që nisen nga dy botë krejt të ndryshme drejt së njëjtës Kullë- Diana është në muajin e mjaltit me të shoqin Besianin, ndërsa Gjorgu është në “muajin e vdekjes”, sepse është pikërisht në lejen e vogël njëmujore nga gjakësi. Por pikërisht, në rrugëtimin drejt Kullës ku paguhet “tagri i gjakut”, ndodh metamorfoza, e cila ndizet në çastin kur Diana e Gjorgu shihen veçse për një çast, nga xhami i karrocës.

Atëherë, çfarë ndodh, pasi “dy vështrime përplasen”? Gjorgu, nga një fshatar i thjeshtë, pa shumë dije jashtë Kullës dhe Kanunit, kthehet në një Hamlet malesh, në Princ. Kur i ndodhi vallë ky ndryshim? Në kryqëzim. Pra, atje ku udhët ndërthuren, atje ku ti nuk mund të vendosësh i vetëm për veten tënde, ku nuk mund të vendosësh vetëm brenda botëkuptimit tënd, brenda fuqisë tënde. Duhet diçka më shumë, diçka që e lëviz gjakun me shpejtësi tjetër. Kështu Fati dhe Shpirti përqafohen përmes një vështrimi. Më pas, Gjorgu s’është më njeriu me gjakun e humbur. Ai ka ndjerë lëvizjen tjetër brenda vetes. Ndërkaq, Diana thyen kufijtë, që deri në mbërritjen e saj në “Rrafsh” dukeshin si të pamundur për të bashkëjetuar. Ajo del si një personazh nga libri i të shoqit, Besianit, për të provuar fantazinë dhe merr më pas në librin e saj edhe Gjorgun. Diana lidh botën e padukshme me të dukshmen – vdekjen me jetën.

Diana është heroina e romanit; kuptohet, jo një heroinë e thjeshtë dhe skematike  e social-realizmit – ajo është një heroinë që do t’i shkonte më tepër për shtat galerisë së personazheve të letërsisë ekzistencialiste, ku njeriu merr në dorë fatin e tij, për të vendosur se ç’do të bëjë me të.

Përballë saj qëndron Gjorgu, i cili vjen nga fataliteti – rruga e tij është e përcaktuar më parë. Ndërsa Diana niset nga përjetimi – rruga e saj është fat. Por në derën e vdekjes pak rëndësi ka se nga cila anë vjen – ajo është hyjni. Në pasqyrën e vdekjes qëndron vetë jeta, sepse sfida e vdekjes është sfida për jetën. Kundruall kësaj pasqyre nuk ka asgjë përveç asaj që mund të shfaqësh – përballë asaj pasqyre është vepra e njeriut. Por nëse nuk kemi ç’të shfaqim, ç’fytyrë mund të kemi përballë kësaj pasqyre?  E vetmja gjë që mbetet nga një i vdekur është vepra – nëse në përballjen me atë pasqyrë s’kemi vepër, nuk kemi as fytyrë.

Pra, vijmë në pyetjen e vjetër sa bota: përse jetuam? Të mbajmë fjalën, të nderojnë veten, janë të vetmet gjëra që mund t’ia kujtosh kujtdo, sepse nuk kanë të bëjnë me investimin jashtë vetes. Atje ku mund të jesh mit, ka një kuptim – atje brenda një kulle – brenda një bese- brenda një vdekjeje. Nëse të trajtojnë si njeri qoftë edhe për 24 orë nën besë, ose edhe më mirë, 30 ditë nën shiritin e besës së madhe, a mos është kjo më vlefshme se sa e gjithë jeta diku më tutje?

Ngujimi i Dianës në Kullën ku beson se është ngujuar Gjorgu, është ngujim për jetën. Atje është hija e “Princit të zi”, rrahja ndryshe e zemrës, garancia e të respektuarit, e fjalës me kuptim- e vdekjes me kuptim. Ka një motiv pas çdo lëvizje. Përballë Gjorgut dhe Dianës, përballë fatalitetit dhe fatit, qëndron Besiani-fjala. Në një kuptim Besiani është një alter ego e Kadaresë, jo vetëm për faktin se është shkrimtar.

Nëse dikush arrin të pyesë se përse i duhet ballafaqimi me një të vërtetë, atëherë ai ka nisur rrugëtimin drejt një jete me kuptim. Ndaj, pyetjet që na vlejnë më shumë janë ata  mbi jetën- mbi  jetën e pavdekur, asaj jete ku ka gjithmonë një përpjekje për të dashuruar – për të dashuruar edhe në momentin e fundit, edhe për një sekondë- sepse nëse ka kuptim ta duash këtë jetë, është pikërisht jeta me dashuri. Të mos duash do të thotë të jetosh i vdekur.

A mund t’i besojmë një njeriu që s’ka menduar kurrë në jetën e tij vdekjen? A mund të mbështetemi ne te një njeri që ka frikë nga vdekja, që kërkon t’i shmanget asaj me çdo kusht? Një njeri që s’ka menduar vdekjen mund të bëjë gjithçka në kurriz të dëshirës për të jetuar. Dhe cili është fundi? Një vdekje pa ditur të mbetesh njeri. Dhe cili është rreziku? Një largim nga vetvetja, nga e vërteta, nga mundësia për të ditur kufirin. E nëse je larguar nga ky kufi, cili mund të jetë motivi për të jetuar?

Pra, të mbetesh me sytë nga vdekja nuk do të thotë të kesh frikë, as të ndalesh, përkundrazi, ajo të bën të ndihesh me këmbë në tokë, për fuqinë tënde, e njëkohësisht, për përkohësinë tënde.

Të gjitha këto pikëpyetje, ky rrugëtim dashurie që ndodh në udhëtimin drejt “Kullës së vdekjes” është një sfidë për “lëvizjet e gjakut”, të cilat duhet të jenë lëvizje që udhëhiqen nga dëshira për jetën, sado qoftë ajo – e shkurtër apo e gjatë. Dhe Ismail Kadare, përmes stilit të tij “as ashtu, as kështu – edhe ashtu, edhe kështu” ka mundur të lërë hapur një dritare për imagjinatën. E jo vetëm për kohën kur u shkrua, kur letërsia ishte thuajse dritarja e vetme për të fluturuar, por edhe për më pas, kur duhet ende të gjesh përgjigjet e duhura për t’i dhënë kuptim ditëve.

Diana niset për në Kullën e Vdekjes, por kthehet nga andej si një udhëtare në Kullën e Jetës. Ajo niset drejt Kullës për të parë me sytë e saj “madhështinë e tmerrshme të vdekjes”, ndërsa kthehet me “drithërimën e ëmbël të jetës”. Kjo fitore e Dianës është përgjigja për pyetjen që qëndron pezull mbi romanin: Cila jetë vlen, ajo e gjata apo ajo me kuptim? Diana që vjen si hije, që niset si spektatore, i nxjerr të gjithë nga skena. Të gjithë dilemën ajo e fut në një prej kullave të ngujimit, e del prej andej e vendosur për t’i dhënë kuptim ndjenjës, jetës. Diana është e vetmja që kalon rrathët – rrathët e jetës së mbyllur brenda “tregimeve kryeqytetase” dhe rrethin e “jetës brenda gjakut”. Ajo i lidh të dy këta rrathë të ekzistencës, për t’i dhënë zgjidhje asaj që duhet të bëjë kushdo – të guxojë të jetojë kudo, sepse vetëm të guxosh të jetosh përmes dashurisë, ia vlen.

Ndërkaq, gjaku borxh për hasmin i Gjorgut zhvendoset në gjak borxh për dashurinë. Ai nuk e di se kush mund ta vrasë, aq sa edhe nuk e di se cila është zonja në atë karrocë. Por ai e di që mund të vritet, siç e di se pas atij xhami ishte jeta tjetër. Një gjendje e qelqtë e ndan, si vetë xhami. Por ai vendos t’i kthejë shpinën frikës e të nxitojë ta takojë sërish atë vështrim. Dhe rikthehet të kalojë nga ajo rrugë edhe pse e dinte se “ishte jashtë bese”. Por ai kishte tashmë Besën ndaj Vetes. Dhe kjo ishte e mjaftueshme që ai “të nxitonte”. Në fund, Gjorgu arrin t’i kthejë tridhjetë ditët e vdekjes së sigurt në ditë jete. Ai arrin të takojë atë që i kish munguar dhe në fund, në peshore, tridhjetë ditë rezultojnë  më të gjalla se e gjithë jeta e mëparshme. /tesheshi.com/

 

Related Posts

Një mizori si kurrë në histori: një endje zemërthyer në spitalet e Gazës
Kryesore

Një mizori si kurrë në histori: një endje zemërthyer në spitalet e Gazës

23/06/2025
Një histori e marrëdhënieve SHBA-Iran
Gjeopolitikë

Një histori e marrëdhënieve SHBA-Iran

23/06/2025
Si mund t’i përgjigjet Irani SHBA-së?
Analizë

Si mund t’i përgjigjet Irani SHBA-së?

22/06/2025
Next Post
Korrupsioni në togat e zeza, arrestohet gjygjtari Ibrahim Hoxha me të birin: do merrnin 6 mln lekë ryshfet

Korrupsioni në togat e zeza, arrestohet gjygjtari Ibrahim Hoxha me të birin: do merrnin 6 mln lekë ryshfet

Mimoza Hafizi përballë Enkel Demit: Njerëzit në Shqipëri mezi e presin një parti të re…

Mimoza Hafizi përballë Enkel Demit: Njerëzit në Shqipëri mezi e presin një parti të re...

Lestëri ia del! Çelsi i jep kampionatin

Lestëri ia del! Çelsi i jep kampionatin

TË FUNDIT

  • Të fundit
Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

23/06/2025
Madonna, Bieber, Jolie, Trudeau dhe Clinton: të afërmit e famshëm të Papa Leo IV

Madonna, Bieber, Jolie, Trudeau dhe Clinton: të afërmit e famshëm të Papa Leo IV

23/06/2025
Fenomeni “Zegjine”: kritika e parë në PS për shpotitësen e Gazmend Bardhit

Fenomeni “Zegjine”: kritika e parë në PS për shpotitësen e Gazmend Bardhit

23/06/2025
SONY: historia e dy miqve në luftë që krijuan gjigantin e teknologjisë

SONY: historia e dy miqve në luftë që krijuan gjigantin e teknologjisë

23/06/2025

NA NDIQNI!

KRYESORET

  • Kryesore
Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

Jo thjesht broçkullat e një kinse analisti, “shuplaka” e një hoxhe kundrejt tij

23/06/2025
Madonna, Bieber, Jolie, Trudeau dhe Clinton: të afërmit e famshëm të Papa Leo IV

Madonna, Bieber, Jolie, Trudeau dhe Clinton: të afërmit e famshëm të Papa Leo IV

23/06/2025
Fenomeni “Zegjine”: kritika e parë në PS për shpotitësen e Gazmend Bardhit

Fenomeni “Zegjine”: kritika e parë në PS për shpotitësen e Gazmend Bardhit

23/06/2025
SONY: historia e dy miqve në luftë që krijuan gjigantin e teknologjisë

SONY: historia e dy miqve në luftë që krijuan gjigantin e teknologjisë

23/06/2025

SHOSHITJE

  • Opinione

Nga Besim Limani: Kush po e menaxhon Vetëvendosjen sot?

Nga Lutfi Dervishi: “Bomba bërthamore” e Shqipërisë!

Nga Edmond Arizaj: “Sindromi Leart Vasili” dhe shoqëria shqiptare

Nga Fitim Zekthi: Kriza e PD-së, si krizë kulturore

Nga Elton Hatibi: Kryqëzata e fëmijëve

Nga Roald A. Hysa: Gaza, shkatërrimi që t’i vret sytë

Te Sheshi

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Harta e faqes

  • Arkiva
  • Bota dhe Rajoni
  • HOME
  • Kontakti
  • Redaksia
  • Retro-demo

Na ndiqni

No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.